افضلیت حضرت محمد6، عصمت پیامبران و استحباب ازدواج از آموزه های مشهور اسلامی هستند که آیات و روایات فراوانی اصالت و اعتبار آنها را تأیید می کنند. در این میان، روایاتی با مضمون تفاضل یونس7 و یحیی7 وجود دارند که با این آموزه ها همسویی ندارند. پژوهه حاضر روایات اخیر را از منظر گونه شناسی متون، ارزیابی مصادر، تعارض با آموزه های اسلامی و راهکارهای رفع آن به بحث نشانده و راهکار جدیدی را در فهم و نقد آ...

افضلیت رسول خدا9 بر پیامبران پیشین، نظریه اجماعی شیعه و سنّی است، لکن بر اساس برخی از روایات نقل شده از رسول خدا9، چون «لا تُفضّلونی علی موسی7»، از تفضیل ایشان بر موسی7 نهی شده است. روایاتِ اسلامی در این موضوع دچار تعارض بوده و یک­دست نیستند. حال، روایاتِ منع تفضیل با اجماع فریقین چگونه قابل جمع است؟ روی‏کردهای رایج میان حدیث­پژوهان مسلمان در تحلیل این روایات چیست؟ مقصود اصلی رسول خدا9 از این روایت ...

چکیده در میان کتاب ها و جوامع حدیثی، اخبار فراوانی وجود دارد که به نظر می رسد محتوا و مضمون آن ها با یکدیگر تعارض دارند. علامه شعرانی از افرادی است که برای بر طرف کردن تعارض این دسته از اخبار، با کمک روایات اهل بیت(ع) و استناد به علوم معقول و منقول کوشیده است میان موارد متعارض، سازش به وجود آورد و نبود تعارض واقعی میان آنها را نشان دهد. وی در تعارض بدوی و ظاهری اخبار، با تصرف در مدلول یکی از ط...

تفسیرصافی از تفاسیر روایی با رویکرد تأویلی است. فیض کاشانی در این تفسیر، علاوه برگزینش ونقل روایات تفسیری از برخی منابع شیعه، براساس مبانی خود به فهم و نقد این روایات نیز پرداخته، که مبانی فقه الحدیثی او در مقدمه برخی از کتابهایش موجود است. مهمترین این مبانی عبارت از لزوم موافقت حدیث با محکمات قرآن، سنّت ثابت و روایات معصومان(ع) در کتب شیعه است. سایر مبانی او عبارتند از: عقیده به لزوم کاربرد عقل...

فقهای اهل سنت معتقدند که زوجه همانند زوج از تمام ترکه ارث می برد، اما اکثر فقهای امامیه با استناد به روایات وارده از ائمه (ع) زوجه را از بعض ترکه محروم می دانند و از آنجا که اموالی که زوجه از آن محروم شده در این روایات متفاوت است، موجب پیدایش بیش از پنج نظریه گردیده است. بنابراین ذکر اختلاف مذکور و بیان شیوه های حل تعارض میان آنها ضروری است. روایات باب میراث زوجه به سه دسته ی مطلق، روایات دال ب...

ابن‏قتیبه دینوری از لغویان و محدثان برجستۀ اهل‏سنت، و دارای آثار فراوانی در زمینة دانش­های مختلف دینی است. در این‏ میان، کتاب تأویل مختلف الحدیث جایگاهی محوری و اساسی در حل تعارض اخبار دارد؛ زیرا ابن‏قتیبه با توجه به شرایط عصری و گسترش منازعات کلامیِ معتزله و اهل تجسیم، به تأویل، جمع و حل تعارض احادیث پرداخته است. این پژوهش می­کوشد همراه با معرفی، شناخت و بررسی روش ابن‏قتیبه در این اثر، علومی را...

در منابع روایی و تفسیری، دوازده روایت به عنوان شأن نزول سوره تحریم نقل شده است. این روایات به دلیل تنوع و تعارض درونی و بیرونی آنها، از پر چالش ترین روایات سبب نزول هستند. برای تشخیص روایات سبب نزول و تعیین صحت و سقم آن، باید سه مرحله را طی نمود که عبارت است از: ارزش گذاری روایات شأن نزول، ارزیابی محتوای روایات و ارزیابی سند آنها. با بررسی روشمند تمامی روایات شأن نزول سورۀ تحریم، متوجه می شویم ...

حدیث از جهات گوناگون از جمله نقش آن در تبیین مقاصد قرآن و بیان جزئیات آن از موقعیت ممتازی برخوردار است. در عین حال، یکی از مسائل مرتبط با احادیث معصومان (علیه السلام) تعارض دسته ای از آنها با دسته ای دیگر است؛ چه، به دلایل متعدد، از جمله وقوع جعل و وضع، نقل به معنا، از میان رفتن قرائن حالی و مقامی، ضعف حادثه و کوتاهی اندیشه برخی از راویان، وقوع تصحیف و تحریف، تقیه و پاره ای از دیگر عوامل عملا ر...

روایات ارتداد صحابه در صحیحین شامل سی و سه روایت است که به ظاهر در تعارض با روایات عدالت صحابه قرار دارد. در این میان بررسی آراء شارحان  در این زمینه و تعیین مصداق اصحاب در این روایات امری ضروری به نظر می رسد. مقاله زیر کوششی در راستای تحلیل نظرات شارحان  در این زمینه و نقد و بررسی این نظریات است. طبق این مقاله که روایات ارتداد شامل کسانی است که به نوعی دارای انحراف گشته اند. این دسته می توانند...

در برخی منابع کهن روایی و تفسیری شیعه، روایاتی وجود دارد که بر پرهیز از تعلیم و اقرای سوره یوسف بر زنان دلالت دارند. این روایات علاوه بر آن که با بعد هدایت گری قرآن در تعارض هستند، در صورت عمل به مفاد آنها، نیمی از مردم جامعه اسلامی از نتایج اخلاقی حکایت بیان شده در این سوره _ که دعوت به عفت و پاکدامنی است _ محروم می گردند. در این مقاله بعد از جمع آوری مجموعه روایات موجود در منابع روایی و ارزیا...