قرآن کتابی است که نیاز به تدبر دارد و مسلماً صاحبان خرد، بیشترین سهم را در این بهره گیری دارند. لغت یونانی فیلوزوفیا در متون منطقی قدیمی که از یونانی به عربی ترجمه شده، به لفظ حکمت برگردانیده شده و عرب، لغت فلسفه را نیز مرادف حکمت به کار برده است حکمت، تاب معانی مختلفی را دارد که از جمله مصادیق آن، می توان به دانش، معرفت، نبوت، علم سودمند و ... اشاره کرد که در یک کلام، علم به حقیقت اشیاء مدنظر ا...

در این مقاله فرایند شکل گیری معنای واژه «اصالت» و سیر تحول آن در زبان های باستانی بررسی شده است. فرضیه مقاله این است که معنای واژه مذکور به صورت ریشه داری در فرهنگ های مختلف به ویژه در زبان های باستانی به همان معنای متداول در فلسفه اسلامی (حکمت متعالیه صدرایی) یعنی هستی و وجود به کار رفته است. رویکرد غالب این بررسی ها استعمال واژه مذکور در زبان یونانی است، زیرا محتوای معنای فلسفی این واژه در زب...

در این مقاله فرایند شکل‌گیری معنای واژه «اصالت» و سیر تحول آن در زبان‌های باستانی بررسی شده است. فرضیه مقاله این است که معنای واژه مذکور به صورت ریشه‌داری در فرهنگ‌های مختلف به ویژه در زبان‌های باستانی به همان معنای متداول در فلسفه اسلامی (حکمت متعالیه صدرایی) یعنی هستی و وجود به کار رفته است. رویکرد غالب این بررسی‌ها استعمال واژه مذکور در زبان یونانی است، زیرا محتوای معنای فلسفی این واژه در زب...

: فلسفه سیاسی یونانی که بر مبنای تأمل نظری در بنیاد شهر و مدینه یونانی تأسیس و تدوین گشته بود، مفاهیم بنیادینی هم چون: حکومت قانون، مصلحت عمومی، رابطه شهروندی، سعادت و نقادی نظام مبتنی برخودکامگی را دارا بود. بحث جدی درباره فلسفه مدنی در دوره اسلامی که با فارابی آغاز شد، به طور عمده افلاطونی بود، چرا که از یک سو، کتاب سیاست ارسطوـ که اخلاق نیکوماخسی، مقدمه ای بر آن بود ـ به عربی ترجمه نشده بود ...

حکمت شرقی و فلسفه یونانی در برخی از بنیادی ترین مبانی نظری، وجوه مشترکی با هم دارند، همچون ایده و نظریه وحدت وجود که هم شاه بیت معانی در اوپانیشادها (بزرگترین کتاب حکمت هندو) است و هم در اندیشه های فلاسفه بزرگی چون هراکلیت (کاپلستون، 1368، 55)، افلاطون و فلوطین حضوری بارز دارد.1 سروپالی رادا کریشنان، متفکر بزرگ هندی، برخی از این اشتراکات و تشابهات (همچون «نوس» و «آتمن») را در کتاب تاریخ فلسفه غ...

در این جستار کوشیده‎ایم با نگاهی تاریخی - تحلیلی و با محوریت آثار شیخ اشراق و ارائۀ برخی قرائن متنی، تبارنامۀ معنوی وی را که خود در کتاب المشارع و المطارحات ترسیم ساخته است، بازکاوی کنیم. ازآنجاکه توصیف مختصات روشنی از تبار و طریقۀ عرفانی- حکمی وی در گرو فهم صحیح مفهوم حکمت و تأله و نیز نمایندگان آن نزد اوست، در این مجال، چرایی حضور اشخاص و اعلام این تبارنامۀ اشراقی را که در قالب دو شاخۀ شرقی (...

حکمت شرقی و فلسفة یونانی در برخی از بنیادی‌ترین مبانی نظری، وجوه مشترکی با هم دارند، همچون ایده و نظریة وحدت وجود که هم شاه‌بیت معانی در اوپانیشادها (بزرگترین کتاب حکمت هندو) است و هم در اندیشه‌های فلاسفة بزرگی چون هراکلیت (کاپلستون، 1368، 55)، افلاطون و فلوطین حضوری بارز دارد.1 سروپالی رادا کریشنان، متفکر بزرگ هندی، برخی از این اشتراکات و تشابهات (همچون «نوس» و «آتمن») را در کتاب تاریخ فلسفة غ...

متنبّی و سنایی دو شعر بزرگ ادبیات عرب و ادبیات فارسی هستند که هر دو به حکمت و اندرز شهرت دارند. حکمت، در شعر این دو شاعر از بسامد بالایی برخوردار است و یکی از مضمون‌های اصلی شعر آنها به شمار می‌رود. یافتة اساسی این پژوهش آن است که فرهنگ اسلامی و آموزه‌های آن وکتب دینی به ویژه قرآن و نهج البلاغه، حکمت ایران باستان و حکمت عربی کهن، الهامات شعری و فلسفة یونان از منابع حکمت در شعر این دو شاعر به ویژ...

این پژوهش نقدی است بر کتاب الرّساله الحاتمیّه نوشته محمّد بن حسن حاتمی (388 هـ) که صد مضمون از اشعار متنبّی را متأثّر از حکمت یونان دانسته است. این­ جستار کوشیده­ است این حکمت­ها را از دیدگاه­های مختلف مورد بررسی قـرار دهد و نشان دهـد علاوه بر اینکه منبعی بـرای این حکمت­های یونانی وجود ندارد، این مضامین قبل از آن­که یونانی باشند اسلامی هستند و بسیاری از آن­ها در فرهنگ ایرانیان باستان وجود داشته است،...

صدرالمتألهین شیرازی (979- 1045 ق) مؤسس حکمت متعالیه، برجسته ترین فیلسوف دورة اخیر تاریخ فلسفة اسلامی است. فلسفة اسلامی، با ظهور صدرا به رنگی تازه و عرصه ای جدید درآمد. از این پس، در هم آمیزی فلسفة یونانی، اشراقی، عرفان و نیز مهم تر از همه متون وحیانی، بنیاد رفیع فلسفه ای را بنا نهاد که مدار همة مباحث فلسفی ایرانی و کانون شرح و تفسیر فیلسوفانة همة اندیشوران قرار گرفت. فلسفة صدرایی چیزی بسی بیشت...