زبان های ایرانی و بویژه زبان فارسی با توجه به گستردگی حوزه جغرافیایی رواج آن، در طول تاریخ با شرایط جغرافیایی و اجتماعی مختلفی منطبق شده است. مطابق با این شرایط، تغییرات گوناگون آوایی، صرفی، نحوی و معنایی نیز در زبان ها و گویش های ایرانی کهن به وجود آمده، سبب شکل گیری گویش های ایرانی و گونه های زبان فارسی نو شده است. اما اطلاعات و پژوهش های اندکی در زمینه گویش شناسی کهن فارسی وجود دارد و این اط...

یکی از مباحث پیچیده و بحث برانگیز دستور زبان، مقوله «قید» است. این مبحث از مهمترین مسائل زبان بوده که متأسفانه ناشناخته باقی مانده و تعریف درست و جامعی از آن ارائه نشده است و به علاوه، تعاریف موجود نیز کامل و طبقه بندی شده نیست و ابعاد و زوایای آن از دید بیشتر دستور نویسان دور مانده است. به علاوه تاکنون از نظر دستور تاریخی و سیر تحول به مقوله قید نگاه نشده است؛ بر این اساس پژوهش حاضر سعی دارد ن...

تدوین دستور زبان فارسی تاریخی اروپایی ایرانی دارد . از اوایل قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم چندین دستور زبان فارسی به زبانهای اروپایی منتشر شد .این دستورها توسط خاورشناسان و گاهی هم با همکاری ایرانیان داخل و خارج از کشور تنظیم می شد . انتشار آنها پاسخی به نیاز روز افزون مطالعات ایرانی بود که در مراکز مهم خاورشناسی اروپا انجام می گرفت . الکساندر شودزکو در پاریس ‘ میرزا حبیب اصفهانی در قسطنطنیه ‘ ...

از ویژگی های بارز اغلب آثار دوره نخستین زبان فارسی دری، سادگی بیان، ایجاز و اختصار و رسایی مفهوم است که به دلیل پیروی نویسندگان از زبان گفتار آن روزگار، دارای نشانه های پر شماری از کاربرد واژگان کهن، ترکیبات، تعبیرات و اصطلاحات و چگونگی پیوندهای جمله های زبان گفتگوست. و طبیعی است که شناخت این عناصر و آگاهی از پیشینه آنها موجب سهولت دستیابی اهل تحقیق و پژوهش به جریان تحوّل زبان در طول تاریخ شده و...

تدوین دستور زبان فارسی تاریخی اروپایی ایرانی دارد . از اوایل قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم چندین دستور زبان فارسی به زبانهای اروپایی منتشر شد .این دستورها توسط خاورشناسان و گاهی هم با همکاری ایرانیان داخل و خارج از کشور تنظیم می شد . انتشار آنها پاسخی به نیاز روز افزون مطالعات ایرانی بود که در مراکز مهم خاورشناسی اروپا انجام می گرفت . الکساندر شودزکو در پاریس ‘ میرزا حبیب اصفهانی در قسطنطنیه ‘ ...

رساله حاضر ترجمه کتاب "زبانشناسی برای همه" اثر اچیسن می باشد. این کتاب درآمدی است بر مبانی زبانشناسی که به سیزده مبحث عمده می پردازد. هر مبحث بطور تکنیکی و مشروح در فصلی جداگانه بررسی گردیده است .

دستور و مباحث دستوری وسعتی بی‌انتها دارد. زبان اعم از گفتاری و نوشتاری پایدار نیست و همچون بسیاری از پدیده‌ها دستخوش تحول و دگرگونی می‌شود. در مسیر پویایی زبان واژگان، حروف، فعل‌ها و آنچه به زبان مربوط است، گاه فراموش می‌شوند و گاه تغییر می‌کنند، و همین رخداد شناخت زبان و دستور زبان را مشکل ساخته است. شناخت فرایندها و دگرگونی‌های دستوری از گذشته تا به امروز سبب می‌شود تا به درک و دریافت بهتر و ...

گروه‌های اسمی وابستگی از اقسام اصلی و مهم گروه‌های اسمی است. این گروه‌ها از نظر انواع و اقسام دامنه گسترده‌ای دارند. ما این قسم گروه اسمی را از منظر دستور زبان تاریخی در تمام کتاب تاریخ بلعمی (مصحَّح ملکﺍلشّعراء بهار، چاپ دوجلدی سال 1353) ـ‌که از نخستین آثار بازمانده زبان فارسی دری است‌ـ بررسی کرده‌ایم؛ یعنی تنها به مسائلی از آن اشاره کرده‌ایم که صوراً یا معناً جنبه تاریخی دارند و خصوصیت سبکی نیز بر...

دستورنویسان زبان فارسی متفق القول اند که کاربرد مفعول مطلق در زبان فارسی تحت تأثیر زبان عربی پدید آمده است. در مقاله حاضر نگارنده کوشیده است تا با ارائه شواهدی از متون باستانی زبانهای ایرانی نشان دهد که رای دستورنویسان در این مورد صائب نیست...