سراج‌الدّین بلخی از شاعران سدۀ ششم است که در متون اطلاعاتی پراکنده راجع به او وجود دارد. نام این شاعر و ابیاتی از او در سفینه‌ها دیده می‌شود. چهل‌و‌یک بیتِ چاپ‌نشدۀ او از سه مجموعۀ منظوم با تحریرهای هم‌تبار در کتابخانه‌های سلیمانیه (مجموعۀ مدرسۀ یحیی توفیق، ش449/1741؛ مورخ 754ق)، گنج‌بخش (ش14456) و مجلس سنای سابق (ش534) به دست آمد. احتمالاً این شاعر در عرفات العاشقین با دو عنوان «معین‌الدّ...

پژوهشگران همواره به سبب لغات و ترکیبات کمیاب در دیوان سوزنی سمرقندی، به این اثر توجه داشته‌اند و استنادهای پی‌درپی فرهنگ‌نویسان به شواهد شعری این شاعر، گواهی روشن بر این سخن است. دیوان سوزنی تاکنون دو بار به چاپ رسیده‌ است؛ اما به سبب‌های متعدد (نقص‌ها، تحریف‌ها و تصحیف‌های فراوان نسخه‌های خطی، غلط‌خوانی و...) لغزش‌های بسیاری در این چاپ‌ها مشاهده می‌شود که تصحیح دوبارة این دیوان را ضرورت می‌بخش...

فخرالدین احمد اطعمه شیرازی (د.850ق) یکی از مقلدان بسحاق اطعمه بود که به سبک نقیضه‌های او، با استفاده از اسامیِ خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و اصطلاحات مرتبط به آن‌ها، اشعاری سروده است. تا مدتی پیش به‌سبب همسانی سبک و شباهت اسمی، این دو شاعر یک نفر انگاشته می‌شدند و این موضوع بحث‌های گوناگونی را به دنبال داشت. در این مقاله با توجه به نسخۀ‌ نویافته‌ای از اشعار احمد اطعمه (کتابخانۀ ملی، ش38894) جای...

پس از تلاش نفیسی و میرزایف که رودکی‌پژوهی را پایه‌گذاری کردند و سعی در پیراستن اشعار رودکی از اشعار دیگر شاعران ـ به خصوص قطران تبریزی ـ داشتند، کتابها و مقالات بسیاری برای دستیابی به شمار بیشتری از اشعار رودکی و نیز رد انتساب بعضی اشعار به وی نوشته شده است. لیکن هنوز نمی‌توان به بسیاری از اشعار منسوب به رودکی اعتماد کرد. نویسنده در این جستار تلاش دارد تا در حد بضاعت اندک خود، ضمن بررسی و...

در این مقاله، غزلی نویافته منسوب به عطّار نیشابوری معرفی می‌شود. در کتابِ اورادالاحباب و فصوص-الآداب، برای بیان معنی «خرابات» به این غزل استشهاد شده است. ابوالمفاخر یحیی باخرزی، مؤلّف این کتاب، به طور صریح بیان داشته که این شعر از عطار نیشابوری است. علاوه بر این تصریح، قراین زبانی و نبودن در اقدم نسخ دیوان عراقی نیز مؤیّد صحّت این انتساب است. در این میان، نکته حائز اهمیت این است که این غزل با اختلاف...

سید جلال الدین عضد یزدی، از شاعران قرن 8 هـ است که در شهر یزد متولد شد. درباره دوران کودکی و جوانی وی داستانهایی روایت کرده اند که به ظاهر ساختگی و مجعول است. در دوران جوانی به دربار آل اینجو در شهر شیراز رفت. پدرش کمال الدین / شمس الدین عضد یزدی از دولتمردان و شاعران زمان ابوسعید بهادر بوده که متاسفانه زندگی وی با عضدهای دیگر زمان خود خلط شده بود. با پیدا شدن نسخه نویافته دیوان اشعار وی از کتا...

هرچند خواجه حافظ در کاربرد  اغلب صناعات ادبی استاد مسلم است، ولی بالاترین هنر و ویژگی شعری او در ایهام تجلی می کند و دامنه این صنعت معنوی در اشعارش ـ بخصوص با ظهور دو نوع ایهام نویافته ـ آن چنان گستردگی می یابد که از مرزبندی کتاب های کلاسیک بدیع تعلیمی فراتر می رود و «گلستان خیال» او را هر چه «پرنقش و نگار»تر جلوه می دهد. از آن جا که در کتاب های علم بدیع، سخنی از آن دو ایهام ـ که شرحش خواهد آمد...