در این مقاله به بررسی ریخت شناسانۀ شعر «کتیبه» اخوان ثالث پرداخته ایم. به این منظور، نخست به تعریف ریخت شناسی پرداختیم، سپس روایت اسطوره ای «کتیبه» را از منظر این نظریه، مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم و به خویشکاری­ ها، شخصیت ها و حرکت های روایت تقسیم کردیم. «کتیبه» از شعرهای روایی اخوان است که شکلی نمایشی و دراماتیک دارد. شیوۀ روایت و داستان پردازی در این شعر به گونه ای است که شاعر با توصیف های...

چکیده: حکایات جوامع الحکایات و لوامع الروایات متضمن بسی فواید تاریخی و ادبی است که در کتاب دیگری به دست نمی آید. نویسنده ی این کتاب عوفی از جمله ی فضلا و اهل انشا بود. این رساله به بررسی ریخت شناسی شصت حکایت از این اثر براساس نظریات ولادیمیر پراپ پرداخته است. پراپ در کتاب خود با عنوان «ریخت شناسی قصه های پریان» ساختار این نوع از قصه ها را مورد بررسی قرار می دهد. او به منظور دستیابی به ساختار ...

این مقاله، ابتدا به تعریف قصه، سابقۀ قصه، ساختار قصه و طبقه بندی قصه ها می پردازد و سپس دیدگاه های «ولادیمیر پروپ»، قصه شناس مشهور روسی و 31 خویشکاری که او از صد قصۀ رایج در روسیه (قصۀ پریان) استخراج کرده است، همراه با شخصیت های اصلی قصه و حوزۀ خویشکاری های آن ها نقل می کند. در ادامه، نا هماهنگی الگوی پروپ را با قصه های رایج در گویش یا لهجۀ لکی شرح می دهد و نمونه ها یی از آن قصه ها را ذکر می کن...

در این مقاله به بررسی ریخت شناسانۀ شعر «کتیبه» اخوان ثالث پرداخته ایم. به این منظور، نخست به تعریف ریخت شناسی پرداختیم، سپس روایت اسطوره ای «کتیبه» را از منظر این نظریه، مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم و به خویشکاری­ ها، شخصیت ها و حرکت های روایت تقسیم کردیم. «کتیبه» از شعرهای روایی اخوان است که شکلی نمایشی و دراماتیک دارد. شیوۀ روایت و داستان پردازی در این شعر به گونه ای است که شاعر با توصیف های...

ایرانیان از کهن ترین دوران برای آتش اهمیت، قداست و خویشکاری های خاصی را قائل بوده اند. به طوری که نه فقط امور زندگی دنیوی خویش، بلکه سرنوشت اخروی را نیز به نوعی تحت تأثیر خویشکاری آتش می دانسته اند. به اعتقاد ایشان آتش به دلیل برخورداری از گونه های مختلف، در خویشکاری های خود با دو حالت متضاد مادی (مانند حضور در مراسم دینی) و مینوی (حضور در اجزائ جهان) تجلی کرده و موجب سامان دهی اوضاع جهان می گر...

قصه پردازی را می توان نخستین هنر آدمی در عرصه ی کلام دانست. قرآن کریم نیز برای پند و راهنمایی بشر از بیان قصه استفاده نموده و زندگی بسیاری از پیامبران را در قالب قصه آورده است. پژوهش حاضر، ضمن بررسی خویشکاری ها در  متن داستان های قرآن برمبنای دیدگاه پراپ (1982) تلاش دارد به این سؤالات پاسخ دهد که: آیا هر سی و یک خویشکاری پراپ را می توان در داستان های قرآن یافت؟ آیا با توجه به خویشکاری های یافته...

پراپ در فصل سوم کتابش بیان کرد که خویشکاری های شخصیت های افسانه ها و حکایت های فولکوریک از سی و یک کارکرد تجاوز نمی کند. وی با دقت فراوان این سی و یک کارکرد را استخراج و با نشانه های اختصاری زبان روسی آنها را به شکل فرمول و الگو تنظیم نمود. هم چنین شخصیت های قصه ها را در هفت دسته تقسیم کرد : 1. قهرمان ؛ 2. شاهزاده خانم ؛ 3. بخشنده ؛ 4. یاریگر ؛ 5. اعزام کننده ؛ 6. قهرمان دروغین و 7. شریر. د...

انسان در طول تاریخ دیرپای خود همواره ذهنی دینی داشته و در این نظام ذهنی، پدیده ی پرستش مادر-ایزدان یکی از کهن ترین و ریشه دارترین سنت های رایج بوده است. پرستش و بزرگداشت چهره ی مادر-ایزدان یکی از درونمایه های مشترک همه ی مجموعه های اساطیری است که از سوی انسان ها پدیده ای دینی بس ژرف تر از شعایر، آیین ها و اندیشه های جزمی بود. در میان تمام این خدایان، خدای عشق و باروری که موجد حیات نباتات، توالد...

در این پایان نامه داستان خسرو و شیرین از نظر ریخت-شناسی مورد بررسی قرار گرفته است و در بررسی این داستان-ها از الگوی پراپ بهره گرفته شده است که تقریبا همه¬ی خویشکاری¬های مطرح از ناحیه¬ی پراپ در این داستان¬ها کاربرد داشته است که با بسامدهای مختلف تشخیص داده شده و به تحلیل کشیده شده است اما پر بسامدترین آنها عبارتند از: خویشکاری نهی، عزیمت، بازگشت، فرار، تعقیب، رهایی، فریب، همدستی، خبردهی، خبرگیری...

تلاش روایت شناسان برای رسیدن به الگویی ثابت جهت بررسی داستان ها در آغاز قرن بیستم ، با ظهور فرمالسیستها ، شدت یافت. در همین زمان ولادیمیر پراپ با الگو گرفتن از این روایت شناسان ، روشی جهت بررسی داستان ها طرح کرد. پراپ با بررسی یکصد قصه ی عامیانه ، به سی و یک خویشکاری دست یافت. روشی که پراپ در یافتن خویشکاری ها به کار گرفت ، آنقدر دقیق بود که بتوان اثر او را تا این زمان به عنوان الگویی ثابت و در...