ادیم شغنانی یکی از شاعران خوش ذوق تاجیکی است که براثر تعقیبات سال های سی ناگزیر به افغانستان مهاجرت کرد. اگرچه این دوری از وطن سبب شد که شاعر برای هم وطنان خود تاحدودی ناشناخته باشد، درپی نشر اثر دوجلدی اش باعنوان اشک حسرت که در سال ۲۰۰۰م در پاکستان به زیور طبع آراسته شد، زمینه های این آشنایی فراهم شد. این مقاله با اساس قرار دادن مقدمۀ کتاب مذکور، مطالب مختصری درخصوص زندگی شاعر و سبک شعری او بی...

حاج حسین گنگورتی از برجسته ترین شاعران صوفی و عارف اواخر سدۀ نوزدهم و اوایل سدۀ بیستم منطقۀ ختلان (واقع در تاجیکستان) به شمار می رود. این مقاله برآن است تااندازه ای به معرفی و شناساندن این شاعر تاجیکی بپردازد. ابیات و اشعار این شاعر نشان می دهد که وی از علوم دوره های قدیم باخبر بوده است. این دانشمند شاعر با رعایت دستور سنتی واژه سازی، واژه هایی ساخته که ارزش اشعار وی را دوچندان کرده است. گنگورت...

حاج‌حسین گنگورتی از برجسته‌ترین شاعران صوفی و عارف اواخر سدۀ نوزدهم و اوایل سدۀ بیستم منطقۀ ختلان (واقع در تاجیکستان) به‌شمار می‌رود. این مقاله برآن است تااندازه‌ای به معرفی و شناساندن این شاعر تاجیکی بپردازد. ابیات و اشعار این شاعر نشان می‌دهد که وی از علوم دوره‌های قدیم باخبر بوده است. این دانشمند شاعر با رعایت دستور سنتی واژه‌سازی، واژه‌هایی ساخته که ارزش اشعار وی را دوچندان کرده است. گنگورت...

آثار فارسی عبدالرّئوف فطرت بخارایی (1886-1938م) در ماوراءالنّهر از نخستین نمونه های نظم و نثر نوین فارسیِ تاجیکی در این منطقه است. مناظرۀ مدرّس بخارایی با یک نفر فرنگی در هندوستان دربارۀ مکاتب جدیده، معروف به مناظره (استانبول، 1328ق/1910م)، علاوه بر آنکه نخستین اثر منثور و روایی این نویسنده و شاعر ماوراءالنّهری است، اوّلین اثر مستقلِّ نوشته شده به زبان فارسی در ادبیّات نوینِ فارسیِ تاجیکی در این منطقه نیز...

هرچند ادبیات و فرهنگ تاجیکی همواره با تحولات و دگرگونی‌های بزرگ اجتماعی بوده، هرگز در هیچ مقطع تاریخی قدرت و توانایی‌اش را ازدست نداده است. سدۀ نوزدهم یکی از دوره‌های بسیار بااهمیت در تاریخ ادب و فرهنگ تاجیک است. شرایط خاص تاریخی حاکم بر این دوره سبب شده بود که تاجیکستان در شرایط سیاسی و اجتماعی دشواری به‌سر برد. در نیمۀ اول عصر نوزدهم ادبیات تاجیک در روند ادبی «دوزبانی» (ازبکی و تاجیکی) قرار د...

آثار فارسی عبدالرّئوف فطرت بخارایی (1886-1938م) در ماوراءالنّهر از نخستین نمونه های نظم و نثر نوین فارسیِ تاجیکی در این منطقه است. مناظرۀ مدرّس بخارایی با یک نفر فرنگی در هندوستان دربارۀ مکاتب جدیده، معروف به مناظره (استانبول، 1328ق/1910م)، علاوه بر آنکه نخستین اثر منثور و روایی این نویسنده و شاعر ماوراءالنّهری است، اوّلین اثر مستقلِّ نوشته شده به زبان فارسی در ادبیّات نوینِ فارسیِ تاجیکی در این منطقه نیز...

هرچند ادبیات و فرهنگ تاجیکی همواره با تحولات و دگرگونی های بزرگ اجتماعی بوده، هرگز در هیچ مقطع تاریخی قدرت و توانایی اش را ازدست نداده است. سدۀ نوزدهم یکی از دوره های بسیار بااهمیت در تاریخ ادب و فرهنگ تاجیک است. شرایط خاص تاریخی حاکم بر این دوره سبب شده بود که تاجیکستان در شرایط سیاسی و اجتماعی دشواری به سر برد. در نیمۀ اول عصر نوزدهم ادبیات تاجیک در روند ادبی «دوزبانی» (ازبکی و تاجیکی) قرار د...

لغت‌‌نگاری فارسی تاجیکی تاریخی خیلی قدیمی و غنی دارد؛ اما لغت‌نامه یا فرهنگ آثار یا اثر جداگانۀ شاعران و ادیبان خیلی کم تدوین و نشر شده است. فرهنگ آثار جامی در لغت‌نگاری تاجیک، اولین فرهنگ نسبتاً کامل منسوب به آثار یک ادیب به‌شمار می‌رود. فرهنگ مذکور 15هزار کلمه و عبارت را دربر گرفته، از دو جلد عبارت بوده و در آن کلمات و عبارت‌ها براساس حروف الفبا تنظیم شده‌ است. در این مقاله، به‌طور انتخابی شرح...

لغت نگاری فارسی تاجیکی تاریخی خیلی قدیمی و غنی دارد؛ اما لغت نامه یا فرهنگ آثار یا اثر جداگانۀ شاعران و ادیبان خیلی کم تدوین و نشر شده است. فرهنگ آثار جامی در لغت نگاری تاجیک، اولین فرهنگ نسبتاً کامل منسوب به آثار یک ادیب به شمار می رود. فرهنگ مذکور 15هزار کلمه و عبارت را دربر گرفته، از دو جلد عبارت بوده و در آن کلمات و عبارت ها براساس حروف الفبا تنظیم شده است. در این مقاله، به طور انتخابی شرح و...

درویش ناصر بخارایی یکی از شاعران غزل سرای طراز اول قرن هشتم هجری است که خدمتش در رونق غزل عاشقانۀ عارفانه نظررس بوده و خواجه حافظ به شعر او نظر داشته است. در این مقاله، نگارنده ابتدا مهم ترین منابعی را که دربارۀ این شاعر برجستۀ ادب فارسی سخن گفته اند، معرفی کرده است. تذکره ها جزء اولین منابعی هستند که مطالبی راجع به ناصر بخارایی ذکر کرده اند و او را به صفت عارف بزرگ به حق رسیده و شاعر توانای شی...