فهم درست معنا و مراد قرآن کریم، به امور بسیاری وابسته است. یکی از آنها آشنایی با فضای نزول قرآن؛ اعم از فضای عام قرآن و یا فضای خاص سوره های آن است. به سان هر سخن بشری که مقتضای حال خود را دارد و در شرایط و فضای ویژه ای ایراد شده، آیات و سور قرآن نیز در فضای خاصی نازل شده است. به واقع فضای نزول قرینه پیوست? غیر لفظی آیات و سور است که در فرآیند معنایابی و مرادشناسی هرگز نبایدش از نظر دور داشت. ...

یکی از موضوعات مهم و در عین حال بحث انگیز و جنجالی در عرصه علوم قرآن، چگونگی گردآوری و تألیف این کتاب آسمانی و به دنبال آن تفسیر آن است. گروهی از علما و محققان علوم قرآنی بر این باورند که گردآوری و تألیف و ترتیب قرآن در حیات پیامبر انجام گرفته، و گروهی آن را به دوران پس از پیامبر، یعنی زمان حاکمیت خلفا منتسب دانسته و فرض را بر این گذاشته اند که جمع کنونی قرآن غیر توقیفی و پس از پیامبر انجام گرف...

علامه طباطبایی(رحمة ا... علیه) از مفسران بزرگ شیعه، روایات ترتیب نزول را غیرقابل اعتماد می داند و معتقد است که باید از طریق اجتهاد و توجه به سیاق به ترتیب نزول آیات و سور قرآن دست یافت. ولی آیا در مقام عمل، مطابق با تئوری خود عمل کرده است؟ البته روایات ترتیب نزول از منابع قابل توجه در تعیین ترتیب نزول آیات و سور قرآن اند. برخی از مفسران برای تعیین ترتیب صرفاً به این روایات توجه دارند؛ ولی عده ای...

با وجود این که بسیاری از مستشرقان و دانشمندان اسلامی بر این نکته اصرار دارند که قرآن از گسیختگی ویژه ای برخوردار است و همین امر موجب سردرگمی خواننده خواهد شد، لکن می دانیم هدف داری و غایت مندی قرآن، ساختار نظام مند لفظی و معنایی را برتافته است، چه از متن گسسته و نامنظم، هدف و غایتی سر نمی زند واندیشمندان گذشته و بخصوص متأخرین این نظام هندسی معنادار و هدف جو را هم در کلیت پیکره قرآن هم در درون ا...

کتاب تفسیر تنزیلی؛ مبانی، اصول، قواعد و فواید که در گروه علمی تفسیر و علوم قرآن شانزدهمین همایش کتاب سال حوزه به­عنوان اثر شایسته تقدیر شناخته شده است، اصول تحول فرهنگی قرآن را با تاکید بر ضرورت مطالعات در قرآن به­صورت نزول تدریجی بیان می­کند. این کتاب تاکنون سه جلد آن منتشر شده، مجموعه مباحث نظری را درباره تفسیر نزولی قرآن در بخش­هایی مانند مبانی، اصول و قواعد مطرح می­سازد.

قرآن مهمترین واصلی ترین کتاب هدایت بشر است ولازمه بهرمندی از این کتاب آسمانی ،فهم وشناخت آن است. تفسیر قرآن بر مبنای تاریخ نزول بهترین روش برای ارائه تفسیر روشن و درست یک متن زمانمند می باشد و امکان فهم زنده و روز آمد و قابل انطباق قرآن بر موضوعات مختلف را فراهم می کند. اگر بخواهیم در هر عصری در جوامع انسانی تحولات سازنده ومهمی پدید آوریم بایستی از روش ترتیب نزولی بهره جوید .در این نوشتار به آی...

علل طلاق را می توان با ترتیب نزول آیات، تحلیل کرده و بر اساس آراء مفسرین، راهبردهایی را برای کاهش آن یافت. چنین رویکردی به مسئله ی طلاق مسبوق به هیچ پیشینه و زمینه ای نیست. در این مقاله نُه عامل طلاق به ترتیب اولویت و در قالب سبکی نظیر روش تفسیر موضوعی مبتنی بر ترتیب نزول، استخراج شده است. مخدوش بودن روابط جنسی، هم کفو نبودن، ضعف و فقدان اعتقادات، درک متقابل نداشتن، اختلالات اخلاقی و رفتاری، اضط...

نظر به اهمیت ترتیب نزول در دو دانش علوم قرآنی و تفسیر، کشف ترتیب نزول قرآن کریم، مطالعه‌ای شایسته می نَماید. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی بر آن است که با بکارگیری روشمند از همۀ شاخص های دخیل و مؤثر در ترتیب نزول، روشی جامع و کارآمد را جهت کشف ترتیب نزول ارائه نماید. این روش در دو مرحلۀ «بررسی درونی روایات ترتیب نزول» و «بررسی بیرونی روایات ترتیب نزول» طراحی شده است. در این روش، جدای از روای...

سوره انسان یا دهر، سوره 76 قرآن کریم به لحاظ ترتیب در مصحف شریف، بر محوریت انسان، اخلاص، ایثار و عاقبت کارش در قیامت نازل گردیده است. از جمله آیات این سوره، معرفی «ابرار» است که طبق صحیح ترین روایات موجود در فریقین، در شأن حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) ـ به دلیل وفای به نذر خویش در گرفتن سه روز روزه و ایثار افطار خویش در همان سه روز به مسکین و یتیم و اسیر ـ نازل گردیده است. اما برخی یا مدنی بودن ...