هرچند در متون عرفانی عموماً از اختلافات مذهبی خبری نیست، با این حال نمی توان وجود آنها را در کتب عرفانی نادیده گرفت. مقاله حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی تألیف شده است، نقاط اشتراک و اختلاف تفاسیر عرفانی فریقین را به لحاظ متنی و محتوایی، ذیل داستان حضرت موسی(ع) و خضر(ع) مورد بررسی قرار می دهد. روشمندی در تدوین متن، تداعی مفهوم سلوک و پرورش زبان عرفانی، از جمله اشتراکات مهم تفاسیر عرفانی است. دقت...

سوره یوسف(ع)، بر اساس نصّ قرآن از بهترین و آموزنده­ترین داستان­های قرآنی است که پروردگار متعال از آن به «احسن­القصص» یاد کرده است؛ لکن این سوره نیز از هجمه شبهه­ها و اسرائیلیّات در امان نمانده و برخی از آیات آن به شدّت دست خوش اقوال متعدّد مفسّران شیعه و اهل سنّت شده است و بعضاً روایاتی بسیار ناشایست، به درون تفاسیر راه یافته که سبب خدشه دار شدن سیمای توحیدی و مقام عصمت حضرت یوسف(ع) می شود. از جمله آی...

تحلیل صدوری و متنی روایات تفسیری پیامبر اکرم2، موضوعی پویا و از جهت ضرورت، از مورد نیازترین مباحث در بین مسائل علوم قرآنی و حدیث و نیز تفسیر قرآن به شمار می رود. در این تحقیق سعی شده اولاً روایات تفسیری پیامبر2 در یک روش تطبیقی و از طرفی، از بین منابع تفسیری فریقین، اهمّ منابع تفسیری شیعی و اهل سنت مورد بررسی قرار بگیرد؛ ثانیاً در بحث نحوۀ برخورد مفسران با این روایات تفسیری، مسائلی چون شناسایی روش...

بی گمان روایات تفسیری پیامبر(ص) در تفاسیر فریقین نیازمند بررسی ، مقایسه و یافتن مشترکات و نکات افتراق است ، گونه شناسی این روایات نیز اهمیت بسیار دارد. منظور از گونه شناسی تقسیم روایت تفسیری از جهت تبیین و توضیح واژه ، جمله ، شرایط تبیین فضای نزول ، بیان مصداق و ... است . از آنجا که بررسی تمام منابع تفسیری فریقین در این پژوهش ممکن نیست ، بررسی های ذکر شده در دو تفسیر نورالثقلین و الدرالمنثور که...

ویژگی تعلیم اسماء باعث شده است که انسان مقامی بالاتر از مقام فرشتگان مقرب خدا داشته باشد. این مقاله در صدد بررسی چیستی اسماء مورد اشاره در آیه 31 بقره با استفاده از تحلیل سخنان مفسران فریقین است. مفسران شیعه سه نظریه را در مورد اسماء مطرح کرده اند: الفاظی که به اشیاء خارجی اشاره دارد، حقایق عینی و خارجی که واسطه خلقت تمام ممکنات عالم می باشند و ذخایر غیبی که منشأ پیدایش جهان هستند. مفسران اهل س...

تلاشهای علمی و فکری معتزله پیرامون علوم و معارف قرآن مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. معتزله از اوایل قرن دوّم به دست واصل بن عطاء شکل گرفت. معتزلیان، مسائل قرآنی را در ضمن اصل »عدل« یکی از اصول مذهب خود، قابل طرح می دانند. زیرا بر این باورند که قرآن فعلی است از افعال خدا و بحث درباره افعال خدا در اصل »عدل« مطرح است. توجّه بیش از حد معتزلیان به عقل باعث شد تا دست آنان از بسیاری روایات و احادیث کو...

خمس، یکی از واجباتی است که مسلمانان در وجوب آن تردید ندارند؛ از این روی، منکران آن، منکر ضروری دین تلقی می شوند و مسلمان به شمار نمی روند. پس از عصر پیامبر(ص)، جز در همین دریافت مشترک اولیه، در مرحله های بعدی، اختلاف هایی میان فریقین بروز کرده است. در این مقاله، دیدگاه های مختلف دو فرقه امامیه و اهل تسنّن را درباره خمس بررسی کرده و اختلاف در اصل خمس و متعلقات آن و نیز اختلاف در موارد مصرف خمس را...

علی‌رغم اینکه در قرآن کریم در مورد جزئیّات داستان و چگونگی قضاوت داود و سلیمان^ درباره گوسفندانی که شبانه وارد مزرع‌ ای شده و آن را تباه ساخته بودند، سخن به‌تفصیل نیامده است. روایات متعددی، با اختلاف در نقل، در مورد تفصیل قصّه و چگونگی قضاوت حضرت داود و سلیمان^ در تفاسیر فریقین در تفسیر این آیات حکایت شده است. از این رهگذر، اختلاف‌ها و برداشت های تفسیری متنوعی از ناحیه مفسران فریقین پدید آمده است...

عنوان پایان نامه حاضر، «بررسی تطبیقی علوم مورد نیاز مفسر نزد فریقین» است. شناخت علوم مورد نیاز مفسر و اقسام آن و بازیابی اشتراک و افتراق نظرات فریقین مورد نظر این تحقیق است. در ابتدا به بررسی معنا و مفهوم تفسیر و تأویل و ضرورت آن، شرایط مفسر و تفسیر و علوم مورد نیاز و در ادامه، به معرفی مصادر تفسیر، منابع تفسیر، قواعد تفسیر و روش های تفسیری، رابطه علوم مورد نیاز مفسر با این مباحث و تفاوت ها و ...