خواجه یوسف همدانی از عارفان بزرگ سدۀ پنجم و ششم ایران اسلامی است که به سبب قرارگرفتن در طریقت نقشبندیه جایگاهی ویژه برای نقشبندیان دارد. خواجه یوسف همدانی، خواجه عبدالخالق غجدوانی (مهم‌ترین فرد سلسلۀ نقشبندی) را به ابوعلی فارمدی، ابوالقاسم کرگان، ابوالحسن خرقانی، بایزید بسطامی، امام صادق(ع) و سپس از دو راه به پیامبر اکرم(ص) پیوند می‌دهد. تفاوت نقشبندیه با طریقت‌های عرفانی دیگر در این است که همۀ...

خواجه یوسف همدانی از عارفان بزرگ قرن پنجم هجری است. او یکی از موجدان بزرگ طریقت نقشبندیه و پیشرو طریقت خواجگان و از عارفان صاحب کرامت است و به اعتبار کراماتش از ارتباطات ذهنی خاصی برخوردار بوده است. در این مقاله با استناد به اقدم منابع، به بررسی و نقد و تحلیل زندگی، احوال، آثار، شاگردان، روایات و کرامات او می‌پردازیم.

خواجه یوسف همدانی از مشایخ نسبتاً گمنام عرفان در قرن‌های پنجم و ششم هجری است و تنها اثر باقی‌مانده از وی کتاب رتبه ‌الحیات است. خواجه یوسف، این کتاب را بر پایۀ پرسش و پاسخ تنظیم کرده ‌است. وی در این کتاب پس از طرح پرسش‌هایی از مخاطبی فرضی، با زبانی ساده، بر اساس آموزه‌های عرفانی، به پاسخگویی می‌پردازد. متن این کتاب، به شعر بسیار نزدیک شده است. بی‌تردید علاوه بر عنصر عاطفه که در آن به‌وضوح قا...

میرسیدعلی همدانی در سال 773ق/1372م، یعنی دو سال بعد از به تخت نشستن امیرتیمور در فرارود، به ختلان آمده و ساکن شده بود. گذشت زمان و محبوبیت بیش از حد سیدعلی بخل و حسد شیوخ محلی را برانگیخت و موجبات خروج سیدعلی همدانی از ختلان و سفر او به کشمیر را فراهم کرد. بعد از وفات سیدعلی همدانی در سال 786ق/1384م خرقۀ ولایت و جانشینی وی به دامادش، خواجه اسحاق، رسید. در بین مریدان خواجه دو نفر، یعنی شیخ محمد ...

بزرگان بسیاری در گستره ای زمانی به وسعت تاریخ ایران، به نقش آفرینی در عرصه های متفاوت از علوم، اقتصاد و سیاست پرداخته اند و این حضور،گاه چنان پررنگ بوده که پس از گذشت قرن ها، هنوز بر صفحات تاریخ ایران خودنمائی می کنند. از جمله این بزرگ مردان ایرانی، خواجه نصیرالدین طوسی و خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی هستند؛ که در دوران پرهیاهوی مغول پا به عرصه ی حیات نهادند. درسده ی هفتم هجری از قتل عام مردم...

دراین مقاله سعی شده است تا اندیشه های عرفانی دو عارف نامدار خواجه یوسف همدانی و شیخ نجم الدین رازی در دو اثر آنها یعنی رتبه الحیات و مرصاد العباد بررسی و سنجیده شود.از موارد مشابه در همگونی کتاب انگیزه تألیف آنها بوده است که هر دو به دنبال پرسش و درخواست طالبان و مریدان آنها پدید آمده اند. آنگونه که کتاب رتبه الحیات بدین شیوه باپرسشی از مریدان آغاز می شود: ((پرسیدی وفقک الله لما یحب ویرضی که زن...

برخلاف دیدگاه رایج که عصر سلجوقی را دوره انحطاط تفکر و اندیشه در ایران می‌دانند، حوزه عمومی اندیشه و تفکر در ایران عصر سلجوقی دچار رکود و انحطاط نشد، بلکه در مسیر و شرایطی متفاوت از جریان غالب تفکر در دورههای پیشین جریان یافت که آن را میتوان نوعی تغییر نگرش در عرصههای گفتمانی و بنیانهای فکری دانست. در این دوره متفکران و اندیشمندانی چون امام محمد و احمد غزالی، خیام، عین‌القضات همدانی، شیخ اشراق ...

دراین مقاله سعی شده است تا اندیشه های عرفانی دو عارف نامدار خواجه یوسف همدانی و شیخ نجم الدین رازی در دو اثر آنها یعنی رتبه الحیات و مرصاد العباد بررسی و سنجیده شود.از موارد مشابه در همگونی کتاب انگیزه تألیف آنها بوده است که هر دو به دنبال پرسش و درخواست طالبان و مریدان آنها پدید آمده اند. آنگونه که کتاب رتبه الحیات بدین شیوه باپرسشی از مریدان آغاز می شود: ((پرسیدی وفقک الله لما یحب ویرضی که زن...

ربع رشیدی آشکارترین نمونه سعی و همت دست اندرکاران اصلاحات غازان خان پادشاه مغول در عرصه تعالی و رشد و پویایی فرهنگ ایرانی در چارچوب اندیشه های عصر ایلخانی به شمار می آید که توسط خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی به عنوان شهر دانشگاهی با برنامه های وسیع فرهنگی، اقتصادی و رفاهی در نخستین سال های قرن هشتم هجری ایجاد شده و اگر چه در مقایسه با تأسیس دانشگاه کمبریج در سال 1209 میلادی، چندین دهه دیرتر ب...

رشیدالدین فضل‌الله همدانی (645-718 ق/ 1247- 1318 م) طبیب، مورخ، وزیر و سیاستمدار برجسته سلاطین بزرگ ایلخانی، غازان و اولجایتو، به شمار می رود. بدون تردید فعالیت‌های اجتماعی این وزیر مدبر و دانشمند در گرایش سلاطین متأخر ایلخانی به اعمال یک سلسله اقدامات اصلاح طلبانه خصوصاً در زمینه اقتصادی و توسعه شهر و روستا و تثبیت نظام مالیاتی به نحو کاملاً چشم‌گیری مؤثر بوده است. از این روی شایسته است فعالیتها...