یکی از اسلوب‏های بیانی قرآن کریم، که در این کلام الهی، بسیار استفاده شده، اسلوب اعتراض است. این اسلوب عبارت است از آوردن یک یا چند جمله که محلی از اعراب ندارند، در‏میان یک یا دو کلام که معنایی به‏هم‏پیوسته دارند، با هدفی غیر‏از دفع ایهام. اسلوب اعتراض در قرآن، زاید نیست؛ بلکه در جای خاص خود قرار گرفته و به‏مقتضای حال، کاربرد پیدا کرده است؛ به طوری که با شناسایی موارد کاربرد آن، زمینۀ فهم درست پ...

«جمله معترضه» یا «میان جمله» یکی از جمله هایی است که محلّی از اِعراب ندارد. این جمله به دلیل جایگاهی که در محاورات، دارد همواره مفسران در تفسیر آیات قرآن به آن توجه کرده اند، به طوری که گاه تفسیر آیه یا آیاتی که معترضه تلقی می شده؛ این تلقی بر تفسیر مفسران تأثیر گذار بوده است. یکی از مشهورترین و مهم ترین رویکرد ها در تفسیر آیات« 16-19» سوره «قیامت» ، معترضه تلقی کردن آن هاست. از سوی دیگر، برداشت ...

     نوشتة حاضر گزارشی تحلیلی است از مبحث معترضة (the Digression) افلاطون در محاورة ثئای­تتوس. مبحثی که طی آن افلاطون میان شیوه­های زندگی فیلسوف با سخنور به مقایسه می­پردازد. ضمن متن، نخست به این پرسش پرداخته­ایم که چگونه بحث در ماهیت معرفت به مبحث معترضه می­انجامد. ثانیاً، رئوس برجستة خود مبحث معترضه را با ارجاع به بعضی محاورات، بررسی کرده و سرانجام بر اساس بحثهای طرح شده، به نقش مبحث معترضه در...

دستور کلام نظریه‌ای است که پردازش کلام را به دو حوزۀ مستقل ولی مرتبط به هم واگذار می‌کند: نخست حوزۀ دستور جمله که عهده‌دار ابعاد صورت و معنی جمله و چینش اجزای آن است، دوم حوزۀ دستور معترضه که مسئولیت سازمان‌دهی کلام در سطحی فراتر از جمله را به عهده دارد و بیشتر به ارتباط بین مطالب زبانی با موقعیت فرازبانی کلام می‌پردازد. عضوگیری یک فرایند شناختی است که به‌واسطۀ آن یک تکه از متن مانند یک بند، گر...

نوشتة حاضر گزارشی تحلیلی است از مبحث معترضة (the digression) افلاطون در محاورة ثئای­تتوس. مبحثی که طی آن افلاطون میان شیوه­های زندگی فیلسوف با سخنور به مقایسه می­پردازد. ضمن متن، نخست به این پرسش پرداخته­ایم که چگونه بحث در ماهیت معرفت به مبحث معترضه می­انجامد. ثانیاً، رئوس برجستة خود مبحث معترضه را با ارجاع به بعضی محاورات، بررسی کرده و سرانجام بر اساس بحثهای طرح شده، به نقش مبحث معترضه در متن ...

یکی از اسلوب‏های بیانی قرآن کریم، که در این کلام الهی، بسیار استفاده شده، اسلوب اعتراض است. این اسلوب عبارت است از آوردن یک یا چند جمله که محلی از اعراب ندارند، در‏میان یک یا دو کلام که معنایی به‏هم‏پیوسته دارند، با هدفی غیر‏از دفع ایهام. اسلوب اعتراض در قرآن، زاید نیست؛ بلکه در جای خاص خود قرار گرفته‌ و به‏مقتضای حال، کاربرد پیدا کرده است؛ به طوری که با شناسایی موارد کاربرد آن، زمینۀ فهم درست ...

این مطالعه به بررسیدستوری­شدن عبارت «یعنی» از منظر دستور گفتمان پرداخته و آن را فرایندی تسلسلی در نظر می­گیرد که شروع و خاتمه آن دستور سطح جمله و مرحلۀ میانی آن دستور معترضه است. به عبارت دیگر، دستوری­شدن کلمه «یعنی» در امتداد طیف پیشنهادی کوتوا (2012) پیش می‌رود که عبارت است از دستور سطح جمله > دستور معترضه > دستور سطح جمله. در واقع، عبارت «یعنی» به عنوان واحدی از دستور سطح جمله، برای کاربرد د...

این نوشتار به بررسی و معرفی رویکرد دستور کلام در زبان فارسی می پردازد. در این نظریه دستور جمله و دستور معترضه به عنوان دو جزء تشکیل دهند ه دستور کلام هستند. با بهره گیری از رویکرد دستور کلام به تحلیل واحدهای زبانی ای می پردازیم که پیش از آن محققان دستور زبان این واحدها را به عنوان عناصر حاشیه ای قلمداد می کردند و یا مورد اعتناء آن ها قرار نمی گرفت. در این مقاله نشان داده می شود که واحدهای معترض...

این مطالعه به بررسیدستوری­شدن عبارت «یعنی» از منظر دستور گفتمان پرداخته و آن را فرایندی تسلسلی در نظر می­گیرد که شروع و خاتمه آن دستور سطح جمله و مرحلۀ میانی آن دستور معترضه است. به عبارت دیگر، دستوری­شدن کلمه «یعنی» در امتداد طیف پیشنهادی کوتوا (2012) پیش می رود که عبارت است از دستور سطح جمله > دستور معترضه > دستور سطح جمله. در واقع، عبارت «یعنی» به عنوان واحدی از دستور سطح جمله، برای کاربرد د...

این پژوهش بر آن است تا مسئلة جابه‌جایی بندهای موصولی در زبان فارسی امروز را بر اساس دستور کلام توصیف و تبیین کند. در پدیدة مذکور، بند موصولی از مجاورت اسم ­هسته به جایگاهی در انتهای جمله جابه‌جا شده و ساختی  گسسته را به وجود می‌آورد. مشاهدة نمونه­های مختلف از گونه‌های موصولی در فارسی امروز نشان می­دهد که پدیدة جابه‌جایی ویژگی عام بندهای موصولی می‌باشد. بر اساس دستور کلام، عناصر متعلق به دستور م...