اسطوره های کهن در روند بازآفرینی در دوره های بعدی، ویژگی های اساطیری، شخصیت های خداگونه، خرق عادت و قداست خود را می بازند و در مجموع از آنها داستانی با بن مایه ها و عناصر کهن باقی می ماند. در این پژوهش، کارنامة اردشیر بابکان ـ یکی از این داستان های برجای مانده از اسطوره ـ را بر اساس عناصر داستانی موجود در آن می کاویم و ویژگی های داستانی و روایی آن را مورد توجه قرار می دهیم. این عناصر عبارتند از...

جنبۀ خیر و شر در ایران باستان تقریباًدر تمام پدیده­ها وجود دارد. آب این عنصر حیات­بخش در عین حال می­تواند ویرانگر نیز باشد؛گاهی جنبۀ درمان دارد وگاهی تبدیل به آب مرگ می­گردد. این دوسویگی و دوگانگی در شاهنامه، چون اکثر اسطوره­های ایران باستان نمودار گشته است. اسطورۀ آب حیات و داستان چشمۀ سو از بارزترین نمونه­های دوسویگی نماد آب در شاهنامه است. از طرفی در این مبحث،آنمیسم یا جاندارپنداری آب بیان شد...

جنبۀ خیر و شر در ایران باستان تقریباًدر تمام پدیده­ها وجود دارد. آب این عنصر حیات­بخش در عین حال می­تواند ویرانگر نیز باشد؛گاهی جنبۀ درمان دارد وگاهی تبدیل به آب مرگ می­گردد. این دوسویگی و دوگانگی در شاهنامه، چون اکثر اسطوره­های ایران باستان نمودار گشته است. اسطورۀ آب حیات و داستان چشمۀ سو از بارزترین نمونه­های دوسویگی نماد آب در شاهنامه است. از طرفی در این مبحث،آنمیسم یا جاندارپنداری آب بیان شد...

به کارگیری شخصیت های باستانی یکی از بارزترین ویژگی های ادبیات در دوره معاصر شده است. باستان گرایی یکی از منابع نوآوری و فعالیت فکری به شمار می آید که در اندیشه ها و مفاهیم تجلی می یابد. از آن جا که ادبای معاصر اهمیت آن را دریافتند به باستان گرایی روی آوردند و آن را در آثارشان به کار گرفتند. زکریا تامر نویسنده ی نوآور و برجسته ی سوری از نویسندگانی است که دل در گرو میراث نیاکان خود دارد. بر این...

جام مرودشت برای نخستین بار به عنوان قدیمی ترین شیء سالن طلای نمایشگاه «شکوه ایران» و نیز نمایشگاه «زن در گذر زمان» در موزة ایران باستان به نمایش درآمد. آشنایی با داستان چگونگی کشف این جام گران بها و باستان شناس آن، خالی از لطف نیست. به همین مناسبت، خلاصه ای از این ماجرا به نقل از دکتر «علی اکبر سرفراز» باستان شناس این جام آورده شده است.

پژوهش در ابعاد دینی داستان رستم و اسفندیار ازجمله مواردی است که با وجود بررسی­های بسیار همچنان مورد توجه محققان است. هدف نوشتار حاضر بررسی و تحلیل عناصر زروانی این داستان و میزان تأثیر آنها در وقوع نبرد بین دو پهلوان است که تاکنون در تحقیقات انجام یافته کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از آنجا که این داستان ریشه در عهد باستان دارد، به مانند هر اثر دیگری تحت تأثیر اوضاع و شرایط دینی عصر خود قرار گ...

پس از سال ها تردید مردم اروپا و امریکا درباره داستان حضرت نو (ع)، طوفان، کشتی و عمر طولانی وی سرانجام باستان شناسان توانستند با حفاری هایی در بین النهرین آثار به جا مانده از آن طوفان و با مشاهده عکسی که یک خلبان ترک از مرزهای ایران و ترکیه گرفته بود کشتی نوح را کشف کنند. با انجام این کاوش ها باستان شناسان توانستند، بسیاری از حقایق کشتی را بدست بیاورند و به عظمت این آیه باستانی پی ببرند. این جست...

اسطوره الهه باروری و ایزد گیاهی شهید شونده اگر بر اساس نظر اسطوره شناسان آیین گرا تحلیل شود، توجیه انسان عصر باستان از زندگی دوباره گیاهان در فصل بهار است. در این اسطوره که در بین النّهرین، مصر، هند باستان و احیاناً در میان بومیان فلات ایران رواج داشته است نقش گیاه را ایزدی بر عهده دارد که با پذیرش تبعید موقّت یا مرگ، به جهان زیرین می رود و پس از چندی در قالبی نو به روی زمین باز می-گردد و با خود ب...

اساطیر هم از جهت ساختار و هم از جهت درونمایه دارای وجوه و معانی بسیاری هستند. یکی از اسطوره‌های حاضر در آئین باستان "ضحاک" است که صاحبنظران و منتقدان از دیدگاه‌های متفاوت آن را مورد بررسی قرار داده‌اند. نگارنده این مقاله تحلیلی- پژوهشی بر این باور است که می‌توان این داستان را از رویکرد روان‌شناسی مطابق با نظریه یونگ مورد بررسی و واکاوی قرار داد و نمادهای دیگر عناصر سازنده این داستان را...