حکیم ناصر خسرو از شاعران سبک خراسانی است که برجسته شعر او استحکام وزن و تنوع اوزان و بحور است در این پژوهش مبانی دانش عروض در حوزه آوا، هجا ، ارکان و بحور معرفی شده و با شمردن جزییات قواعد عروض نمونه ها و نشانه های کاربرد هریک از این قواعد در دیوان ناصرخسرو نشان داده می شود.

میزان الذهب فی صناعه شعر العرب از جمله تألیفات ارزشمند سید احمد هاشمی در زمینه علم عروض، قافیه، تاریخچه آن، بررسی اوزان و بحور شعر عرب و زحافات مربوط به عروض عربی است. در کشور ایران احمد هاشمی را بیشتر با اثر معروفش جواهر البلاغه می شناسند اما کتاب میزان الذّهب نیز دارای دیدی گسترده و علمی و موشکافانه درباره علم عروض عربی است و سالهاست از منابع مهم و مرجع عروض عربی برای محققان این شاخه علمی است ...

نگارنده در تحلیل موضوع مورد بحث‘خود را ناگزیر از یاد کرد این نکته میداند که درآغاز‘نخستین بیت هر قصیده ‘ قطعه و مسمط و ابیات پراکنده این سخنور را درحوزه بحور عروضی مورد تحقیق قرار دهد‘و به ذکر نام بحور اشعارش بپردازد‘ و ضمن تعیین اوزان اشعار او‘ و همخوانی اوزان با موضوعات به لطیفه انگیزی و طرفه کاری ذهن شاعرانه اش اشارت نماید. و چگونگی تلفیق موسیقی کلامش را با موضوعات در چشم انداز آفرینش هنری ب...

در این جستار به دو نکته توجّه شده است: نخست، بررسی اوزان و بحوری که رودکی به عنوان آغازگر شعر فارسی آن ها را به کار برده است و دوم، خوانش مجدّد اشعار شاعر از رهگذر تأمّلات وزنی. در بخش نخست مقاله این نتیجه به دست آمد که شاعر با تمام بحور و اوزان شعر فارسی آشنا بود و بیشتر آن اوزان را در سروده های خود به کار بسته است و تنها در چند وزن از وی شعری دیده نمی شود؛ این مسئله ممکن است سه دلیل داشته باشد: ...

یکی از جنبه های مغفول در متون نثرِ فارسی و خصوصاً متنی نظیر مقامات حمیدی، بی توجّهی منتقدان و پژوهشگران، به ابیات و اشعار فارسی و عربیِ آن ها است. این بی توجّهی به یک دلیلِ مهم و آن این که تقریباً 99% اشعار این کتاب، سرودۀ خود قاضی حمیدالدّین بلخی است، نگارنده را واداشت تا به جای تکیه بر اظهار نظرهایِ تقریبی و نسبی، دربارۀ جایگاه شعری او، ابیات و اشعار فارسی این کتاب را بر اساس آمار و ارقام به دست آمده ...

این پژوهش کوششی است صورت­گرایانه که در آن دو هدف اصلی دنبال شده است؛ نخست پاسخ دادن به این پرسش که ماهیت فرایند آشنایی­زدایی چیست و آشنایی­زدایی وزنی چگونه روی می­دهد. دوم نشان دادن اینکه در شعر ناصرخسرو ویژگی عروضی ای هست که می­توان آن را نمونه برجسته ای از آشنایی­زدایی وزنی به شمار آورد. به این منظور هفت وزن نامأنوس در دیوان وی یافته شد که به دلیل تفاوت ساختاری به دو دسته یک و شش تایی بخش شدن...

تدوین فرهنگ تاریخی عروض شعر فارسی به نحوی که بتوان زمان آغاز به کار رفتن یک وزن و سپس میزان کاربرد آن در ادوار بعدی و تعیین بسامد و ترسیم فراز و نشیب موجود در تداول هر یک از اوزان عروضی را به دقت تمام تعیین کرد، امروزه خصوصاً با توجه به وجود چاپ های منقّح از دواوین و منظومه های شعر فارسی، امری بسیار ضروری و مفید به نظر می رسد، خاصه از آن جهت که جای چنین فرهنگی ـ البته با ویژگی های مذکور فوق ـ در ...

نگارنده در تحلیل موضوع مورد بحث‘خود را ناگزیر از یاد کرد این نکته میداند که درآغاز‘نخستین بیت هر قصیده ‘ قطعه و مسمط و ابیات پراکنده این سخنور را درحوزه بحور عروضی مورد تحقیق قرار دهد‘و به ذکر نام بحور اشعارش بپردازد‘ و ضمن تعیین اوزان اشعار او‘ و همخوانی اوزان با موضوعات به لطیفه انگیزی و طرفه کاری ذهن شاعرانه اش اشارت نماید. و چگونگی تلفیق موسیقی کلامش را با موضوعات در چشم انداز آفرینش هنری ب...