گفتمان اصلاحگرایی مبتنی بر عقلانیت و مبارزه با اندیشههای تقلیدمحور حاکم بر جهان عرب توسط سیدجمالالدین و محمد عبده باعث شده که برخی، آنها را منتسب و متمایل به اندیشههای عقلگرای معتزله بدانند و در امتداد اندیشههای آنها نیز مکتب نومعتزله یا احیای مجدد اندیشههای اعتزالی را ببینند. در این مقاله، ابتدا با رویکردی انتقادی خاستگاه مطرحشده برای مکتب نومعتزله بررسیشده است. سپس نظرات مختلف در باره چگونگی ...

ظهور اندیشه‌های ایرانشهری و توجه به مضامین باستانی و ملی در دوره اول مکتب قاجار موجبات نمود گونه‌ای تصویری می‌شود که ریشه‌های آن در امتداد هویتی تاریخ ایران و روح مستتر در جوهر آریایی متون مذهبی، حماسی و اسطوره‌ای جستجو می‌شود. اندیشه ایرانشهری مکتب قاجار به ‌عنوان گفتمانی حکومتی- ملی همراه با گفتمان اسلامی-شیعی و مدرنیته، از باز یادآوری‌های تصویری مدد می‌جوید که ریشه در مضامین قهرمانی و اسطوره...

نظام فکری اندیشه ایرانشهری در عصر اسلامی در مؤلفه‌هایی چون راستی و راستگویی، پیوستگی دین و سیاست، السلطان ظل الله، حفظ نظام طبقاتی، رحمت الهی،‌ دروغ و جایگاه پادشاه و...‌ تبلور و تداوم یافت. متون عربی- اسلامی، مزدایی و پهلوی نیز در انتقال و گسترش اندیشه‌های ایرانشهری مؤثر بوده‌اند و تصویری کلی از مفردات اندیشه‌های ایرانشهری به دست دادند. کتبی مانند «ادب ‌الکبیر و ادب‌ الصغیر» نوشته ابن مقفع...

در این پژوهش، تلاش بر این است که اندیشه سیاسی ایرانشهری را با توجه به آراء و اندیشه های مسکویه رازی را در دو کتاب جاویدان خرد و تجارب الامم مورد بررسی قرار دهیم. مبانی نظری اندیشه سیاسی، در کتاب جاویدان خرد و نمونه های اثبات تاریخی، در کتاب تجارب الامم، مورد می باشد. با بررسی اندیشه های مسکویه در این دو اثر متوجه می شویم که ایرانیان دارای اندیشه های سیاسی در باب اهداف و غایت سیاست، چگونگی حکومت...

هر تمدنی مبتنی بر یک سری اصول و مبانی می باشد که می تواند در حوزه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شکل گیرد. در واقع تمدن ها در خلأ بوجود نمی آیند بلکه متناسب با مبانی فکری و مادی می باشند و تمدن ایران باستان نیز در همین راستا می باشد. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال بود که نقش رابطه اخلاق و سیاست در شکل گیری تمدن ایرانشهری چه بوده است؟ در پاسخ به این سوال نیز این فرضیه مطرح شده است...

هدف از این پژوهش، تحلیل گفتمان ایرانشهری به مثابه گفتمان هویتیِ نوین ایرانیان در کلیت اقتصادی- سیاسی معاصر است. از آن‌جا که صورت‌بندی نوین این گفتمان در آثار جوادطباطبابی ظهور یافته، مفصل­بندی این گفتمان و چراییِ هژمونیک­شدن آن بر مبنای متون نویسنده نام‌برده مورد پرسش قرار می­گیرد. در ادامه مفهوم خلاِ ایجاد شده به وسیله نئولیبرالیسم را واسطه قرار داده و به صورت‌بندی این خلا در گفتمان ایرانشهری بر ...

از گذشتههای دور، افکار بلند و شخصیتهای علمی و فرهنگی فراوانی در آسیای میانه ظهور کردهاند. شهرهای بنامی چون بخارا، سمرقند، خوارزم، فرغانه، خیوه و مرو در این منطقه پناهگاه نیکی برای بالندگی علم و دانش و شخصیتهای علمی بودهاند. در این سرزمین، عرفان و تصوف و اندیشههای فلسفی جریان غالب در دورههای گوناگون بودهاند. امّا بخت با آن چنان بوده است که همواره دستخوش تغییرات سیاسی و جغرافیایی گردد. و این دگرگو...

از گذشتههای دور، افکار بلند و شخصیتهای علمی و فرهنگی فراوانی در آسیای میانه ظهور کردهاند. شهرهای بنامی چون بخارا، سمرقند، خوارزم، فرغانه، خیوه و مرو در این منطقه پناهگاه نیکی برای بالندگی علم و دانش و شخصیتهای علمی بودهاند. در این سرزمین، عرفان و تصوف و اندیشههای فلسفی جریان غالب در دورههای گوناگون بودهاند. امّا بخت با آن چنان بوده است که همواره دستخوش تغییرات سیاسی و جغرافیایی گردد. و این دگرگو...

در کیهان‌شناسی پیشامدرن همواره این ایده وجود داشته که جهان انضمامی توسط نیرو یا نیروهایی شکل گرفته که جهت و مسیر نهایی عالم را مشخص می‌کند. اگر اندیشه‌ی سیاسی مجموعه‌ای از ایده‌ها برای تدبیر امور سیاسی عالم دانسته شود که به بحث از مبادی قدرت می‌پردازد، همسازی میان اندیشه‌ی سیاسی و کیهان‌شناسی ضروری خواهد بود. بر این اساس، کیهان‌شناسی الگویی متعالی برای اندیشه‌ی سیاسی فراهم می‌آورد که تبلور این ...

مرزبان‌نامه یکی از شاهکارهای کلاسیک ادبیات فارسی است که به واسطه پیوند عمیق و اثر بخشش با فرهنگ و هویت ایرانی سرشار از اندیشه‌های ایرانشهری است. در این پژوهش سیر و تداوم اندیشه‌های ایرانشهری را که در لابه‌لای افسانه و حکایت‌های مرزبان‌نامه نظیر: شاهی آرمانی، همبستگی دین و فرمانروایی، عدالت، آرمانشهر، راستی و اشه و... آمده است مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌است. در اندیشه ایرانشهر پادشاه مهمترین رک...