چکیده: با وجود جایگاه خاص ایدئولوژی و اعتقادات دینی در خلق فضاهای انسانی، تحقیقات اندکی در رابطه با تحلیل پراکندگی ادیان و مذاهب و نقش مهم آن در شکل گیری فضاهای انسان ساخت در مباحث جغرافیای انسانی انجام گرفته است.در واقع در ساخت قلمروهای انسانی بیش از هر چیزی این نظام ارزشی،تفکربشری ،اخلاقیات و ایدئولوژی حاکم بر جوامع است که مؤثر واقع می شود، اما مقدم بر آن توجه به تأثیر محیط طبیعی در شکل گیری ...

اعتقاد به تأثیر گذاری جغرافیا و عوامل اقلیمی و طبیعی بر شکل گیری جریانهای  تاریخی از دیرباز در میان اندیشمندان و  متفکرین علوم انسانی وجود داشته است. یکی از پیامدها و نتایج مهم این تفکر، شکل گیری تألیفات جدیدی در حوزه «جغرافیای تاریخی» بوده است که در این میان کتب ادبی به خصوص دیوان اشعار  که ضمن  بیان حوادث تاریخی در آثارهای منظوم خود  توجه خاصی به محل رخدادها و حوادث تاریخی داشتند از اهمیت ویژ...

پیشینه دانش جغرافیایی مردمان عهد باستان به پیدایی نخستین تمدنهای بشری می رسد. در میان جغرافی دانان عهد قدیم یونانیان اطلاعات گسترده ای در علم جغرافیا ارائه دادند. بطلمیوس پیش از دیگر جغرافیدانان عهد باستان توانست در دوره های بعد از خود تأثیر بگذارد. به دنبال آشنایی مسلمانان با جغرافیا گرایش و تأثیر پذیری آنان از نگرشهای جغرافیایی بطلمیوس بیشتر گردید. بسیاری از جغرافی دانان اسلامی از وی پیروی یا...

شهر جی از دوران قبل از اسلام و شهر یهودیه در دوران اسلامی در دشتی قرار گرفته اند که از سه طرف به ارتفاعات، محصور شده اند. عمدۀ این محدوده در متون جغرافیایی دوران اسلامی به نام رستاق جی، مهم ترین رستاق خورۀ اصفهان، معروف بوده است. وجود رودخانۀ زاینده رود، که از میان رستاق عبور می­کند، و موقعیت کوه ها، که روی تمامی آن ها و برخی کوه های مجاورشان شواهدی از قلاع و استحکامات دیده می شود، در کنار قرار...

آثار و شواهد باستان شناسی و متون تاریخی شاهد برگستره وسیع جغرافیای فرهنگی سرزمین توس در طول تاریخ می­باشند. از میان اماکن و زیستگاههای باستانی برجای مانده در دشت توس شهر تاریخی تابران به دلایل مختلف از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. مطالعات باستان شناسی انجام شده، شناختی نسبی را از توس دوران اسلامی برای پژوهشگران فراهم آورده است. تابران در ادامه حیات تاریخی توس اسطوره ای و کهن در دوران اسلام...

این مقاله تلاش خواهد کرد تا با کنار هم قرار دادن و مقایس? داده های مکتوب و باستان شناختی نشان دهد که به چه دلیل، بر خلاف نظر تعدادی از محقّقین و باستان شناسان، نمی توان منطق? کرمان را گزین? مناسبی برای موقعیّت جای نام شیماشکی در دور? ایلام کهن دانست. در این مقاله بر نتایج هر دو دسته داده های مکتوب و باستان شناختی استناد و از آنها در ساختن تصویری منسجم از وضعیّت جغرافیای تاریخیِ منطقه، استفاده خواهد...

آثار و شواهد باستان شناسی و متون تاریخی شاهد برگستره وسیع جغرافیای فرهنگی سرزمین توس در طول تاریخ می­باشند. از میان اماکن و زیستگاههای باستانی برجای مانده در دشت توس شهر تاریخی تابران به دلایل مختلف از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. مطالعات باستان شناسی انجام شده، شناختی نسبی را از توس دوران اسلامی برای پژوهشگران فراهم آورده است. تابران در ادامه حیات تاریخی توس اسطوره ای و کهن در دوران اسلام...

آگاهی از این موضوع که چه عواملی در مکان گزینی محوطه های باستانی یک منطقه نقش دارند، تنها با مطالعه یک محوطه امکان پذیر نیست، بلکه اینگونه پژوهش ها مستلزم بررسی تمامی محوطه های یک منطقه جغرافیایی مشخص است. امروزه در مطالعات باستان شناختی، از اطلاعات بررسی های باستان شناختی استفاده می شود که این روش در مقایسه با حفاری، علاوه بر عدم تخریب سایت های باستانی، موجب صرفه جویی در هزینه و زمان نیز می شود...

به رغم فراوانی متون کهن جغرافیای تاریخی در میان ایرانیان و با وجود  آن­که در دهه های اخیر درسی با عنوان «جغرافیای تاریخی» در دانشگاه های کشور تدریس می شود و پژوهشگرانی به پژوهش و مطالعه در این زمینه اشتغال دارند، مفهوم و مصداق این دانش بین رشته ای، همچنان دچار ابهام و گاه آمیختگی با دیگر علوم چون باستان شناسی و تاریخ محلی است. بر این اساس در مقاله حاضر پس از بررسی تعاریف، سابقه تدریس و شیوه آن ...

در جغرافیای سیاسی نیز همانند علوم سیاسی، متأسفانه ایده‎ی پیدایش مفاهیم درهم‎تنیده‎ی حکومت، سرزمین و مرز که به‎مفهوم کشور state واقعیّت می‎بخشند، به پیمان وستفالیا در سال 1648 بازمی‎گردد و این واقعیّت نادیده انگاشته می‎شود که این مفاهیم مدرن، ریشه در دوره‌های قبل از پیدایش حکومت ـ ملّت‌ پایه در اروپا دارند. متأسفانه این شناسایی وجود ندارد که در مواردی، تمدّن‎‎های دوران باستان با مفهوم "حکومت state"ک...