وجه اشتراک جوامع اسلامی در مواجهه با غرب احساس ناتوانی و عقب ماندگی شدیدی بود که همراه خود چالش های فکری زیادی در عرصه های گوناگون از جمله زنان ایجاد کرد. بطوریکه غالب جریان های روشنفکری به ویژه روزنامه های انتقادی به لزوم تغییر وضع زنان و آگاهی آنان تاکید و خواستار اصلاحات ترقی خواهانه در جامعه و وضعیت اجتماعی زنان شدند. در این بین، روزنامه تجدد طلبِ ملانصرالدین در طرح و پیگیری مساله ی آزادی و ...

  چکیده           دو روزنامۀ طنزآمیز ملانصرالدین و صوراسرافیل از جمله روزنامه‌های تأثیرگذار دورۀ مشروطه به شمار می‌آیند که به سبب ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در تحول روزنامه‌نگاری و طنزپردازی در ایران تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر جای نهادند. هم‌زمانی انتشار این دو روزنامه در بخشی از دوران حضور آنها در عرصۀ مطبوعات علاوه بر نقش تاریخی آنها در بیداری افکار و دگرگونی شیوۀ روزنامه‌نگاری، در همدیگر نیز م...

روزنامه ملانصرالدین نشریه ای بود که ابتدا در تفلیس از سال 1906 تا 1917 منتشر می شد و سپس در تبریز از سال 1921-1931 انتشارش ادامه یافت بررسی ما نیز سال ها نشر در تبریز را در بر می گیرد. این روزنامه به انتقاد از حکومت ایران و عثمانی می پردازد که مسائل خرافات و عادات را بررسی می نماید . نقش مهمی در بیداری مردم و جنبش مشروطه ایران دارد کاریکاتورهای آن از شاهکاری زمان خود می باشد و تائیر زیادی بر نش...

انقلابِ مشروطیتِ ایران در مطبوعاتِ خارج از ایران به درجات بازتاب‌هایی داشت. در بین مطبوعاتِ خارج از ایران جرایدِ منطقة قفقاز انقلاب مشروطیت را از وجوهِ گوناگون مورد توجه قرار دادند. یکی از مهمترین نشریات قفقاز در ربع اولِ قرن بیستم میلادی هفته‌نامة طنزِ ملانصرالدین بود که تحولات انقلاب مشروطة ایران را در مقیاسی نسبتاً وسیع منعکس می‌کرد. به‌رغمِ انعکاسِ گستردة تحولاتِ ایران در ملانصرالدین و تأثیر آن بر سپهر...

چکیده توجّهِ مقاله‌ی حاضر بر مسئله‌ی زنان در مجلّه‌ی ملانصرالدین است. با عنایت به این که مجلّه‌ی ملانصرالدین جزوِ مجلّه‌های پیشرو در ربعِ اولِ قرنِ بیستم میلادی در شرق بود، تحلیلِ رویکردِ آن مجلّه نسبت به مسئله‌ی زنان می‌تواند هم آگاهی‌های دست اولی از موقعیّت زنِ ایرانی و مسلمان در اوایل قرن بیستم میلادی در اختیار بگذارد و هم موجبِ آشنایی بیشتر با نحوه‌ی مواجهه‌ی روشنفکرانِ مسلمان با مسئله‌ی زنان شود. از این ر...

 مواجهه مسلمانان با دنیای مدرن، آنان را به بازنگری در حوزه­های مختلف، از جمله حجاب زنان و حضور اجتماعی آنان وا داشت. در این بین، توجه مقاله حاضر معطوف به تبیین رویکرد نشریه تجدد­طلب ملانصرالدین، به مسئله حجاب و مشارکت اجتماعی زنان می­باشد. سوال ما در این تحقیق این است که؛ مصادیق حجاب از نظر ملانصرالدین چه بود و چگونه بین معانی سنتی حجاب و دلالت های مدرن از آن و مسئله حضور­اجتماعی زنان پیوند برق...

چکیده توجّهِ مقاله ی حاضر بر مسئله ی زنان در مجلّه ی ملانصرالدین است. با عنایت به این که مجلّه ی ملانصرالدین جزوِ مجلّه های پیشرو در ربعِ اولِ قرنِ بیستم میلادی در شرق بود، تحلیلِ رویکرد آن مجلّه نسبت به مسئله ی زنان می تواند هم آگاهی های دست اولی از موقعیّت زنِ ایرانی و مسلمان در اوایل قرن بیستم میلادی در اختیار بگذارد و هم موجب آشنایی بیشتر با نحوه ی مواجهه ی روشنفکرانِ مسلمان با مسئله ی زنان شود. از این ر...

در سدۀ بیستم میلادی، محققان دوران شوروی از تحلیل عمیق و همه جانبه راجع به نمایندگان جنبش جدیدیه دور مانده بودند؛ اما در دو دهۀ اخیر تحقیق و پژوهش دربارۀ این گروه که در تاریخ با نام «جدیدان» و آثارشان با عنوان «ادبیات جدیدی» شناخته می شود، در میان پژوهشگران تاجیکی رونق گرفته است. از میان نمایندگان نسل دوم معارف پروران تاجیک مقام و منزلت عبدالواحد منظم در جنبش جدیدی و بیداری فکری بسیار بزرگ است. ...

عوامل شکل‌گیری جنبش معارف‌پروری در آغاز سدۀ بیستم و وقایع مرتبط با آن، با مباحثه‌ها و مناظره‌های متعددی در میان محققان، مورخان و تئوریسین‌های انقلابی همراه است. استاد عینی و ف. خواجه‌اف ازجمله محققان تجددخواهی هستند که دربارۀ نحوۀ شکل‌گیری این جنبش و مسائل مرتبط با آن اظهارنظر کرده‌اند. بررسی محققان در این زمینه نشان‌دهندة تأثیر احمد کلّه (پدر ادبیات نوی تاجیک)، احمد دانش و دیگر معارف‌پروران تاج...