فیلسوفان مسلمان حمل اولی و شایع را به دو معنای متفاوت به کار برده اند: 1. به قید قضیه 2.به قید موضوع. حمل اولی و شایع به قید قضیه نخستین معنای این دو اصطلاح و به ترتیب، به معنای «اتحاد مفهومی» و «حمل مصداقی» است؛ اما حمل اولی و شایع به قید موضوع، معنایی است که بعدها اختراع شده و به ترتیب، به معنای «ارادة مفهومِ موضوع» و «ارادة مصادیق موضوع» است و در حقیقت، چیزی جز همان تفکیک معروف میان «قضیة طبی...

فیلسوفان مسلمان حمل اولی و شایع را به دو معنای متفاوت به کار برده‌اند: 1. به قید قضیه 2.به قید موضوع. حمل اولی و شایع به قید قضیه نخستین معنای این دو اصطلاح و به ترتیب، به معنای «اتحاد مفهومی» و «حمل مصداقی» است؛ اما حمل اولی و شایع به قید موضوع، معنایی است که بعدها اختراع شده و به ترتیب، به معنای «ارادة مفهومِ موضوع» و «ارادة مصادیق موضوع» است و در حقیقت، چیزی جز همان تفکیک معروف میان «قضیة طبی...

مسئله حمل یکی از مسائل مهم فلسفه اسلامی است که به دلیل ارتباط با علم تصدیقی انسان به خارج، حائز اهمیت است و به واسطه آن می توان رابطه میان عین و ذهن، موضوع و محمول و علم و معلوم را تبیین کرد. تا وقتی حمل ـ که نشانه هو هویت و اتحاد است ـ صورت نگیرد، محال است میان ماهیات که مثار کثرت اند بتوان اتحاد و حتی مقایسه برقرار کرد و به معرفت رسید. در این جستار سعی بر این است تا با توجه به حقیقت حمل و جای...

در برخی از کتب فلسفی ، قضیه ظاهراً واحدی را یک بار به حمل اولی ذاتی و بار دیگر به حمل شایع صناعی صادق دانسته اند؛ برای مثال «جزئی جزئی است » را یک بار به حمل اولی و بار دیگر، به حمل شایع ، صادق دانسته اند؛ یا معدوم مطلق را در جایی به حمل اولی صادق دانسته اند و در جایی به حمل اولی کاذب به شمار آورده اند. این تهافت ظاهری باعث شده است تا در تبیین حمل های اولی ذاتی و شایع صناعی سر در گمی پیش آید. بر...

یکی از راه­های اثبات وجود خدا، اثبات از طریق مفهوم است. در این روش، تنها  از طریق یک مفهوم ذهنی مثل مفهوم واجب­الوجود ، مفهوم کامل­ترین و مفهوم بزرگ­ترین، وجود واجب تعالی در خارج اثبات می­شود بدون این که به جهان خارج رجوع و از واقعیت­های عینی و موجودات طبیعت کمک گرفته شود. بر این اساس، برهان مفهومی  یک برهان پیشینی و قبل از تجربه است. این برهان را در غرب اولین بار قدیس آنسلم (1033-1109) متکلم ق...

تفاوت قضایای تحلیلی و ترکیبی و کاربرد­های هر یک از آنها از مسائل مهم معرفت­شناسی و فلسفة تحلیلی است که ابتکار آن به نام «امانوئل کانت» رقم خورده­ است. بررسی سابقة این تقسیم و معرفی لایب نیتس به عنوان مبتکر واقعی آن اولین بحثی است که در این نوشته آمده­ است. تعریف قضایای تحلیلی و ترکیبی از نظر آیت الله مصباح یزدی و همچنین تعریف حمل ذاتی اولی و حمل شایع صناعی از منظر ایشان بحث بعدی این نوشتار است....

«حمل اولی ذاتی» و «حمل شایع صناعی» در دو معنا به نحو مشترک لفظی به کار می روند: (1) به عنوان قید موضوع (2) به عنوان قید گزاره. مراد ملاصدرا در استعمال این اصطلاحات، تنها معنای دوم بوده است و معنای اول پس از وی متداول شده است. برای جلوگیری از خلط این دو معنا، باید در هر گزاره، هر یک را در مکان مربوط به خود ذکر کرد. باید به حمل اولی و شایع در معنای نخست بلافاصله پس از موضوع تصریح شود، زیرا این مع...

«حمل اولی ذاتی» و «حمل شایع صناعی» در دو معنا به نحو مشترک لفظی به کار می‌روند: (1) به عنوان قید موضوع (2) به عنوان قید گزاره. مراد ملاصدرا در استعمال این اصطلاحات، تنها معنای دوم بوده است و معنای اول پس از وی متداول شده است. برای جلوگیری از خلط این دو معنا، باید در هر گزاره، هر یک را در مکان مربوط به خود ذکر کرد. باید به حمل اولی و شایع در معنای نخست بلافاصله پس از موضوع تصریح شود، زیرا این مع...

مسئله وجود ذهنی از مباحث دیرپای حوزه های فلسفه و کلام اسلامی محسوب می شود که در باب نحوه تحقق و تبیین علم نقش برجسته ای دارد. در این مقاله ضمن تأکید بر این که این مسئله از مسایل ابداعی در فلسفه اسلامی است، به دلایل اثبات وجود ذهنی با تکیه بر اندیشه صدرالمتالهین پرداخته شده است که از منظر ایشان، هر مقوله ای که به ذهن می آید به حمل اولی ذاتی ـ نه به حمل شایع صناعی ـ همان مقوله است و آنچه به عنوان...

در این مقاله ابتدا ریشه تاریخی تقسیم احکام به تحلیلی و ترکیبی از نظر کانت و تقسیم حمل به ذاتی اولی و شایع صناعی از نظر ملاصدرا مورد توجه قرار گرفته و پس از توضیح آنها، با نگاهی تطبیقی به این دو تقسیم بندی تلاش شده است، به پرسش هایی مانند آیا قضایایی که از حمل اولی ذاتی بر خوردارند، همان «قضایای تحلیلی» هستند و آیا قضایایی که از حمل شایع صناعی برخوردارند، همان«قضایای تر کیبی» هستند و به عبارت دی...