مشفق کاظمی در عصر رضاشاهی نخستین رمان اجتماعی فارسی را با محور قرار دادن حقوق و آزادی‌های زنان به رشتۀ تحریر درآورد. رمان‌های اجتماعی که بعد از این رمان در دهۀ اول و دوم قرن حاضر نوشته شد، هر چند از نظر موضوع و مرتبه هنری قابل قیاس با «تهران مخوف» نیستند؛ ولی براساس ساختار اجتماعی رمان مذکور طرح و پی ریزی شده‌اند. این پژوهش از بین عناصر داستانی، در پی واکاوی پیرنگ و شخصیت پردازی تهران مخوف و نق...

در نوشتة حاضر، رمان تهران مخوف نوشتة مرتضی مشفق کاظمی نقد جامعه شناختی شده است. نگارنده ابتدا دیدگاه‌های منتقدان برجسته‌ای از قبیل هگل، لوکاچ و لوسین گلدمن را تبیین می‌کند؛ سپس بر مبنای نظریه‌های مذکور به نقد رمان تهران مخوف می‌پردازد. نتیجة به دست آمده از پژوهش حاضر، حاکی از آن است که نویسندة رمان، ساختارهای اثرش را از جریان روشنفکری غالب پس از انقلاب مشروطه و پیش از اقتدار رضاخان گرفته است. د...

تهران مخوف اثر مشفق کاظمی اولین رمان اجتماعی ایران دانسته شده است؛ در این مقاله تلاش کرده‌ایم نشانه‌های اجتماعی این رمان را از منظر علم نشانه‌شناسی تبیین کنیم و به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که نشانه‌های این رمان به چه نظام‌های طبقاتی دلالت دارد؟ و آیا این نشانه‌ها ایدئولوژیکی هستند؟ به این منظور ابتدا به تعریف علم نشانه‌شناسی و نشانه‌شناسی اجتماعی پرداخته‌ایم و سپس جلوه‌های مختلف نشانه‌های اجتماعی ...

قرن نوزدهم میلادی، عرصه ظهور مکاتب گوناگون ادبی می باشد که اغلب پیشروان و رهبران آن شاعران و نویسندگان فرانسوی هستند؛ یکی از این جریانات، مکتب ادبی ناتورالیسم می باشد که ابتدا در فلسفه و هنر و سپس در ادبیات و داستان نویسی نمایان شد؛ زمینه های ظهور مکتب ناتورالیسم اوضاع نابسامان بعد از انقلاب صنعتی و تحول در علم جدید و ماشینی شدن انسان و عدم توجّه به روح بشری بود؛ همزمان با چنین جریاناتی، داستان ...

رمان در زبان فارسی پدیده ای نوظهور است که با شکل گیری نهضت مشروطه توجه ایرانیان را به خود جلب کرد. در عصر مشروطه بحران های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمینه را برای به وجود آمدن رمان مهیا ساخت. نویسندگان این عصر تحت تاثیر ادبیات اروپا و بنا به دلایلی چون باستان گرایی و روحی? کاوشگرانه در شناخت هویت گذشته و بی خطر بودن ماهیت رمان تاریخی به نوشتن این نوع ادبی روی آوردند و در این زمینه طبع آزمایی کردن...

این مقاله بر آن است که با خوانش رمان های اجتماعی نگارش یافته در دوره رضا پهلوی) ????-???? هجری شمسی (به روایت چگونگی تولید و بازتولید فضاهای شهری تهران دست یابد. بر این اساس، رمان های تهران مخوف و یادگار یک شب از مشفق کاظمی، تفریحات شب از مسعود و زیبا نوشته حجازی انتخاب و با استفاده از نظرات لفور و روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل شدند. لفور فضا را واقعیتی اجتماعی می داند که در هر عصری به صورتی خاص ...

سال های 1330-1300 با رویکردی جامعه شناختی است. هدف از این تحقیق، شناخت سائل اجتماعی ایران از طریق نقد و بررسی رمان های اجتماعی، همچنین شناخت اندیشه ها، گرایش های فکری رمان نویسان و چگونگی ترویج رمان نویسی به سبک نوین در ایران است. تاثیر شرایط اجتماعی- سیاسی در خلق آثار ادبی در تاریخ مورد بررسی، نشر و گسترش ادبیات مشروطه مقارن با وقوع جنگ جانی اول و شرایط جهانی، همچنین اشاعه فرهنگ به همراه آن اد...

هدف این پژوهش بررسی روند شخصیت پردازی شخصیت اصلی زن در رمان تهران مخوف و تعیین منطقی یا غیرمنطقی بودن این روند است. در بخش اول، میزان توانمندی شخصیت را، مطابق با معیارهای توانمندسازی زنان، با توجه به چهار فاکتور تحصیلات، شغل، درآمد و برخورداری یا عدم برخورداری از فضای شخصی، در سه سطح پایین، بالا، و متوسط، سنجیده ایم. سپس در بخش دوم، با مراجعه به شیوة عملکرد و فعالیت های شخصیت اصلی، آن گونه که ن...

در این جستار نگارندگان با واکاوی و مقایسه‌ی تحلیلی تطبیقی رمان مخوف دراکولا اثر برام استوکر و اسطوره‌ی کهن ضحاک، به این دریافت رسیده‌اند که دو اثر یاد شده علی‌رغم روساخت ناهمگونشان، در بسیاری از موارد همگون‌اند و شاخصه‌های بنیادین اسطوره‌ی ضحاک، در رمان معاصر دراکولا به شکلی برجسته تبلور یافته است؛ چنانکه در هر دو اثر ضد قهرمانان(دراکولا و ضحاک)، زشت‌چهر ودیوصفت هستند، در هر دو، ضد قهرمان پس از...

 هدف این پژوهش بررسی روند شخصیت‌پردازی شخصیت اصلی زن در رمان تهران مخوف و تعیین منطقی یا غیرمنطقی بودن این روند است. در بخش اول، میزان توانمندی شخصیت را، مطابق با معیارهای توانمندسازی زنان، با توجه به چهار فاکتور تحصیلات، شغل، درآمد و برخورداری یا عدم برخورداری از فضای شخصی، در سه سطح پایین، بالا، و متوسط، سنجیده‌ایم. سپس در بخش دوم، با مراجعه به شیوة عملکرد و فعالیت‌های شخصیت اصلی، آن‌گونه که ...