چکیده ابن شبه نمیری بصری از مورخان قرن سوم هجری، با تدوین تاریخ المدینه المنوره، گامی مهم در رونق تاریخ نگاری محلی برداشت. هر چند که نویسنده متاثر از فضای فکری و عقیدتی عصر خود به تدوین تاریخ مدینه پرداخته، اما وی با دیدگاهی جامع نگر موضوعات مختلف تاریخی، فقهی، سیاسی و... را در کتاب خود مد نظر قرار داده که در کمتر منبع تاریخ محلی هم عصر او دیده می شود. این مقاله در صدد است، با رویکردی توصیف...

با بعثت رسول خدا9 و گسترش تدریجی اسلام به اطراف و اکناف جزیرةالعرب، ایرانیان نیز در پی فتوحات، با روندی نسبتاً پرشتاب به اسلام گرویدند. بدیهی است حرمین شریفین، از همان ابتدا به‌عنوان کانون‌های معنوی برای تمام مسلمانان، همواره مورد توجه تمام مسلمانان بوده و هست. از اماکنی که در ادوار مختلف اسلامی مورد اقبال بوده، زیارت قبرستان بقیع و آرزوی دفن‌شدن در آن است؛ زیرا این مکان شریف، افزون بر مدفن چهار...

در «حج 1413» به ابتکار بعثه مقام معظم رهبری انقلاب اسلامی ایران و مجمع التقریب بین المذاهب الاسلامیّه، سمیناری تحت عنوان «الحجّ و التّقریب» در ذیحجةالحرام 1413 در مکّه معظّمه تشکیل شد که سخنرانانی از اهل تشیّع و تسنّن تحت عناوین گوناگون به سخن پرداختند ... مقاله حاضر که از نظر خوانندگان ارجمند فصلنامه گرامی «میقات حجّ» می‌گذرد، نوشته‌ای است که توسط حقیر در پی نامه حضرت حجّةالاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد...

روشن است که «حکم» و «موضوع» دو رکن از ارکان اصلیِ یک فتوا را تشکیل می دهند و شناخت درستِ موضوعات احکام، در تطبیق حکم شرعی بر آن موضوع، تأثیر بسزایی دارد. تا زمانی که موضوع حکمی در مقام استنباط حکم شرعی برای فقیه، و در مقام عمل به تکلیف برای مکلَّف واضح و شفاف نباشد، معلوم نیست فتوای فقیه مطابق با حکم واقعی و عمل مکلف نیز مطابق با تکلیف واقعی او باشد

با ظهور دین مبین اسلام و انتشار دعوت رسول الله(صلی الله علیه و آله)، افرادی از اقوام و ملّیت های گوناگون که به هر دلیلی در شهرهای مکة مکرمة و مدینة منوره ساکن بودند، مسلمان شده و در زمرة صحابة آن حضرت قرارگرفتند. شاید برخی تصورکنندکه از میان ایرانیان جز سلمان فارسی که رنج سختی های سفر را برای گمشدة خود به جان خرید و در مدینه مسلمان شد و از پیامبر(صلی الله علیه و آله) افتخار «سَلمَانُ مِنَّا أَهل البَیت»...

در میان مکاتب تاریخ نگاری, مکتب مدینه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مکتب اولین مطالعات تاریخی در دوره اسلامی صورت گرفته و تإکید اساسی بر ((مغازی)) یا ((دوران رسالت)) بوده است. نگارنده بر این تلاش است تا اهمیت این مکتب, مورخان بارز آن (عروه , زهری), موضوع مورد توجه آن ها و تإثیر آن را در مسیر تاریخ نگاری اسلامی مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد.

مدینه را باید شهر تاریخی اسلام نام نهاد. هرچند اسلام از مکه آغاز شد ولی این مدینه بود که به تاریخ اسلام هویت داد. تأثیر شهر مدینه بر تاریخ اسلام، ما را بر آن داشت که از تاریخ این شهر واکاوی دقیقی داشته باشیم. اساساً  شناخت این شهر در تحریف زدایی و کشف حقایق تاریخی، کمک بسیار دارد؛  از این رو، در این پژوهش به شناخت محیط جغرافیایی این شهر؛  اعم از کوه­ها، حرّه‌ها  و وادی‌ها خواهیم...

نام رساله «ذراع مدینه» است؛ نامی که خودِ نویسنده به آن داده است. «ذراع» در مبحث تعریف ها و مقیاس ها تعریف خاصی دارد، اما در اینجا، یک عنوان جغرافیایی است، درست مانـند خطط در نام هایی مانند «الخطط المقریزیه» از مقریزی ،که به معنای تاریخ و جغرافیای مصر است. در اینجا ذراع مدینه، به معنای اثری است در تاریخ و جغرافیای شهر مدینه.