از عوامل مهم تطوّر لفظی و معنایی واژگان یک زبان، ظهور آیین جدید است. نزول قرآن که طلایه‌دار این ظهور است، موجب تحوّل معنایی واژگان عربی شده و در حقیقت، در بستر عرف معیار زمان نزول، عرف ویژه‌ای پرورانده است که بدون آگاهی از این عرف، امکان درک و ترجمه صحیح زبان آن، وجود ندارد. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که اولاً، منظور از عرف ویژه‌ی قرآن و ویژگی‌های زبان‌شناختی آن چیست؟ و ثانیاً، نسبت و...

معناگروی در متن که یکی از قواعد هرمنوتیکی است و متفکران اسلامی نیز بر آن اتفاق نظر دارند، به این معنا است که هر متنی مکتوب که از گوینده و نویسنده ای عاقل و حکیم بر جای مانده است، معنائی مرکزی دارد که مورد قصد و نیّت مولف آن می باشد و رسالت مفسر متن قبل از هر چیز اینست که آن معنای مرکزی را بشناسد. بعد از عصر نزول قرآن کریم و با تطور معنایی واژگان و پیدا شدن معانی جدید و گوناگون؛ که زمان تولد بعضی...

واژه «الْأَبْتَر» یکی از واژگان معناساز و دارای ویژگی های منحصربه فرد زبانی و فرازبانی در سوره کوثر است. این واژه یکی از شاخص های مهم «اعجاز بیانی» در سوره کوثر به شمار می آید. این پژوهش بر آن است با استفاده از دانش ایتمولوژی یا ریشه شناسی، ابتدا مفهوم دقیقی از این واژه ارائه نموده، با بررسی «تطور مفهومی» واژه یا همان معناشناسی تاریخی، سیر تطور معنایی آن را در سه دوره زمانی پیش از نزول قرآن کریم، د...

در فرایند ترجمه قرآن کریم ترجمه واژگان کلیدی قرآنی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا این واژگان نظام معنایی و جهان بینی قرآن کریم را شکل می دهد. میزان توفیق مترجم در این مرحله، هم به فهم دقیق و انتخاب درست او در برابریابی واژگان و حفظ یکدستی و نظام مندی در کار ترجمه باز می گردد و هم به اینکه زبان ترجمه و برابرهایی را که انتخاب کرده تا چه اندازه توانسته است نقش و روابطی را که میان مفاهیم کلیدی ...

واژه «الْأَبْتَر» یکی از واژگان معناساز و دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد زبانی و فرازبانی در سوره کوثر است. این واژه یکی از شاخص‌های مهم «اعجاز بیانی» در سوره کوثر به‌شمار می‌آید. این پژوهش بر آن است با استفاده از دانش ایتمولوژی یا ریشه‌شناسی، ابتدا مفهوم دقیقی از این واژه ارائه نموده، با بررسی «تطور مفهومی» واژه یا همان معناشناسی تاریخی، سیر تطور معنایی آن را در سه دوره زمانی پیش از نزول قرآن کریم، د...

معناشناسی به مطالعه معنا می‌پردازد. «معنا» آگاهی از بافت فرهنگی و رابطه یک واژه با واژگان دیگر در یک متن است. واسطه میان گیرنده و فرستنده پیام در معناشناسی، واژگانی است که هم گیرنده پیام با آن آشنا بوده وهم در حوزه فرهنگی اهل زبان بیگانه نبوده است. در این مقاله با استفاده از معناشناسی، بر اساس بافت زبانی با بررسی روابط هم‌نشینی به تحلیل معنای «جهاد» با تکیه بر سیر نزول قرآن می‌پردازد. استفاده ا...

چکیده: اشتراک لفظی در کنار ترادف و اضداد، از جمله مباحث معناشناسی است که زبان شناسان پیشین بدان پرداخته اند و تعریف هایی نیز از آن ارائه داده اند. سیبویه اولین کسی است که اشتراک لفظی را در تقسیمات کلام ذکر نموده و وجود آن را در زبان تأیید کرده است. تداخل لهجه ها و وام گیری از زبان ها، وضع اولیه ی زبانی، تطور صوتی و کاربرد مجازی، از جمله عوامل پیدایش اشتراک لفظی می باشد. زبان شناسان معاصر بر ای...

کتاب ذخیره خوارزمشاهی از امهات و مطلوبترین و مشروحترین کتب طبی پارسی است که جرجانی پس از قریب پنج قرن که بیشتر مولفات طبی به تازی بوده به پارسی تالیف کرده است و بهترین و مهمترین کتاب پزشکی پارسی است که از ابتدای خط فارسی کنونی تا عصر حاضر نگاشته شده است و شامل همه بخش های علم طب قدیم است. در این پژوهش تحلیل محتوایی و واژگانی نسخه خطی ذخیره خوارزمشاهی (5کتاب اول) تالیف سید اسماعیل جرجانی برای ت...

در متن نهج البلاغه واژگانی وجود دارد که تنها یک­بار به کاررفته است، ازاین رو می­توان آن­ها را متفرد نامید، برخی از این واژگان در حوزه­ی معنایی خود مترادف دارند، ولی هیچ یک از این واژگان مترادف، نمی­تواند در محور همنشینی کلام، جایگزین واژه­ی متفرد شود؛ چرا که واژگان متفرد در عین اشتراکات معنایی گاه در بافت کلام بار معنایی و مفهومی منحصربه فردی هستند که سایر واژگانِ همان حوزه معنایی این ویژگی را ن...

زبان مولانا، زبان مردم است که بیشتر با اصطلاحات عوامّ سر و کار داشته است و عقاید و افکار عامّه نیز در آثارش فراوان دیده می شود. از عوامل مهمّی که به مثنوی ارزش ویژه ای بخشیده است و از لوازم ارتباط بین طرز بیان مثنوی با شیوه بلاغت منبری او می باشد؛ فرهنگ و لغت عامیانه از یک طرف و معانی عالمانه از طرف دیگر است. بیان قصّه ها و تمثیلات و درج مثلها و خطابه ها که مثنوی مجموعه ای از این مواد است، ذخیره فر...