نگارش تاریخ های محلی در شام که از سده سوم هجری آغاز شد، در عصر حکومت های محلی رونق بسیاری گرفت و تاریخ های پرشماری ذیل نام شهرهای آن ناحیه، به ویژه دو کلان شهر دمشق و حلب، نگاشته شد. تاریخ دمشق ابن قلانسی (د. 555 ﻫ ) یکی از برجسته ترین این تواریخ است. این کتاب در گونه تاریخ نامه های محلی قرار می گیرد که به شیوه سال شمار، رویدادهای سال های 363 تا 555 هجری را گزارش کرده است. محور گزارش های ابن قل...

توجه به منابع تاریخی در مطالعات سیره شناسی از اهمیت بسزایی برخوردار است. منابعی که جایگاه کمتری در حوزه تولید میراث مکتوب میان شیعیان را به خود اختصاص داده است. در مقابل اهل سنت، نسبت به نگارش متون تاریخی توجه جدی تری از خود نشان داده اند. هم از این روست که به نظر می‌رسید برای فهم و تبیین تاریخ تشیع و اهل بیت توجه به این طیف از منابع سنی امری ضرور است. حال این سوال شایسته پاسخ است که برای فهم ت...

جهان اسلام در دوران چهار سال و نه ماهه ی خلافت امام علی(ع)، شاهد بروز رویدادهایی بود که تا آن زمان سابقه نداشتند. برای بررسی علل چنین وقایعی، مطالعه ی زمینه های سیاسی، فکری، روانشناختی، اجتماعی و فرهنگی سردمداران و مردمان آن روزگار، الزامی می نماید. در این میان، مردمان پنج شهر بزرگ و مهم آن برهه از تاریخ (مکه، مدینه، بصره، کوفه و دمشق/ شام)، تأثیر شگرفی در پیدایی، روند و نتایج رویدادها داشتند. ...

نگارش تاریخ‌های محلی در شام که از سده سوم هجری آغاز شد، در عصر حکومت‌های محلی رونق بسیاری گرفت و تاریخ‌های پرشماری ذیل نام شهرهای آن ناحیه، به‌ویژه دو کلان‌شهر دمشق و حلب، نگاشته شد. تاریخ دمشق ابن قلانسی (د. 555‌ﻫ‌) یکی از برجسته‌ترین این تواریخ است. این کتاب در گونه تاریخ‌نامه‌های محلی قرار می‌گیرد که به شیوه سال‌شمار، رویدادهای سال‌های 363 تا 555 هجری را گزارش کرده است. محور گزارش‌های ابن قل...

یکی از مجموعه‌هایی که نزدیک به هزار حکمت از حکمت‌های امیرمؤمنان(ع) در آن جمع‌آوری شده است، بخش «الحکم المنسوبه الی امیرالمؤمنین(ع)» در شرح نهج البلاغه ابن‌ابی‌الحدید است که شارح معتزلی، آن را در پایان شرح خود به‌عنوان تتمه‌ای بر حکمت‌های امام علی(ع) در نهج البلاغه قرار داده است. وی این حکمت‌ها را بدون آنکه منابع آن را یادآور شود، آورده است. این مقاله در صدد شناسایی منابع حکم منسوبه است. در این ...

مروانیان در سال 64 ه ، به رهبری مروان بن حکم در دمشق به خلافت رسیدند . وی بر مخالفان پیروز شد و توانست خلافت مروانیان را پایه گذاری کند . مردم دمشق در این زمان به دلیل عدم تثبیت قدرت مروانیان و با وجود دوگانگی در منصب خلافت که ناشی از حضور خاندان ابن زبیر در جهان اسلام بود ، آشوبهایی ایجاد کردند ولی این نابسامانی ها با کاردانی و لیاقت شخص عبدالملک بن مروان و کارگزاران وی ، حل شد . و...

در میان مکاتب تاریخ نگاری, مکتب مدینه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مکتب اولین مطالعات تاریخی در دوره اسلامی صورت گرفته و تإکید اساسی بر ((مغازی)) یا ((دوران رسالت)) بوده است. نگارنده بر این تلاش است تا اهمیت این مکتب, مورخان بارز آن (عروه , زهری), موضوع مورد توجه آن ها و تإثیر آن را در مسیر تاریخ نگاری اسلامی مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد.

مدینه را باید شهر تاریخی اسلام نام نهاد. هرچند اسلام از مکه آغاز شد ولی این مدینه بود که به تاریخ اسلام هویت داد. تأثیر شهر مدینه بر تاریخ اسلام، ما را بر آن داشت که از تاریخ این شهر واکاوی دقیقی داشته باشیم. اساساً  شناخت این شهر در تحریف زدایی و کشف حقایق تاریخی، کمک بسیار دارد؛  از این رو، در این پژوهش به شناخت محیط جغرافیایی این شهر؛  اعم از کوه­ها، حرّه‌ها  و وادی‌ها خواهیم...

چکیده ابن شبه نمیری بصری از مورخان قرن سوم هجری، با تدوین تاریخ المدینه المنوره، گامی مهم در رونق تاریخ نگاری محلی برداشت. هر چند که نویسنده متاثر از فضای فکری و عقیدتی عصر خود به تدوین تاریخ مدینه پرداخته، اما وی با دیدگاهی جامع نگر موضوعات مختلف تاریخی، فقهی، سیاسی و... را در کتاب خود مد نظر قرار داده که در کمتر منبع تاریخ محلی هم عصر او دیده می شود. این مقاله در صدد است، با رویکردی توصیف...