در مباحث فلسفه اخلاق یکی از نظریاتی که گرچه محبوبیت عام ندارد ولی از سوی افرادی چون خانم «اَین رند» مورد دفاع قرار گرفته، نظریه خودگروی اخلاقی است. نگارنده در مقاله حاضر درصدد طرح این دیدگاه، و سپس تفسیر خودگروی اخلاقی با رویکرد خودارزشمندی می‌باشد که البته در این‌صورت خودگروی از شکل متداولش که محرک انسان خودخواهی باشد، فاصله گرفته و به‌سوی توجه به خویشتن و عنایت به نفس در جهت ارزشمندی و فعلیت ک...

از خودگروی روان­شناختی تقریرهای گوناگونی ارائه شده و در هر یک از آن‌ها بر ویژگی خاصی تأکید شده است؛ در تقریر آین بر بازگشت «هدف و منفعت به فاعل فعل»، در تقریر پویمن بر «بازگشت رضایت به فاعل فعل»، در تقریر ریچلز بر عنصر «خودخواهی» و در تقریر هولمز بر «انگیزه» و «حب ذات» تصریح و تأکید شده است. عناصر یادشده به ظاهر در فلسفۀ ملاصدرا حضور دارند؛ چنان­که ملاصدرا در نظریۀ غایت از «حب ذات» و « ارجاع هم...

این نوشتار به روش تحلیلی و توصیفی، امکان و منشأ مسئولیت اخلاقی در نظریه خودگروی را بررسی می‌کند. خودگروی اخلاقی نظریه‌ای هنجاری است که با تأکید بر ارزش‌های خودگرایانه، انسان را صرفاً مسئول تأمین منافع شخصی می‌داند. یعنی آدمی باید به دنبال بیشترین خیر برای خود و فارغ از دیگران باشد. از جمله مسائلی که این نظریه در تبیین و توجیه با آن مواجه است مسئله «دیگری» و «مسئولیت اخلاقی» در قبال دیگرا...

در بین نظریات متعددی که در طول تاریخ مطالعات فلسفه ی اخلاق پیرامون تبیین و تفسیر مسائل اخلاقی آدمیان مطرح شده اند و گاها طرف داران فراوانی هم داشته اند، می توان از دو نظریه ی اخلاقی نتیجه گرا یعنی نظریه ی خودگروی و نظریه ی اخلاقی دیگرگروی (سودگروی) نام برد. خودگروی معتقداست تنها کسب لذت و رفع الم شخصی است که مشخص کننده ی خوبی وبدی یک فعل معین می شود. در مقابل، نظریه ی سودگروی، از آن جا که مبتن...

عقلانیت یک موضوع میان رشته ای، بلکه فر ارشته ای و مورد علاقه فیلسوفان، دانشمندان و اصحاب ایدئولوژی های مختلف محسوب می شود. در ادیان بویژه در اسلام، عقلانیت در سه حیطه شناخت، ترجیح و فرایند اجرا مطرح است. در علم نوپای اقتصاد و در شرایط غلبـه دین گریزی بر غرب، عقلانیت به عنوان یک صفت برجسته «انسان اقتصادی» هم معرفی شد. ممکن است تصور شود این کاربرد جدید از عقلانیت، دیگر هیچ شباهتی با عقلانیت اسلام...

از پرسش‎های بنیادی در باب اخلاق، چرایی پیروی از الزامات اخلاقی است. در پاسخ‌ به این پرسش، سه نظریه‌‎ هنجاری ـ با تقریرهای گوناگون ـ شکل گرفته است: «فضیلت‌گرا»، «وظیفه‌محور» و «نتیجه‌گرا». نتیجه‌گرایان هدف اخلاقی زیستن را دستیابی به منفعت می‌دانند. آنان در پاسخ به این پرسش ‌که چه کسی باید از نتیجه فعل اخلاقی برخوردار شود، دو رویکرد متفاوت را ارائه می‌دهند: خودگرا (منفعت فردی) و دیگرگرا (تأمینِ من...

«آنچه را بر خود می‏پسندی، بر دیگران هم بپسند.» این گزاره در اخلاق به قاعده زرّین (طلایی) معروف است. به نظر می‎رسد دشواری‎های نظری و کارکردیِ احتمالیِ قاعده به عدم وضوح محتوای آن باز می‎گردد. بررسی و تحلیل مفهومی و گزاره‏ای این قاعده نشان می‏دهد مؤلفه‏های مهم این قاعده که عبارت‎اند از: «خود»، «دیگری»، «پسندیدن» و مشارالیه «آنچه» هر کدام حاوی دشواری‏هایی هستند که در آغاز، امکان فهم و عمل به قاعده را...

معنویت‌ جدید مدافع کسب هنجاری، معنوی و اخلاقی از درون است و خود را در مخالفت با نهاد‌های رسمی دینداری تعریف می‌کند. با توجه به این رویکرد درون‌گروانه، ممکن است معنویت‌گراییِ جدید نوعی انزواطلبی معنوی به‌حساب آید، اما می‌توان نشان داد که معنویت‌گرایانِ جدید در امور اجتماعی مشارکت فعّال دارند و خود را در همدلی، همدردی و همیاری اجتماعی پیش‌گام می‌دانند. در این مقاله بر آنیم تا مبانی ارزش‌شناختی و مُدل...