چکیده: بی گمان دستاورد های جالب توجه معماری ایران در دوران اسلامی مرهون خلاقیت های هنرمندان و معماران عصر ساسانی است. در این میان نوآوری های کم نظیری که در زمینه ایجاد طرح ها و شکل های متنوع انجام گرفته قابل تامل است. بسیاری از سازه های معماری از جمله گنبد، ایوان، ستون و غیره ریشه در معماری پیش از اسلام و بویژه عصر ساسانی دارد. استمرار برخی از این عناصر و شکل ها بدون هیچگونه وقفه ای در دوره ها...

در بارۀ کرتیر پژوهش­های زیادی صورت گرفته و آگاهی­های بسیاری در بارۀ وی وجود دارد اما هنوز مسایل متعددی در خصوص شخصیت، عقاید، جایگاه وی در نظام طبقاتی دوران ساسانی و نقش و تـأثیر وی بر روحانیت زرتشتی وجود دارد که نیازمند بررسی و پژوهش دو باره هستند. مسألۀ اصلی این پژوهش وضعیت طبقۀ روحانیت زرتشتی در برهه­ای خاص از دوران ساسانی یعنی اوایل این دوره (از اردشیر یکم تا اول شاپور دوم) است و در آن تلاش ...

خراسان کهن سرزمینی است باستانی که  مهد پیدایش یکی از درخشان ترین و کهن ترین تمدن های منطقه ایران بوده است. خراسان طبق نوشته های اوستا و کتیبه بیستون یکی از مهمترین ایالت ها و کوست های ایران در قبل از اسلام بوده که یکی از مقاطع حساس و مهم تاریخی آن مربوط به عصر ساسانی می باشد. سرزمین خراسان در دوره ساسانی بنابر موقعیت تاریخی، جغرافیایی و ژئوپولیتیکی کانون فرهنگی مهم و اصلی منطقه و تلاقی گاه فره...

شناخت از توس دوران اسلامی به ویژه از قرن چهارم تا هشتم ه.ق مطلوب است اما این اطلاعات در مورد توس دوره ساسانی و اوایل اسلام بخصوص در مورد تاثیرات ساختار سیاسی– اجتماعی بر مکانیت و مکان گزینی شهر بسیار مبهم و تاریک است دراین پژوهش به منظور بررسی روندعوامل موثر در سکونت این شهر مهم دوران ساسانی و اوایل اسلام سعی شده است متون تاریخی معتبر ، بررسهای محوطه های ساسانی دشت توس و همچنین بررسی نظریات محق...

تلاش اصحاب قدرت در دفاع از حاکمیت سرزمینی خود به عنوان رمز بقای سیاسی، سبب بروز تنش های گاه و بی گاه در تبرستان از دوره ساسانی و استمرار آن در دوران اسلامی شده است. این تنش ها به عنوان عامل اصلی احداث استحکامات نظامی در منطقه، موجب شکل گیری سیمای نظامی و دفاعی تبرستان شده اند. پژوهش حاضر با هدف تبیین الگوی پراکندگی قلعه ها و پادگان های نظامی تبرستان، شناخت مرزهای سیاسی و جغرافیایی تبرستان از پت...

موسیقی از دیرباز، هم چون ابزاری تأثیرگذار در اجرای نقشه های نظامی به کار گرفته می شد و نوازندگان انواع سازها در آرایش لشکر، جایگاهی مشخص داشتند. این نوازندگان شامل طبالان، شیپور نوازان، تبیره زنان و نوازندگان دیگر سازهای رزمی (آلاتی که اصوات بلند و مهیب تولید می کردند) و همین طور نوازندگان دَف، بربط و سرودخوانان می شدند که جایگاه ایشان، در آرایش لشکر بنابر وظیفه ای که بر عهده داشتند، تعیین می شد...

چکیده هنر گچ­بری، از جمله هنرهای تزئینی در معماری بناهای ایران است که از دیرباز زینت بخش بسیاری از کاخ­ها و بناها قبل از دوران اسلامی و همچنین زینت­بخش بناها به خصوص مساجد دوران اسلامی بوده است. از نقوش ناب در گچبری می­توان به نقوش گیاهی اشاره کرد. در دوران قبل از اسلام، در کاخ­های ساسانی نمونه­های متنوعی از نقوش گیاهی در گچ­بری دیده شده است. هدف مقاله پیش­رو، شناخت و بررسی نقوش گیاهی در گچ­بری...

باستان شناسی جنسیت شاخه ای از باستان شناسی اجتماعی است که به تحلیل و بررسی نظام جنسیت جوامع و هویت جنسیتی افراد و گروه های مختلف می پردازد. موضوع این پژوهش، بررسی نابرابری اجتماعی میان زنان و مردان در ایران دورة ساسانی است. اعمال گونه ای تبعیض جنسیتی و برتری مردان که بر ساختار اجتماعی و جنسیتی جامعة ساسانی استوار است، در مواد فرهنگی و منابع مکتوب این دوران نمود یافته است. هدف این مقاله، بررسی ش...

چکیده هنر گچ­بری، از جمله هنرهای تزئینی در معماری بناهای ایران است که از دیرباز زینت بخش بسیاری از کاخ­ها و بناها قبل از دوران اسلامی و همچنین زینت­بخش بناها به خصوص مساجد دوران اسلامی بوده است. از نقوش ناب در گچبری می­توان به نقوش گیاهی اشاره کرد. در دوران قبل از اسلام، در کاخ­های ساسانی نمونه­های متنوعی از نقوش گیاهی در گچ­بری دیده شده است. هدف مقاله پیش­رو، شناخت و بررسی نقوش گیاهی در گچ­بری...

خراسان کهن سرزمینی است باستانی که  مهد پیدایش یکی از درخشان‌ترین و کهن‌ترین تمدن‌های منطقه ایران بوده است. خراسان طبق نوشته های اوستا و کتیبه بیستون یکی از مهمترین ایالت‌ها و کوست‌های ایران در قبل از اسلام بوده که یکی از مقاطع حساس و مهم تاریخی آن مربوط به عصر ساسانی می‌باشد. سرزمین خراسان در دوره ساسانی بنابر موقعیت تاریخی، جغرافیایی و ژئوپولیتیکی کانون فرهنگی مهم و اصلی منطقه و تلاقی گاه فره...