اگرچه بررسی ریشه های پیدایش انقلاب مشروطه همواره ایده ای جذاب و قابل تأمل بوده، اما تاکنون تلاشی جدی برای تبیین نظری انقلاب، دست کم در زبان فارسی، صورت نگرفته است. به همین سبب این مقاله می کوشد علل اجتماعی ـ اقتصادی وقوع انقلاب مشروطه را در چهارچوب نظریۀ کارکردگرایی چالمرز جانسون تبیین کند. این نظریه مبتنی بر تعادل و هم بستگی اجتماعی است و اعتقاد دارد اگر نظام اجتماعی از حفظ تعادل خود در برابر...

حولات جامعه در انگاره های فرهنگی و ساختارهای جماعتی- سنتی ازجمله روابط خویشاوندی، گسترة فضای عمومی و فضای خانگی و فردیت دگرگونی هایی را پدید آورده؛ تحولاتی که خانواده را دستخوش تغییر کرده و حقوق خانواده، زنان، مردان و کودکان را نیز تحت تأثیر قرار داده است. مقالۀ پیش رو درپی آن است تا از دریچۀ لایحۀ حمایت از خانواده، تحولات خانواده را از دو منظر جامعه شناسی و حقوقی بررسی و ارزیابی کند. در فصل نخ...

ترجمه منابع آثار و تألیفات از زبان های اروپایی در دورۀ قاجار یک داد و ستد فرهنگی، علمی و تجربی بود که بر نگرش، جهان بینی و فرهنگ و معارف گروه های فعال اجتماعی ایران تأثیر زیادی داشت. در این فرآیند، رابطۀ زبان و فرهنگ در ترجمه به عنوان یک اصل مهم در مطالعات فرهنگی، نقش اثرگذاری در شکل گیری گفتمان میان متن مبدأ و ذهن و فرهنگ خالقان جدید (مترجمان) در جامعه ایران داشته است. آنچه که باعث شده است تا ...

ورود نقد صحیح در هر عرصه می تواند باعث پیشرفت و دستیابی به تعالی در آن عرصه شود. علم نقد (به معنای امروز) که خود یکی از فرزندان خلف فضای باز فرهنگی و اجتماعی است، از جمله سوغاتی هایی است که روشنفکران متجدد در بازگشت از سفرهایشان از دیار فرنگ در دوران قاجار، برای ایران به ارمغان آوردند. جدا از موضوع روشنفکران متجدد و سفرهایشان و مشکلات ناشی از ورود فرهنگ فرنگی به ایران، اساسا نقد چیز بدی نیست و ...

در این مقاله، با توجه به بر‌هم‌کنش‌های میان جامعۀ فلسفی و تحولات سیاسی و فرهنگی مهمِ دورۀ قاجار، به دو نکتۀ اصلی در بی‌توجهی به فلسفۀ غرب اشاره می‌شود: نخست اینکه جامعۀ فلسفی سنتی دورۀ قاجار نیازی عمیق و اساسی برای آگاهی از آموزه‌های فلسفی غرب احساس نمی‌کرد و بدین ترتیب تلاشی برای اخذ نظرات فیلسوفان غربی انجام نداد. دودیگر اینکه دولت‌مردان و روشنفکران ایران، جز جمال‌الدین اسدآبادی، به فراگیری و ...

حضور پزشکان اروپایی در ایران عصر قاجار، علاوه بر جنبه­های بهداشتی و درمانی، جلوه­های سیاسی و مذهبی نیز به­ خود گرفت. در این دوران شیوع روزافزون انواع بیماری­های واگیردار از یک‌سو، و ناکارآمدی نسبی طب سنتی در درمان بیماری­ها از سوی دیگر، عرصۀ حیات را برای اقشار مختلف جامعۀ ایرانی تنگ کرده بود. این پژوهش با شیوۀ توصیفی ـ‌تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه­ای بر آن است به بررسی عوامل بس...

چکیده ایران در دورۀ قاجار که جامعه ای پیش مدرن و سنتی بود، دچار تحولات ویژه ای شد. ورود فکر تجدد عامل اصلی این تحولات بود. نتایج سیاسی شکست تجدد سبب روی کار آمدن سلسلۀ پهلوی شد و تحولاتی را نیز در جامعۀ ایرانی دوران پهلوی برپایۀ همین تفکر تجددخواهی پدید آورد. در دامنۀ این بحث تحول پوشاک ایرانیان نیز مطرح می شود. تحقیق حاضر براساس هدف، از نوع تحقیقات بنیادی و به لحاظ ماهیت و روش، از نوع تحقیقا...

در دهه های اخیر یکی از مهم ترین، پر ابهام ترین، اثرگذارترین و چالشی ترین مباحث در عرصۀ علوم ارتباطات، علوم اجتماعی، اقتصاد و سیاست، عرصۀ مطالعات ارتباطات و توسعه بوده است. توسعه، نقطۀ قوت کشورهای شمال و پاشنۀ آشیل کشورهای جنوب به حساب می آید و بدین دلیل، کشاکش های بسیاری در این زمینه در تمام علوم به ویژه ارتباطات وجود دارد و این به دلیل پیوند عمیق و وابستگی دو سویۀ این دو مقوله است. مطالعات در...

هجوم مغولان در سال 614 ق/1217م. به غرب و حضور پر رنگ آن ها در مسند حکومت ایران، آثار و پیامدهای فراوانی را به جای گذاشت که برخی از آن ها تا زمان حاضر هم قابل احصاء و پیگیری است. تأثیری که مغولان در ایجاد باورهای فرهنگی جدید در بین مردم ایران گذاشتند، از جمله تأثیری که در ایجاد روحیه ملی گرایی و رهایی از نفوذ معنوی خلافت بغداد، بر جای گذاشتند، غیر قابل انکار است. از طرفی ورود اقوام نیمه وحشی مغو...

آینه کاری هنری کاملاً اسلامی است و حاوی اشکال هندسی اسلامی، چنان که می توان آن را هنری دینی و سنتی تلقی کرد. درک‏ ضرورت پاسداری و حمایت از حفظ و گسترش این هنر زیبا و شگفت در کنار سایر هنرهای دستی و تزیینی لازم است. در این پژوهش، با استناد به منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی، پس از اشارۀ مختصر به خاستگاه هنر آینه کاری و نقش آن در معماری دورۀ قاجار، گونه های متفاوت این هنر در سه دسته از بناهای ق...