مغولان نخستین مهاجمان غیرمسلمانی بودند که توانستند بر بخش گسترده ای از جهان اسلام مسلط شوند و خلافت عباسی را از میان بردارند. عقاید شمنی و غیر دینی مغولان و بی توجهی آنان به مسأله دین سبب شد که سیاست های آنان در عرصه مذهبی دچار سردرگمی و آشفتگی شود که گاه از این امر با عنوان سیاست تسامح دینی یاد می شود. این موضوع به عنوان پرسش اصلی این مقاله، بدین شکل مطرح می شود که آیا ایلخانیان  در برابر مسائ...

ممالیک، غلامان ترک نژادی بودندکه در دستگاه حکومتی ایوبیان به کار گرفته شدند. این بردگان ترک نژاد بر اثر لیاقت و کاردانی به مقامات بالای حکومتی دست یافتند و توانستند ایوبیان را ساقط نمایند.از آنجا که ادعا و کوشش سیاست مداران مسلمان ولو در ظاهر برآن بود تا چیزی با نام سیاست اسلامی مبنای عمل قرار گیرد این مساله در مورد دولت ممالیک که فاقد جایگاه مناسب برای رسیدن به حکومت اسلامی بود به وضوح قابل مش...

بررسی تغییراتی که در وضعیت مذهبی یک شهر روی می دهد می تواند بخشی از سیر تحولات مذهبی گسترده تر که در ایران رخ داده است، باشد. بنابراین بررسی تحولات مذهبی یزد به خصوص بررسی تاریخی ورود اسلام به یزد، گسترش تشیع و علل و عوامل آن در این شهر، از اهمیت بسیاری برخوردار است. یزد، سال ها پیش از ظهور اسلام نزد زرتشتیان باستان، شهر مقدسی بوده است و زیارتگاه زرتشتیان سایر نقاط بوده است. باورود اسلام به ی...

رواداری، به عنوان یک عامل موثر در پیشرفت و ترقی اندیشه ها، به معنای تحمل نمودن و اجازه دادن به ابراز افکار و عقاید مخالف هست، هر¬گز به معنی پذیرش و اعتقاد به آن افکار و اندیشه ها نیست. چنانکه در دین اسلام نیز بر این مهم، فراوان تأکید شده است.رواداری مورد نظردر این مقاله، به معنای لاابالی¬گری و بی¬توجهی به مبانی و اصول اسلامی، نمی باشد ¬¬بلکه، به مفهوم واکنشی خردمندانه و احترام آمیز، در قبال حقو...

سعید ابن مسیب از تابعانی است که حضور چشمگیری در اسناد احادیث بویژه روایات اهل تسنن دارد. هویت دوگانۀ مذهبی او، بزنگاه اختلاف بر پذیرش یا عدم پذیرش روایات او می باشد. از این رو، این نوشتار با تمرکز بر هویت شناسی مذهبی ابن مسیب، دلایل و شواهد دال بر مذهب او را گردآوری کرده است و با روش جرح و تعدیل رجالی بدین نتیجه رسیده است که او رسما مذهب اهل تسنن را پذیرفته است. اگر چه دشمنی ناصبی گونه ای با مذ...

مذهب تشیع و اندیشه های شیعی در نخستین سال های ورود مسلمانان به اندلس و هم زمان با فتوحات اسلامی یا اندکی پس از آن، وارد این منطقه گردید. زمینه مناسب و پیدایش موانع گوناگون سبب گردید که تشیع در این منطقه، گسترش پیدا نکند. علل و عوامل گوناگونی سبب ناکامی شیعیان در نشر باورهای خود در این سرزمین بود. علل سیاسی مانند قیام های منسوب به شیعیان و رقابت امویان اندلس با حکومت های ادریسیان و فاطمیان و علل...

مذهب تشیع که از ابتدای ورود اسلام به ایران در اشکال و فرق مختلف در این سرزمین رواج یافت تا زمان صفویه و رسمی شدن مذهب تشیع دوازده امامی، رسمیت پیدا نکرد. با ظهور صفویه، زمینه برای انتخاب تشیع به عنوان مذهبی رسمی و مورد حمایت حکومت فراهم شد و به دنبال آن، علمای شیعه از جایگاهی بسیار مؤثر و نفوذ سیاسی ـ اجتماعی برخوردار شدند. پس از زوال صفویه به دست افاغنه که پیرو مذهب اهل سنت و جماعت بودند، جایگ...

این مقاله به‌دنبال بررسی نظام معنایی عزاداری در تشیع اثنی‌عشری به‌عنوان یکی از بن‌مایه‌های مهم هویتی تشیع است که ‌بر یادآوری ابعاد سوگوارانه (تراژیک) تاریخ سیاسی- اجتماعی آن مبتنی است. مناسکی که به‌طورصرف، دارای بعد مذهبی نبوده، بیش از کارکردهای معنوی فردی، کارویژه‌های جدی و مهم اجتماعی و سیاسی دارد. پرسش این است که «چه نظام معنایی (فارغ از بعد معنوی آن)، عزاداری، را به‌عنوان امری اجتماعی در تش...

سعید ابن مسیب از تابعانی است که حضور چشمگیری در اسناد احادیث بویژه روایات اهل تسنن دارد. هویت دوگانۀ مذهبی او، بزنگاه اختلاف بر پذیرش یا عدم پذیرش روایات او می باشد. از این رو، این نوشتار با تمرکز بر هویت شناسی مذهبی ابن مسیب، دلایل و شواهد دال بر مذهب او را گردآوری کرده است و با روش جرح و تعدیل رجالی بدین نتیجه رسیده است که او رسما مذهب اهل تسنن را پذیرفته است. اگر چه دشمنی ناصبی گونه ای با م...

دلایل مهاجرت نقبای حسینی نیشابور (بنوزباره) به بیهق و نقش آنان در تعمیق تشیع امامی هوشنگ خسروبیگی[1] سپیده خسروانی[2] چکیده بیهق، نام قدیمی سبزوار و یکی از شهرهایی است که پیش از استقرار تشیع در دوره صفوی به تشیع اشتهار داشته است. رواج تشیع در بیهق، مرهون یک دوره تدارک از اواسط قرن دوم هجری است که نقطه عطف آن را باید به حضور امام رضا7 در خراسان و روشنگری‌های مؤثر عقیدتی و توحیدی ایشان دانست. یک...