ابوالثناء شهاب‌الدین محمود آلوسی بغدادی از مفسران سدۀ سیزدهم هجری و وابسته به طریقت نقشبندیه و مؤلف تفسیر روح المعانی است. یکی از جنبه‎های مهم این تفسیر، رویکرد مفسر نسبت به سنت تفسیر عرفانی است. آلوسی از گرایش‎های عرفانی استقبال کرده و در مواضعی بر اساس تخصص و دانش، روحیات و ذوقیات و احوال بیرونی و نیازهای مخاطبان، به بازتاب  آراء مفسران منتسب به عرفان نظری و عرفان سیر و سلوکی اقدام نموده است....

نوشتار حاضر به بررسی تفسیر آیات مرتبط با عصمت انبیاء در دو تفسیر مهم اهل سنت یعنی تفاسیر جامع البیان طبری متعلق به قرن چهارم هجری و روح المعانی آلوسی مربوط به قرن سیزدهم می پردازد. در این پژوهش سعی شده نظرات این دو مفسر متقدم و متأخر اهل سنت، در آیاتی که با عصمت انبیاء در ارتباط است، به شیوه ی توصیفی تحلیلی مقایسه و بررسی شود. این دیدگاه ها ذیل دو فصل اشتراکات و اختلافات تفسیری مربوط به بحث عصم...

تفسیر آیات قرآن کریم با کمک روایات به ‌ویژه احادیث اهل‌ بیت(ع) پیشینه‌ای به قدمت قرآن دارد و مفسران فریقین برخی از روایت تفسیری را برای تبیین معارف قرآن ذکر کرده‌اند. از این رو بررسی روایات نقل‌شده توسط علمای اهل تسنن برای تقریب دیدگاه‌ها و بیان نکات اشتراک و افتراق دارای اهمیت است؛ ازجمله مفسرانی که روایات اهل‌بیت را مورد استناد قرار داده است، سید محمد آلوسی از علمای سلفی قرن سیزدهم در تفسیر «...

با بررسی تفاسیر در می یابیم که سیاق نقش به سزایی در تفسیر قرآن داشته است، اما گاه به تفاوت در موارد استفاده از سیاق در تفاسیر شیعی و سنی بر می خوریم. این پایان نامه بر آن است که ضمن شناساندن موارد استفاده از سیاق در تفاسیر المیزان و روح المعانی به این مهم بپردازد. در اینجا، به بررسی جایگاه سیاق در هر کدام از تفاسیر پرداخته و به داوری مناسب در تشابه و تفاوت استفاده موارد از سیاق درهر دو تفسیر...

مسأله امامت یکی از مسائل مهمی است که در جهان اسلام بعد از رحلت رسول اکرم (ص) سبب ظهور شکاف میان مسلمین گردید. در خصوص جانشین پیامبر (ص)، و وجوب تعیین امام، بین شیعه و سنی اختلافی نیست، ولی در نوع وجوب و شیوه ی تعیین امام، اختلاف نظر وجود دارد. امامیه، امامت را از اصول مهم اعتقادی دانسته و معتقد است که نصب امام بر خداوند متعال واجب است که راه شناخت آن هم با توجه با کتاب و سنت روشن می شود و امامت...

« شفاعت» یکی از باورهای کلامی مشترک میان مشرکان، یهود و مسلمانان است. در میان مسلمانان، این باور جایگاه مهمی به خود اختصاص داده است.از گذشته های دور میان عالمان و مفسران مسلمان در باره پذیرش شفاعت مسلمان گناه کار ، اختلاف بوده است. برخی یکسره از در انکار شفاعت بر آمده و برخی آن پذیرفته اند .گفتنی است این دورویکرد بر تفسیر آنان از آیات شفاعت اثر گذار بوده است. به نظر می رسد هریک از رویکردهای مذک...

علامه طباطبایی در نگارش تفسیر المیزان از منابع فراوانی بهره برده است که یکی از این منابع تفسیر روح-المعانی آلوسی است؛ اما علامه تنها به ذکر آراء آلوسی بسنده نکرده، بلکه در بسیاری از موارد به نقد و تحلیل اندیشه های او هم پرداخته است. نگارنده در این پژوهش کوشیده است تا ضمن بیان دیدگاه های تفسیری آلوسی که تفسیر المیزان متعرض آن گردیده است، در حد امکان با ذکر آرای دیگر مفسران و تحلیل و بررسی آن ها...

بررسی و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »روح المعانی« اثر آلوسی (1270 ه . ق( است.  اسباب نزول در تفسیر آلوسی جایگاه والایی دارد. به همین دلیل، در جای جای تفسیر خود از اسباب نزول در تفسیر و فهم آیات بهره جسته است. به باور آلوسی، خاستگاه شماری از تنشهای تفسیری اختلاف در سبب نزول است. وی در جمع آوری اسباب نزول سعی وافر داشته و در مواردی که یک آیه چند سبب نزول داشته به نقد و بررسی روایات می پر...

معاد جسمانی و اعتقاد به آن از ملزومات و ضروریّات دین مبین اسلام می باشد، به طوری که عدم اعتقاد به آن از موجبات کُفر است. درباره ی کیفیّت معاد، اندیشمندان اسلامی نظریّات گوناگونی را ارائه کرده اند. متکلّمین از منظر کلامی و فلاسفه از منظر فلسفی و محدّثین از منظر روایات بدین موضوع نگریسته اند. در این مقاله سعی شده است که دیدگاه های دو مفسّر بزرگ عالم تشیّع و تسنّن، یعنی علاّمه طباطبائی و آلوسی در روح المعان...

دراین مقاله بعد از ترجمه ای تفسیرگونه به نثر و نظم از نگارنده، سابقه و سیر آیهء کریمه بسم الله الرحمن الرحیم در نزول آمده و اشاراتی دهگانه به عقائد محدثان و مفسران رفته است. سپس شرح و تفسیر با. و إسم و الله و معانی آنهادرکتابها و تفاسیر ادبی وکلامی شیعی و سنی، چون جامع البیان طبری و التبیان شیخ طوسی، و مجمع البیان طبرسی والکشاف زمخشری، والجامع لاحکام القرآن قرطبی و انوارالتنزیل قاضی بیضاوی و ال...