از جمله دیدگاه های مهم درباره اسطوره دیـدگاهِ امیل دورکیم، جامعه شناس فرانسوی، است. دورکیم معتقد است که اسطوره ها ازلی نیستند، بلکه تابع عوامل تاریخی و به تبعِ آن، عوامل اجتماعی و جغرافیایی هستند. این دیدگاه درباره اسطوره های ایرانی نیز درست به نظر می رسد؛ از این رو، در این جستار اسطوره های ایرانی از این منظر بررسی شده اند. بر این اساس، باور به نخست از خاک بودن وجود انسان و آسمان در اسطوره های ای...

از جمله دیدگاه‌های مهم درباره اسطوره دیـدگاهِ امیل ‌دورکیم، جامعه‌شناس فرانسوی، است. دورکیم معتقد است که اسطوره‌ها ازلی نیستند، بلکه تابع عوامل تاریخی و به تبعِ آن، عوامل اجتماعی و جغرافیایی‌ هستند. این دیدگاه درباره اسطوره‌های ایرانی نیز درست به نظر می‌رسد؛ از این رو، در این جستار اسطوره‌های ایرانی از این منظر بررسی شده‌اند. بر این اساس، باور به نخست از خاک بودن وجود انسان و آسمان در اسطوره‌های ...

در دین زرتشتی توجّه خاصی به امر ستایش و نیایش امشاسپندان و ایزدان شده است و ستایشگران در مراسم مختلف به مدد این نیایش ها و ادعیه از ایزدان خواسته های خویش را طلب می نمودند. ستایش سی روزه یک نمونه از این نیایش ها است. این متن به زبان پهلوی است و مشتمل بر سی بخش می باشد. موضوع آن ستایش امشاسپندان و ایزدانی است که نام هریک از آنان بر روی یکی از سی روز ماه زرتشتی نهاده شده است. این سی روز از اورمزد ...

یکی از کیش­های باستانی ایران که روزگاری قلمروِ خود را در بیرون از ایران نیز گستراند، کیش مانیست. مانی در پایان حکومت اشکانی، در مردینویِ بابل دیده به جهان گشود و در آن­جا مدّعیِ پیام­بری شد؛ امّا مطابق با شاهنامه، او نقّاشی است چرب‌دست، که از چین در دورۀ شاپور ذوالاکتاف به ایران آمده است. نه تنها این اطّلاعات شاهنامه دربارۀ مانی نادرست است؛ بلکه آن­چه موبدِ مناظره­کننده با او نیز، بِدو نسبت می­دهد و فرد...

یکی از کیش­های باستانی ایران که روزگاری قلمروِ خود را در بیرون از ایران نیز گستراند، کیش مانیست. مانی در پایان حکومت اشکانی، در مردینویِ بابل دیده به جهان گشود و در آن­جا مدّعیِ پیام­بری شد؛ امّا مطابق با شاهنامه، او نقّاشی است چرب دست، که از چین در دورۀ شاپور ذوالاکتاف به ایران آمده است. نه تنها این اطّلاعات شاهنامه دربارۀ مانی نادرست است؛ بلکه آن­چه موبد مناظره­کننده با او نیز، بدو نسبت می­دهد و فرد...

دوگانه‌باوری در یزدان‌شناسی مَزِدِیَسْنا مفهومی بنیادین است که از لحاظ فلسفی حائز اهمیت می‌باشد. دوگانه‌باوری در گات‌های زرتشت با پیکار میان سپندمینو و انگره‌مینو آغاز می‌شود و سپس در خلال اوستای پَسین، به‌صورت تقابل میان اهورامزدا و اهریمن سازمان می‌یابد. در متون پهلوی، دوگانه‌باوری با هستی‌شناسی پیوند می‌خورد و جهان‌بینی دو بُن‌گرای زرتشت در قالب آفرینش و تکوین جهان هستی بر اساس پیکار میان اورمزد و ...

تاریخ و اساطیر ایرانی، صحن? نمایش نبردها و پایداری¬های مردم این سرزمین در برابر هجوم¬ها، ناراستی¬ها و ظلم و جوری است که در طول تاریخ بر آنان رفته¬است. از آن¬جا که منابع به¬جای- مانده از دور? میان? زبانهای ایرانی حاوی مطالبی همچون اساطیر، تاریخ، فرهنگ و دین است، واکاوی ومطالع? این متون موارد بسیاری از این گونه پایداری¬ها را ظاهر می¬سازد. نوشته¬های دور? میانه، سراسر بیانگر وجود دوگانگی و مبارز? ه...

در اساطیر ایران، فلز قداست و اهمیت بسیاری دارد. پیشینیان، این گوهر را با آسمان پیوند داده و برای آن اصلی آسمانی قائل شده‌اند؛ چنانکه گاه دیوارة آسمان را نیز از جنس فلز پنداشته‌اند. فلز به دلیل برخورداری از این پیشینه، عنصری اهریمن‌ستیز است. در نمونه‌هایی از اساطیر و داستان‌واره‌های ایرانی، فلز همچون وسیله‌ای برای به بندکشیدن و یا کشتن نیروهای اهریمنی و پلشتی به کار رفته است. از این‌رو، فلز هموا...

بخشی از ادبیات فارسی را روایاتی شکل داده که درون­مایه آنها متعلّق به ایران باستان است؛ امّا این داستان‌ها از اشارات و عناصرِ اعتقادیِ اسلامی و یـا سامی بـرکنار نمانده و حتّی بـه شاهنامه کـه حماسه ملّی ایرانیان انگاشته می­ شود راه یافته است؛ چنان­که در آن، اندیشه‌های گنوسی‌وار متعلّق به عرفای صدر مسیحیّت در رفتار کسانی چون ایرج  و کیخسرو ـ همچون شریر دانستنِ جهان و تنِ آدمی ـ دیده می‌شود. شاید این باورها ...

در اساطیر ایران، فلز قداست و اهمیت بسیاری دارد. پیشینیان، این گوهر را با آسمان پیوند داده و برای آن اصلی آسمانی قائل شده اند؛ چنانکه گاه دیوارة آسمان را نیز از جنس فلز پنداشته اند. فلز به دلیل برخورداری از این پیشینه، عنصری اهریمن ستیز است. در نمونه هایی از اساطیر و داستان واره های ایرانی، فلز همچون وسیله ای برای به بندکشیدن و یا کشتن نیروهای اهریمنی و پلشتی به کار رفته است. از این رو، فلز هموا...