چکیده این پژوهش بر آن است تا با استفاده از نظریة تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه توصیف جامعی از اصول تفکر سیاسی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم را در دهة اول انقلاب ترسیم کند و با واکاوی در بیانیه های این تشکل، مؤلفه های دال مرکزی و دال های شناور گفتمان جامعة مدرسین، به ویژه دیدگاه های فقهی ـ سیاسی در این چهارچوب تبیین شود تا رابطة آن ها با یک دیگر و نحوة ارجاع این دال ها به مدلول مشخص شود. بر این اساس...

چکیده در این مقاله ضمن تشریح مکتب نجف و مکتب قم در مقام دو مکتب مهم و تأثیرگذار در تاریخ حوزه های علمیه، مبانی اندیشة سیاسی آیت الله طالقانی به تفصیل بررسی و در نهایت نتیجه گیری می شود که وی حد واسط این دو مکتب به حساب می آید. مکتب نجف از کهن ترین مکاتب حوزه های علمیه است و از دیرباز به منزلة جریانی شناخته می شود که به دنبال تعمیم ولایت فقها در عصر غیبت در حوزة سیاست نبوده است. آخوند خراسانی را...

این پژوهش در پی یافتن پاسخی جامعه‌شناختی برای این پرسش است که: «از زندگی طلاّب چه می‌دانیم؟» در این زمینه، سؤال‌های متعددی مطرح می‌شود که غالباً حول محور ابعاد عینی، وضعیت زندگی روزمرّه و گرایش‌های ذهنی طلاّب سازمان یافته‌ است. هدف اصلی این پژوهش در گام نخست، آن است که ابعاد بیشتری از زندگی طلاّب را بشناسیم، قالبی بودن نوع زیست اجتماعی طلاّب را بشکنیم و تکثّر موجود در واقعیت زندگی آنان را تا حدی درک ک...

چکیده در این مقاله ضمن تشریح مکتب نجف و مکتب قم در مقام دو مکتب مهم و تأثیرگذار در تاریخ حوزه‌های علمیه، مبانی اندیشة سیاسی آیت‌الله طالقانی به‌تفصیل بررسی و در نهایت نتیجه‌گیری می‌شود که وی حد واسط این دو مکتب به حساب می‌آید. مکتب نجف از کهن‌ترین مکاتب حوزه‌های علمیه است و از دیرباز به منزلة جریانی شناخته می‌شود که به دنبال تعمیم ولایت فقها در عصر غیبت در حوزة سیاست نبوده است. آخوند خراسانی را...

چکیده این پژوهش بر آن است تا با استفاده از نظریة تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه توصیف جامعی از اصول تفکر سیاسی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم را در دهة اول انقلاب ترسیم کند و با واکاوی در بیانیه‌های این تشکل، مؤلفه‌های دال مرکزی و دال‌های شناور گفتمان جامعة مدرسین، به‌ویژه دیدگاه‌های فقهی ـ سیاسی در این چهارچوب تبیین شود تا رابطة آن‌ها با یک‌دیگر و نحوة ارجاع این دال‌ها به مدلول مشخص شود. بر این اساس...

نهاد حوزة علمیه در طول حیاتش به صورت قابل توجهی در حوزه های مختلف بر جامعة ایران تأثیر گذاشته و از آن تأثیر پذیرفته است و بنابراین شایستة توجه جدی و تحلیل جامعه شناختی است. شواهد و قرائنی وجود دارد که به نظر می رسد این نهاد مهم و مؤثر در سه دهة اخیر، و بخصوص در حوزة علمیة قم، با تغییراتی جدی روبه رو بوده است. یکی از این تغییرات مهم روند روبه تزاید بوروکراتیزه شدن نظام آموزشیحوزه است. این پ...

حوزة علمیه یکی از مهم ترین نهادهای دینی جامعة ایرانی است که برخی افراد با قصد و انگیزة طلبه شدن وارد آن می شوند. انتخاب طبلگی یکی از مهم ترین انتخاب های جوانان با نتایج و پیامدهای دامنه داری است که، به رغم وجود دیگر امکان ها و انتخاب ها، برخی این مسیر را برای زندگی خود در پیش می گیرند، اما چه عواملی زمینه ساز اجتماعی تصمیم جوانان برای طلبه شدن را رقم می زند و آنان با کدام انگیزه ها به دنیای طلب...

حوزة علمیه یکی از مهم‌ترین نهادهای دینی جامعة ایرانی است که برخی افراد با قصد و انگیزة طلبه‌‌شدن وارد آن می‌‌شوند. انتخاب طبلگی یکی از مهم‌ترین انتخاب‌‌های جوانان با نتایج و پیامدهای دامنه‌‌داری است که، به‌رغم وجود دیگر امکان‌‌ها و انتخاب‌‌ها، برخی این مسیر را برای زندگی خود در پیش می‌‌گیرند، اما چه عواملی زمینه‌‌ساز اجتماعی تصمیم جوانان برای طلبه‌‌شدن را رقم می‌‌زند و آنان با کدام انگیزه‌‌ها ب...

در دوران زعامت آیت­الله بروجردی، با وجود مواجهۀ جدی حوزه‌های علمیه و جامعۀ مذهبی ایران با سیل اندیشه‌ها و نهادهای نوین غربی، گرایش به نوسازی در حوزۀ علمیة قم نیز افزایش یافت. نوگرایان بیشتر خواهان اصلاحات در تشکیلات، برنامه‌های آموزشی و نظام تبلیغی حوزه بودند و طرح‌های اصلاحی متعددی به آیت­الله بروجردی پیشنهاد کردند. هرچند ایشان عالِمی نوگرا بودو اصلاحات گسترده­ای در حوزۀ علمیه انجام داد، به دلا...

مسئلة اصلی مقالة حاضر به مهاجرت علمی از دانشگاه به حوزة علمیه و شناخت انگیزه‌های این مهاجرت مربوط است که معمولاً در سویة مخالف از حوزه‌ها به دانشگاه‌ها رایج است. به‌منظور پاسخ‌گویی به این مسئله، با استفاده از مصاحبه‌های عمیق اپیزودیک با ۲۳ نفر از مهاجران از دانشگاه به حوزه، همچنین مشاهده‌های میدانی در حوزه‌های علمیة قم و تهران، درنهایت به سنخ‌بندی سه‌گانه‌ای از انگیزه‌های ایشان رسیدیم. هستة اصلی...