استقرار حکومت­های مردم سالار در سراسر جهان مدل­ها و مسیرهای متعدد و متنوعی دارد. صرف نظر از تعریف مردم سالاری و توسعه اقتصادی، رابطه­ای دوسویه بین آن ها قابل تصور است. توسعه اقتصادی اگر علتی برای مردم سالاری نباشد، حداقل یکی از پیش­شرط­های اصلی آن به شمار می­رود و از طرف دیگر، مردم سالاری خود پیش­شرطی برای توسعه اقتصادی قلمداد می­شود. کشورهای کم جمعیت ثروتمند نفتی در خاورمیانه که به دنبال اکتشا...

پدیده رانت و دولت رانتیر یا دولت تحصیل دار به ویژه با مطرح شدن نفت به عنوان عامل ایجاد دولت های رانتیر مورد توجه پژوهشگران و اندیشمندان حوزه سیاست و جامعه قرار گرفت و در پی آن نظریات دولت و اقتصاد رانتی برای تبیین و توجیه فقدان توسعه یافتگی سیاسی و اقتصادی در کشورهای متکی به درآمد حاصل از رانت مورد استفاده قرار گرفت . این نظریات در مجموع چنین استدلال می کنند که اتکا به درآمدهای بادآورده حاصل از...

پدیده رانت و دولت رانتیر یا دولت تحصیل‌دار‌ به ویژه با مطرح شدن نفت به عنوان عامل ایجاد دولت‌های رانتیر مورد توجه پژوهشگران و اندیشمندان حوزه سیاست و جامعه قرار گرفت‌ و در ‌پی آن نظریات دولت و اقتصاد رانتی برای تبیین و توجیه فقدان توسعه یافتگی سیاسی و اقتصادی در کشورهای متکی به درآمد حاصل از رانت مورد استفاده قرار گرفت‌. این نظریات در مجموع چنین استدلال می‌کنند که اتکا به درآمدهای بادآورده حا...

با کشف واستخراج نفت در اوایل قرن نوزدهم در ایران، دولتهای حاکم بر ایران بتدریج وارد شیوه ای جدید از حکومتداری شدند. شاهان قاجار به علت پایان دوران حکومتشان فرصت استفاده از درآمد نفت در اموراتشان را پیدا نکردند.اما با آغاز دوران حکومت پهلوی، بتدریج نفت نقشی اساسی در اقتصاد و سیاست پیدا کرد. در دوران رضاخان عواید نفتی قسمتی از درآمدهای دولت را تشکیل می داد و در کنار دیگر منابع درآمدی همچون مالیات...

تزریق درآمدهای نفتی به‌منظور دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی در اقتصادهای رانتی، در بلندمدت آثار مخربی بر حوزه علم و دانش داشته است و خواهد داشت. در پیش گرفتن الگوی «تزریق درآمدهای نفتی» در نهایت، پیام‌هایی به بازیگران عرصه علم و دانش مخابره می‌کند که آنها را به سمت انتخاب مسیر «گسترش بی‌‌کیفیت آموزش» سوق می‌دهد. براساس چهارچوب تحلیلی ارایه شده در مطالعه حاضر، تسلط فضای رانتی حاکم، به ایجاد ساخت...

تحقق الگوی اقتصاد دانش محور، یک نیاز اساسی برای کشورهای در حال توسعه به شمار می آید. در این الگوی اقتصادی نقش دانش به عنوان اصلی ترین عامل در بهبود بهره وری، بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین مسئله اصلی این پایان نامه آن است که در شرایطی که مناسبات اقتصادی جهان در حال تجدید و با سازی بر اساس الگوی اقتصاد دانش محور است، الگوی اقتصاد منبع محور و متکی به درآمدهای نفتی، بدون توجه به ت...

موضوع دولت رانتی و وابستگی اقتصاد به منابع طبیعی یکی از دغدغه‌های بزرگ کشورهایی است که با این پدیده مواجه‌اند. ایران نیز یکی از این کشورهاست و تاکنون مقالات بسیاری در زمینه ﺗﺄثیرات دولت رانتی نگاشته شده است؛ ولی کمتر تلاشی برای تلفیق آثار پراکنده و مفهوم‌سازی نظری دراین‌باره با تکیه ‌بر ﺗﺄثیرات آن بر اقتصاد شهری صورت گرفته است. در مقاله پیش رو ابتدا با استفاده از کلیدواژه‌های «رانت»، «نفت» و «د...

در این مقاله فرضیه تاثیر متقابل رانت‌های نفتی، کارآفرینی و ساختار اداری دولت در ایران مورد تحلیل قرار می‌گیرد. پرسش‌های اصلی تحقیق عیارتند از آنکه (1) آیا وجود رانت‌های نفتی سبب شده که دولت‌ها در کشورهای در حال توسعه صادرکننده نفت (شامل ایران)، نیازی به اصلاح ساختار خود احساس نکنند و (2) آیا تمرکززدایی سبب افزایش بهره‌برداری از فرصت‌های کارآفرینی می‌شود. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی و علی-مقا...

صاحب نظران حوزه اقتصاد سیاسی به استناد روندهای جاری در اقتصاد سیاسی بین­الملل قرن 21 را قرن ژئواکونومیک نامیده­اند زیرا بر این باورند یکی از مهم­ترین چالش­های مهم جهانی در این قرن رقابت بر سر منابع انرژی با تأکید بر نفـت و گـاز است. کشـورهای حـوزه خلیج فارس منجمله ایران اعظم درآمدهای خود را از فروش نفت خام بدست می‌آورند و اقتصاد تک محصولی آنها نفتی نیست بلکه وابسته به نفت است و این درآمدها از ط...

دولت های صادر کننده نفت از دهه 1340 با افزایش ناگهانی و تصاعدی درآمدهای نفتی، وپیشی گرفتن آن نسبت به درآمدهای سایر بخشهای اقتصاد رسما به دولتهای رانتیر (متکی به درآمدهای نفتی) تبدیل شدند. این وضعیت تا امروز وآینده قابل پیش بینی نیز همچنان ادامه دارد.پدیده فوق باعث تحول ساختارها ،تورم و گستردگی کارکردی دولت و در عین حال شگل گیری نوع منحصر به فرد رابطه حکومت با جامعه مدنی و جهان خارج شده است.بر ا...