در میان روایات تفسیری که از اهل بیت پیامبر: به دست ما رسیده است، حجم زیادی اختصاص به گونه روایات تأویلی دارد. مراد از تأویل حقایق خارجی هستند که این روایات از آنها حکایت دارند و به آنها راهنمایی می کنند.این گونه روایات کمتر مورد توجّه و تحلیل مفسّران قرار گرفته است. مسئله ای که روایات تأویلی را مورد بی مهری قرار داده است، عدم شناخت مبانی و منطق این تأویلات است که از اهل بیت صادر شده است. خلط معان...

تفسیر فرات کوفی تفسیری روایی از قرن سوم و از جمله تفاسیر کهن شیعی است. بخشی از روایات این کتاب، به تطبیق آیات بر اهل بیت 7 اختصاص یافته است؛ تطبیق و جری آیات با مصادیق عینی از مباحث قرآنی در حوزه تأویل است. در این نوشتار با مروری بر تأویل ابعاد و زوایای مختلف آن در لغت و حدیث، و چیستی آن در نگاه عالمان را بررسی می کنیم و سپس به گزارش و تحلیل برخی از این گونه روایات در این تفسیر می پردازیم. در ن...

روایات پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) از مهم ترین منابع تفسیر قرآن است. در مجامع و تفاسیر روایی ما هیچ تفکیکی بین انواع روایات تفسیری صورت نگرفته است و همین باعث بروز مشکلاتی گردیده است. در این تحقیق ضمن بررسی اقوال دانشمندان و مفسران در رابطه با تفسیر، تأویل و تطبیق و ارائه دیدگاه برگزیده، شاخص هایی از هر سه حوزه معرفی می شوند تا به کمک آنها بتوان روایات تفسیری، تأویلی و تطبیقی را تفکیک کرد. روا...

یکی از گونه­های مهم تفسیر قرآن، تفسیر عرفانی است. به این شیوه تفسیری، تفسیر تأویلی، تفسیر صوفیانه، تفسیر اشاری ـ رمزی نیز اطلاق شده است. در میان دانشمندان علوم قرآنی از زرکشی و سیوطی گرفته تا زرقانی، علامه طباطبایی، ذهبی و مرحوم معرفت و برخی نویسندگان دیگر، هر کدام به این عناوین به نحوی اشاره داشته­اند. این پژوهش به جریان­شناسی تفاسیر عرفانی می­پردازد.

چکیده یکی از دانشهای پر اهمیت در ارتباط با قرآن تأویل است، که بخشی از روایات تفسیری معصومین (ع) مربوط به همین حوزه است. پژوهش حاضر با هدف شناخت مستند و دقیق تر روایات تفسیری به ویژه روایات تأویلی شکل گرفته است، لذا روایات تأویلی را با تکیه بر کتاب البرهان سید بحرانی جمع آوری و سند آنها را به عنوان یکی از قرائن صدوری حدیث مورد بررسی قرار داده است تا به این سوال پاسخ دهد که روایات تأویلی به لحاظ...

یکی از انواع تفاسیر قرآن مجموعه تفاسیری است که به عنوان تفاسیر روایی از آن‌ها یاد می‌شود. در این تفاسیر که مجموعه‌ای از روایات تفسیری است، این روایات هم از جهت مضمون و هم از جهت روش بیان تفسیری دارای انواع مختلفی می‌باشند. یکی از پربسامدترین روایات از حیث مضمون، روایات تأویلی است. از طرفی در تفاسیر عرفانی و حتی علم عرفان نیز بحث تأویل از مهم‌ترین مباحث مطرح‌شده می‌باشد. شناخت گونه‌های روایات تأ...

بازشناسی تفاسیر در حوزه روش شناسی، ضرورت اجتناب ناپذیر مطالعات جدید قرآنی است. توجه به ابعاد مختلف روش شناسی تفسیر جهت دستیابی به روش صحیح تفسیر قرآن و نیز طبقه بندی تفاسیر بر مبنای معیارهای روش شناسانه الزام های روش شناسی تفاسیر را بیش از پیش نمایان می سازد. اصلی ترین پرسش های مطرح در این دانش را می توان چنین برشمرد: چه راه هایی برای شناخت قرآن وجود دارد؟ تفسیر چه نوع شناختی است؟ نسبت تفسیر با...

کتاب معارف بهاء ولد دربرگیرنده آیات فراوانی است که وی در فصول گوناگون کتاب به تفسیر و تأویل آن‌ها پرداخته است. در این مقاله، پس از مقدّمه‌ای درباره تفسیر و تأویل، به رویکرد‌های تفسیری و تأویلی معارف به قرآن کریم می‌پردازیم. به این منظور، خاستگاه کلامی این رویکردها و شیوه‌‌های تفسیر و تأویل نزد بهاء ولد، همچنین شرایط آن از نگاه وی، به همراه بعضی از نکته‌‌های انتقادی مطرح شده است.

ابن‌عربی، معروف به شیخ اکبر، چهره‌ی برجسته‌ی عرفان اسلامی در زمینه‌های تفسیری و تأویلی دارای آرای ویژه‌ای است که بررسی و شناخت این آرای منوط به درک صحیح نظریّه‌ی تفسیر او است. نظریه‌ی تفسیر او در صدد بیان مبانی، اصول و روش تفسیری او است. این نظریّه در دو محور تفسیر و تأویل، دارای مبانی و اصولی ویژه است. این تحقیق در صدد بیان و بررسی هریک از مبانی و اصول حاکم بر تفسیر و تأویل از دیدگاه ابن‌عربی اس...