مقاله پیش رو برگرفته از پژوهش نویسنده با عنوان »فقه حکومتى، مبانى و منابع« است که در شمار مجموعه مقالات و نشست‏هاى »رویکرد حکومتى به فقه«، به کوشش دانشور گرامى حجةالاسلام والمسلمین سعید ضیائى فر، در پژوهشکده فقه و حقوق، به انجام رسیده است. به لحاظ اهمیت و تقدم منطقى، ویراسته‏اى از بخش تعریف و مبانى فقه حکومتى ارائه مى‏شود.

گزارش شناسایى بنیادهاى اندیشه‌هاى سیاسى امام در گستره آیات قرآنى است. از نگاه امام، سیاست دین، سیاست الهى و عین دیانت است که به دلیل زمزمه شعار جدایى دین از سیاست و عرضه مکاتب انحرافى با مهجوریت قرآن مهجور شده است. در صورتى که قرآن کتاب حکومت است و در سایه حکومت قرآنى علاوه بر دست‌آوردهاى مادى، رشد معنویت نیز امکان‌پذیر مى‌شود، معنویت و خدا محورى عامل کنترل قدرت سیاسى و طاغوت ستیزى است که قرآن ...

از جمله سرفصل‏هاى مهم دانش نوپیداى »فلسفه علم اصول«، پرداختن به روش‏ها و رویکردهاى دانش اصول است. دانش اصول که زاییده ضرورت و نیاز دانش فقه در طول تاریخ بوده، تحولات و تطورات ساختارى و متدیک بسیارى داشته است. مقایسه الذریعة مرحوم سید با آثار اصولیان معاصر و نگاهى گذرا به ادوار تاریخى اصول، این تحولات را به‏خوبى نمایان مى‏کند.این تحولات را مى‏توان از جمله، محصول رویکردهاى متفاوت اصولیان و روش‏ها...

یکى از پرسش‏هاى مطرح در حوزه فقه جزا، ماهیت مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر است که آیا از جرایم مستوجب حد است یا تعزیز یا از احکام حکومتى؟ درباره ماهیت اعدام در جرایم مواد مخدر در فقه امامیه، سه نظریه مطرح است: برخى بر این عقیده‏اند که مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر، از باب حد است و آن را از مصادیق افساد فى الارض شمرده‏اند. برخى دیگر معتقدند جرایم مواد مخدر، از جرایم تعزیرى است; در نتیجه، اعدا...

با گسترش ارتباطات در جهان امروز, مشکل اختلافات اجتهادى مى تواند گاه در قالب یک معضل سیاسى و اجتماعى درآید که موجب وهن دین و ضعف مسلمین در برابر کفار مى باشد و راه حل آن پیروى از احکام حکومتى ولى ّ فقیه است.تصرفات حاکم اسلامى براى همه مردم و حتى بر فقها و مراجع دیگر نیز نافذ است. مشهور فقهاى شیعه حکم حاکم را براى اثبات اول ماه هاى قمرى معتبر مى دانند. ادله ولایت عام فقیه و ادله خاص در جواز حکم به...

پدیده ى فساد ادارى امروزه به یک معضل جهانى تبدیل شده و مدیران و رهبران جوامع تلاشهاى بسیارى را براى مبارزه با آن انجام مى دهند. بر این اساس آشنایى با سیره ى رهبران دینى به خصوص حضرت على(علیه السلام)در برخورد با این معضل، مى تواند براى مدیران و رهبران جوامع امروزى مفید باشد. مرورى کوتاه بر سیره ى مدیریتى حضرت على(علیه السلام) گویاى این است که مبارزه با فساد به ویژه در میان کارگزاران حکومتى، یکى ...

تعزیر، عقوبتی است که شارع برای آن اندازه ­ای معیّن نکرده و تعیین مقدارش را به دست حاکم سپرده است، ولی تأدیب با توجه به موارد کاربرد آن نزد فقیهان برای دو معنای تربیت به عنوان وظیفه والدین و مربّی و یا تأدیب مترادف با تعزیر، استعمال شده است. سؤال اصلی این پژوهش در مورد قلمرو اجرای تعزیر و تأدیب کودک در فقه است که بعد از واکاوی مستندات فقیهان مشخّص شد: دامنه شمول حکم تعزیر شامل انجام کارهای مکروه و ...

هم‌زمان با شکل‌گیری اولین اجتماع‏های بشر در طول تاریخ اتخاذ تدابیری جهت افزایش احساس امنیت و پیشگیری از وقوع جرایم در فضاهای شهری مد نظر بوده است. برحسب رویکرد جامعه‌شناسی امنیت، نمی‏توان امنیت را به‌تنهایی به منزلة یک وضعیت بدون ارتباط با عوامل اجتماعی آن تحلیل کرد. یکى از عوامل غیرمادى مورد تأکید برای تأمین امنیت مؤلفه‏های سرمایة اجتماعى است که می‏تواند افراد و گروه‏ها را در دستیابى به منافع ...

در ادبیات ایران‌شناسى مفهوم شهر و اقتصاد شهرىِ پیشاسرمایه‌دارى به صور مختلف تعریف شده است. آن یا به‌مثابه تبعات ثانویه اقتصاد فئودالى و محل استقرار اربابانِ غایب از ده (رویکرد مارکسیست‌هاى روسى)، و یا به‌عنوان مکان استقرار بوروکراسىِ حکومتى براى مدیریت منابعِ ارضى (رویکرد مارکسیست‌هاى آسیاگرا) مفهوم‌یابى شده است. رویکرد سومى نیز وجود دارد که شهر را محل تولدِ طبقه تجار ایرانى مى‌داند، لیکن تجارى که ب...

شکى نیست که گردشگرى به عنوان مقوله اقتصادى و فرهنگى در جهان مطرح و به لحاظ فقهى در دین اسلام بسیار توصیه شده است. اما در این میان بحثى ویژه زنان مسلمان و غیرمسلمان نیز پدید مى‏ آید که در خور بررسى است. پرداختن به گردشگرى زنان به ویژه زنان مسلمان از مهم‏ترین موضوعاتى است که کمتر به آن پرداخته شده است. خداوند بر حضور اجتماعى زنان در کتاب مقدس ما مسلمانان (قرآن) و احادیث نبوى تأکید نموده است. البت...