در این دو بیت از دیوان حافظ: خیال آب خضر بست و جام اسکندر(کیخسرو)            به جرعه‌نوشی سلطان ابوالفوارس شد اسم اعظم بکند کار خود ای دل خوش باش                که به تلبیس و حیل دیو مسلمان(سلیمان) نشود ضبط‌های «جام کیخسرو یا اسکندر؟» و «دیو سلیمان نشود یا مسلمان؟» محلّ بحثِ محقّقان مختلف بوده است. در نمونۀ نخست، «جام اسکندر» مستند بر یک نسخه(خلخالی827ه.ق) است و همۀ دست‌نویس‌های معتبرِ دیگر «جام کی...

در غزلی از دیوان حافظ به مطلعِ دلم جز مهر مهرویان طریقی برنمی گیرد   ز هر در می دهم پندش ولیکن درنمی گیرد   بیتی در همه نسخه ها به جز نسخه ایاصوفیه به صورت زیر آمده است: من آن آیینه را روزی به دست آرم سکندروار   اگر می گیرد این آتش زمانی ور نمی گیرد   اما در نسخه ایاصوفیه، مصراع دوم این بیت به شکل زیر آمده است: من آن آیینه را روزی به دست آرم سکندروار   اگر می گیرد این آتش زبانی ور نمی گیرد   بات...

غیر از دو جامِ مشهورِ جمشید و کیخسرو با ویژگیِ گیتی­نمایی، بعضی شخصیّتهایِ داستانی و تاریخیِ دیگر نیز در متون و روایتهای ایرانی جام­های مخصوصی دارند. از آن جمله، کاووس، شهریارِ نامدارِ کیانی، در سنّتِ نقّالی صاحبِ جامِ جهان­بینِ معروف است. کید هندی به اسکندر جامی پیشکش می­کند که محتوایِ آن با نوشیدن کاسته نمی­شود و در بعضی منابع خاصیّتِ جهان­نمایی هم دارد. جام اسکندر/ سکندر/ سکندری در شعر فارسی ناظر بر این جام ...

به نظر می رسد نیاز انسان به ارتباط با عالم ما وراء که در نهاد او ذخیره شده و بعضی از لوازم این ارتباط نیز در وجود او قرار گرفته باعث ایجاد موضوع جام جم گردیده باشد و یا اینکه تکنولوژی بشر امروزی هنوز به رمز و راز قدرتهای پنهانی هنوز پی نبرده است و از علوم غریبه و علوم تجربی که در پیدایش جام جمشید و آئینه اسکندر دخالت داشته اند اطلاعاتی ندارد .این ها شاید موجبات بوجود آمدن یک رابطه دو سویه گردید...

اسکندر مقدونی، یکی از چهره‌های تاریخ‌ساز و اثرگذار در تاریخ و تمدن بشر بوده است. جای شگفتی است که درباره هیچ شخصیت اسطوره‌ای و تاریخی تاکنون به اندازه اسکندر اثر مستقل به زبان فارسی تألیف نشده است؛ افزون بر بسیاری از متون تاریخی که به گونه‌ای مفصل درباره زندگی و شخصیت اسکندر سخن گفته‌اند، در هشت  اثر به صورت نظم یا نثر به داستان زندگی اسکندر پرداخته شده است، از این تعداد سه  اثر به نثر نگاشته ش...

بخشیاز دوران تاریخی ایران را از لحاظ فرهنگی، عصر یونانی‌مآبی در بر می‌گیرد. این عصربا یورش ویرانگر اسکندر، سردار مقدونی شکل می‌گیرد. منابع تاریخی اسکندر، ما را بامجموعه‌ای از روایت­های افسانه­ای و تاریخی روبرو می‌سازد که تصویری مبهم و مشوشاز اسکندر حقیقی را در ذهن ما متصور می‌سازد. ارزیابی دقیق متون تاریخی غربی وشرقی در دوران قبل از اسلام نشانگر نوع نگاه تعارض‌آمیز این منابع نسبت به همدیگراست. ...

نورالدّین عبدالرّحمن بن احمد بن محمّد، متخلّص به جامی، ملقّب به خاتم الشعرا در سال 817 ه.ق در خرجرد جام به دنیا آمد. وی در ابتدا «دشتی» تخلّص می کرد و سپس آن را به «جامی» تغییر داد. جامی از پیروان طریقت نقشبندی بوده و پس از مرگ مرشدش، خلیفه طریقت نقشبندی شد. از جامی آثار زیادی به نظم و نثر در زبان های فارسی و عربی به جا مانده است. جامی مثنوی خردنامه اسکندری را که در برگیرنده نصایح حکیمان یونانی و م...

چکیده اسکندر مقدونی به عنوان برجسته ترین دشمن ایران زمین سهم مهمی در ادبیات حماسی فارسی دارد. پرداخت جامع و مفصل فردوسی، داراب نامه ی طرسوسی، داراب نامه ی بیغمی و ده ها متن دیگر به زندگی و کارهای او، بخشی از این سهم را شامل می شود. اما این شخصیت تاریخی که درکشورگشایی و نظامی گری به اسطوره ای درادبیات ملل بدل شده، در ادبیات فارسی جایگاهی دوگانه دارد؛ رویه ی نخست آن مربوط به متونی است که عمدتا پی...