اهتمام به تاریخنگاری در دوره ممالیک بسیار چشمگیر بود به گونه ای که این عصر را باید اوج دوران تاریخنگاری اسلامی دانست. از میان انواع تاریخنگاری این دوره مانند: تواریخ عمومی، دودمانی و سلسله ای، طبقات، فرهنگنامه های تاریخی و...، فرهنگنامه نویسی بیش از همه مورد توجه قرار گرفت. در آغاز قرن هفتم و به هنگام شکل گیری دولت ممالیک (648- 922هـ) به علت تعدّد و تکثر لایه های مختلف طبقات و نسلها و به دلیل ان...

اهتمام به تاریخنگاری در دوره ممالیک بسیار چشمگیر بود به گونه‌ای که این عصر را باید اوج دوران تاریخنگاری اسلامی دانست. از میان انواع تاریخنگاری این دوره مانند: تواریخ عمومی، دودمانی و سلسله‌ای، طبقات، فرهنگنامه‌های تاریخی و...، فرهنگنامه‌نویسی بیش از همه مورد توجه قرار گرفت. در آغاز قرن هفتم و به هنگام شکل‌گیری دولت ممالیک (648- 922هـ) به علت تعدّد و تکثر لایه‌های مختلف طبقات و نسلها و به دلیل ان...

تاریخ بهرام‌میرزا در شمار آثار کمتر شناخته‌ شدۀ مولانا محمدمفید مستوفی بافقی است و مشتمل است بر شرح احوال شاهزاده بهرام‌میرزا و فرزندانش و نسخۀ منحصر بفرد آن اینک در کتابخانه آستان قدس رضوی است. در مقالۀ حاضر، ضمن معرفی نسخۀ مذکور، تشابهات و افتراقات آن با سایر منابع و متون هم‌عصر آن بررسی خواهد شد. مستوفی بافقی در نگارش این اثر از تصنیف جد خود معروف به میرک نظامی الهام گرفته است. تاریخ بهرام‌م...

در پی تبیین جایگاه بخش تاریخی شاهنامه، در این جستار سیمای فیروز در شاهنامه با تواریخ دورة اسلامی مقایسه و روشن شد که شاهنامه از نظر تاریخی نیز یکی از منابع موثّق و قابل اعتماد است و در کلّیات، ماجراهای عهد فیروز با متون تاریخی هم­سوست؛ چنانکه شورش فیروز بر برادرش هرمزد و تصاحب سلطنت، قحطی هفت ساله، مردم­داری فیروز و مدیریت بحران در دورة قحطی، ساختن شهرهایی در زمان فیروز، جنگ فیروز با خوشنواز، شکس...

به رغم افزایش مطالعات در زمینۀ تاریخ و تاریخ‌نگاری محلی در ایران در قرون وسطی، تواریخ نایافته همچنان مغفول مانده‌اند. مقالۀ حاضر به بررسی تواریخ محلی مفقود خوارزم و گونۀ آن­‌ها در سده‌های 4ـ5 هجری اختصاص دارد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که ظهور تواریخ محلی در خوارزم با تأخیر نسبی در سدۀ سوم هجری آغاز گردید و به‌زودی رشد کمی و کیفی را تجربه کرد. پیشگام نگارش تاریخ محلی برای خوارزم از اصحاب ...

تاریخ‌نگاریِ هنری ایران را می‌توان از جمله حوزه‌های تاریخ‌نگاری دانست که تا کنون مورد مداقه جدی قرار نگرفته‌است. یکی از موضوعاتی که در دورۀ تیموریان مورد توجه حکمرانان قرار گرفت، توجه به طبقه هنرمندان بود، چنانکه این جریان در عصر سلطان‌حسین بایقرا (911-875ق) و سایر درباریان به‌دلیل طبع هنری و علاقه به اهل هنر و به‌ویژه موسیقی‌دانان با سیاست‌های حمایتی تعقیب و تا حد زیادی در تواریخ این دوره انعکا...

تاریخ‌نگاری فارسی در دکن در دوره سلطنت بهمنیان آغاز و در دوره جانشینان آنها رونق یافت و در دوره آصف‌جاهیان/ نظام‌های حیدرآباد دکن (حک. 1137-1367) رواج بیشتری یافت. افزون بر توجه به تاریخ سیاسی، یکی از ویژگی‌های مهم تاریخ‌نگاری فارسی در این دوره، توجه به جنبه‌های مختلف زندگی روزانه مردم بود. بیشتر تواریخ فارسی این دوره، گزارش‌های دقیقی از آداب و رسوم و زندگی روزانه مسلمانان ارائه کرده‌اند. پرسش ...

از جمله ادوار درخشان تاریخ ایران دوره صفویه است . در این برهه تاریخ ایران شاهد تحول بزرگی در عرصه های مختلف سیاسی و فرهنگی بود. در این دوره صفویان با اعلام رسمیت یافتن تشیع نه فقط از توان ایدئولوژی پویایی تشیع جهت سلطه سیاسی خود بهره گرفتند بلکه این واقعه چهره مذهبی ایران را نیز تحت تاثیر قرار داد . تاریخ نگاری این دوره از جمله عرصه های بودکه از این حادثه بزرگ متاثر گردید و به نوعی آیینه تمام ن...

به رغم آگاهی های موجود در باب اجتماع عصر صفوی، که عمدتاً از سفرنامه ها و گزارش های اروپاییان معاصر حکومت صفوی فراهم آمده است، ممکن است بتوان در تواریخ محلی و سلسله ای نیز شواهدی از موضوعات اجتماعی یافت. به لحاظ تاریخ نگاری، در عصر شاه عباس، دو دسته از منابع - تواریخ محلی و سلسله ای - به نگارش درآمده اند. در پژوهش کنونی، گزیده ای از گزارش های اجتماعی مشترک در این تواریخ، بررسی تطبیقی شده است. روی...

مقالۀ پیش رو به نحوۀ انعکاس متون تاریخی و منشآت در مجموعه‌ای خطّی متعلّق به کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، مربوط به اوایل سدۀ دوازدهم هجری، به قلم میرجمال‌الدین محمد حسینی قادری جامی، پرداخته است. میرجمال‌الدین عارف و ملازم شاهزادۀ گورکانی، محمد اکبر فرزند اورنگ‌زیب، بود. مطالعۀ این مجموعه، توجه ویژۀ گردآورنده و کاتب صوفی‌مشرب آن را به تواریخ محلّی خراسان و نیز به متون تاریخی و منشآت صفویان و تیموریا...