م. و در جریان پیشرفت کشور ایران به دلیل موقعیت استراتژیک خود، در پی تحولات جامعه جهانی در نیمه دوم قرن 13 ق/ 9 چشمگیر ک شورهای غربی و رقابت روزافزونشان برای در اختیار گرفتن دیگر کشورها، به شدت تحت تأثیر قرار گرف ت. در این راستا، عصر ناصری عرصه و جولانگاه مناسب آنان جهت رسیدن به اهدافشان گردی د. در پی تحولات سیاسی جامعه جهانی، ایران در عصر مزبور دچار تحولاتی نسبی در ابعاد سیا سی، اقتصادی، اجت...

  یکی از سفرنامه­های ناشناختة اواخر دورة ناصری سفرنامه­ای موسوم به سفرنامة کرمان است که در سال 1309 ه.ق. نوشته شده­است. این سفرنامه حاصل سفری مأموریتی است که نویسندة آن شرح سفرش را از تبریز تا کرمان به رشتة تحریر درآورده­است. نویسندة سفرنامه که تاکنون ناشناخته مانده­بود، در مقالة حاضر شناسایی شده­است. این مقاله در پیِ معرفی این نسخة یکتا، شناساییِ نویسندة آن و مقوله­بندی داده­های آن جهت شناسایی ا...

چکیده : ورود ایران به عصر جدید و آشنایی با دستاوردهای جدید غرب همراه با شکست های نظامی و سیاسی، ایران را وارد دورانی کرد که نتیجه آن رویارویی میان سنت و مدرنیته بود. این رویارویی همه ی جامعه را در اشکال مختلف در برگرفت. جامعه ی عصر ناصری (1264-1313هـ.ق) از مردمی با افکار و اعتقادات کهن و سنتی شکل یافته بود که پایبند به آداب و رسوم سنتی و آبا و اجدادی خود بودند. از سویی در دنیای غرب تحولات سیاس...

یکی از مسایل مهم در تاریخ ایران از دوره ناصرالدین شاه تا آستانه مشروطیت(1264-1325ه . ق) توسعه و تداوم ترجمه و نشر آثار در زمینه های مختلف از زبان های اروپایی به زبان فارسی بود. بررسی فرایند این ترجمه ها به عنوانابزار تعامل دو فرهنگ ایرانی و اروپای جدید و مسایل برآمده از آن محور این رساله است. در طول این زمان تاریخی انگیزه های متفاوتی در گرایش متصدیان اصلی ترجمه وجود داشته اما این مساله که در بس...

دارالسلطنه تبریز، به دلیل موقعیت ولیعهد نشینی، قرار گرفتن در مسیر شاهراه های تجارتی طرابوزان- تفلیس و داشتن بازار بزرگ نقش اساسی در تحولات اقتصادی ایران در عصر قاجار ایفا می نمود. از دوره ناصرالدین شاه به بعد، به دلیل نفوذ بیش از حد اقتصادی کشورهای اروپایی به ایران، اقتصاد ایران وابسته به اقتصاد اروپا گردید. در این دوره در تبریز، وجود پنج تجارت خانه روس و چندین تجارت خانه انگلیس در تحولات ایران...

بحران‎های اقتصادی که در عصر ناصری به‎تدریج شدت می‎یافت، پیامدهایی همچون گرانی نان و قحطی‎ها را در پی‎ داشت. گرانی و قحطی نان در بسیاری از موارد در جوامع شهری به بلواهای نان و اعتراض مردم به حکومت منجرمی‎شد. عواقبی که این بلواها برای اعتبار حکومت و همچنین اقتصاد کشور در پی داشت، حکومت را دچار هراس و نگرانی می‎کرد. حکومت قاجار که روابطش را با مردم بر طبق الگوی سنتی شاه و رعیت تنظیم‎کرده‎بود و طبق...

چکیده دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار یکی از طولانی ترین دوران فرمانروایی یک پادشاه درایران بوده است این زمان اوج رقابت استعماری دولت روس و انگلیس در ایران و تلاش آنها برای شناخت فرهنگ و تمدن یک جامعه و نفوذ در بطن جامعه ایران است به همین خاطر مسافران مختلف از کشورهای گوناگون مخصوصاً انگلستان که برای حفظ هندوستان خواستار تحت نفوذ در آوردن ایران بوده اند و با عناوین گوناگون به این کشور سرازیر ش...

نهضت ترجمه در ایران عصر قاجاریه باعث ایجاد تحول در نحوه نگرش افراد و رشد آگاهی های اجتماعی آنان شد. در این دوره عده ای از روشنفکران پس از آشنایی با تمدن مغرب زمین و علوم و فنون آن جا، درصدد کسب این علوم برآمدند. در این میان ترجمه توانست آنان را در رسیدن به این هدف یاری کند. بدین منظور کتب متعددی از زبان های اروپایی به فارسی ترجمه گردید که اوج گسترش آن در دوره ناصرالدین شاه است. آثار ترجمه شده د...

کتابچۀ امتیاز فواید عامه اثری از میرزا ملکم­خان ناظم­الدوله در عرصۀ اقتصادی و مربوط به ایران عصر ناصرالدین شاه است. ملکم در این کتابچه، از امتیازات اعطا شدۀ دولت به تجار تبریز و ضرورت تأسیس کمپانی صحبت می­کند و نحوۀ تأسیس کمپانی را تعلیم می­دهد. کتابچه تاریخ تألیف مشخصی ندارد و ارتباط مباحث آن با وقایع تاریخی چندان روشن نیست. بنابراین، پیوند میان محتوای کتابچه با وقایع تاریخ اقتصادی و نیز زمان ...