روایت های شفاهی به عنوان یکی از مهم ترین شاخه های ادب عامه در ادوار مختلف تاریخ فرهنگی ما نقش بسزایی داشته است. یکی از مهم ترین شاخه های این روایت ها، روایت های ملی ـ پهلوانی است که دست مایه ی بسیاری از آثار کلاسیک منظوم و منثور ما هستند. آثاری چون شاهنامه ی منثور ابومنصوری و شاهنامه ی فردوسی از گردآوری و بازآفرینی همین روایت های شفاهی به وجود آمدند. در دوران ما نیز مرحوم سید ابوالقاسم انجوی ...

فرهنگ مردم شاخه ای از دانش انسان شناسی است که قدمت آن به درازای عمر انسان بر این کره خاکی می رسد، ولی از زمانی که به فرهنگ مردم و گردآوری آن توجه نشان داده شده است زمان خیلی زیادی نمی گذرد. در ایران در سده هفدهم هنگامی که پای جهانگردان غربی به این کشور باز شد آنها با فرهنگ مردم ایران آشنا و به آن علاقه مند شدند و در خصوص گردآوری فرهنگ مردم ایران آثاری را منتشر کردند. البته پیش از آنها در آثار ب...

چکیدهپژوهش حاضر با هدفِ یافتن ژرف ساخت های تمرکززدایانه به سراغ افسانه های عامیانه ی ایرانی رفته است تا با کنکاش در آن ها این ظرفیت های نهفته را آشکارسازد. بنابر یافته های پیاژه، تمرکززدایی- تمرکزگرایی اصلی ترین ژرف ساخت ذهنی کودک است که بنابر پیشنهاد خسرونژاد در قالب شگردهایی ویژه در ادبیات کودک نمودمی یابد. ضرورت این پژوهش، در ادامه ی نظریه ی معصومیت و تجربه، تسهیل روند استقلال بخشیدن به ماهیت...

چکیدهپژوهش حاضر با هدفِ یافتن ژرف‌ساخت‌های تمرکززدایانه به‌سراغ افسانه‌های عامیانه‌ی ایرانی رفته‌است تا با کنکاش در آن‌ها این ظرفیت‌های نهفته را آشکارسازد. بنابر یافته‌های پیاژه، تمرکززدایی- تمرکزگرایی اصلی‌ترین ژرف‌ساخت ذهنی کودک است که بنابر پیشنهاد خسرونژاد در قالب شگردهایی ویژه در ادبیات کودک نمودمی‌یابد. ضرورت این پژوهش، در ادامه‌ی نظریه‌ی معصومیت و تجربه، تسهیل روند ‌استقلال‌بخشیدن به ماهی...

قصه ها یکی از نخستین و مهم ترین شاهکارهای ادبی انسان هاست که از گذشته های دور مورد توجه بوده است. مردم از قصه ها برای بیان آرمان ها، آرزو ها، سرخوردگی ها و بزرگ و جاودان کردن قهرمانان استفاده می کردند. در قرن بیستم، تلاش های عمده ای برای بررسی ساختار و بافت آثار ادبی صورت گرفت. فرمالیست ها و ساختارگرایان از کسانی بودند که در پی یافتن الگو و نظامی از روابط درون متنی بودند که براساس آن بتوانند به...

شمس تبریزی، غیبت یا شهادت؟ (با تکیه بر منابع کهن به‌ویژه مکتوبات مولانا) چکیده این مقاله با عنوان «شمس تبریزی، غیبت یا شهادت؟» به پایان کار شمس‌الدّین محمّد بن علی بن ملک داد تبریزی می‌پردازد؛ یعنی می‌خواهد نشان دهد که آیا او به مرگ طبیعی از دنیا رفت یا به شهادت رسید. اختلاف در این مورد به روزگار خود مولانا برمی‌گردد و از آن زمان تاکنون ذهن بیشتر مولوی‌شناسان را به خود مشغول ساخته‌است. علی دشتی،...

درد و دردمانگری از بن‌مایه‌های رایج در قصّه‌‌های عامیانه است. دردها، درمانگران و درمانگری، اشکال، صورت‌ها و شیوه‌های متعدّدی در قصّه‌ها دارند. شناخت آنها درک عمیق‌تری از مفاهیم درد و درمان نزد عامّه آشکار می‌سازد. برای شناخت تجلّی‌های درد و درمانگری در مجموعۀ چهار جلدی قصّه‌های ایرانی انجوی شیرازی از شیوۀ توصیفی- تحلیلی بهره برده شده و صورت‌های درد، درمانگران و شیوه‌های درمانی استخراج، دسته‌بندی و تح...

منظور از تلقّیات عامیانه درباره فردوسی و شاهنامه، روایات، باورها و دانسته های عامّه مردم ایران  - به غیر از طبقه اهل قلم و فرهیختگان- است که هم خاستگاه و شیوه حفظ و انتقال آنها شفاهی بوده و هم برخلاف آگاهی ها و خواسته های دسته دیگر (ادبا و مورّخان) مجال کتابت نیافته است. بخشی از این روایاتِ شفاهی/ مردمی در جلد نخستِ مجموعه فردوسی نامه استاد انجوی شیرازی گردآوری شده است و بررسی تحلیلی و طبقه بندی آنه...

شمس تبریزی، غیبت یا شهادت؟ (با تکیه بر منابع کهن به ویژه مکتوبات مولانا) چکیده این مقاله با عنوان «شمس تبریزی، غیبت یا شهادت؟» به پایان کار شمس الدّین محمّد بن علی بن ملک داد تبریزی می پردازد؛ یعنی می خواهد نشان دهد که آیا او به مرگ طبیعی از دنیا رفت یا به شهادت رسید. اختلاف در این مورد به روزگار خود مولانا برمی گردد و از آن زمان تاکنون ذهن بیشتر مولوی شناسان را به خود مشغول ساخته است. علی دشتی، ...

هدف از پژوهش حاضر، بررسی شگردهای تمرکززدایی در تصویر و هم‌چنین برهم‌کنش میان متن و تصویر در کتاب‌های کودکان است. اصطلاح تمرکززدایی نخستین بار از سوی خسرو‌نژاد (1382) در تشریح نظریه‌ی معصومیت و تجربه و به منظور توضیح ویژگی‌های زیبایی‌شناسیک ادبیات کودک پیشنهاد شده‌ و شگردهای آن در بررسی افسانه‌های صبحی شناخته شده است. بنابر تعریف منظور از تمرکززدایی توانایی ذهن در جدایی از پدیده‌ای و رفتن به پدی...