الحجاج بمعناه العام فعالیة لغویة خطابیة قائمة علی قضایا من شأنها الإقناع والتأثیر فی نفس المتلقی. وهو ظاهرة ملازمة لإنتاج الخطاب عند البشر مذ کانوا، بید أن الخطابات تتفاوت فی الحجاجیة. أما الیوم فنظریة الحجاج هی القاسم المشترک بین الجدل والخطابة، ویمکن وصف الحجاج بالحوار اللغوی القائم بذاته على الاستدلال البرهانی والحمل على الإقناع والتأثیر. والحجاج نستطیع أن نتلمسه فی شعر شعراء(آل البیت)، عل...

ابن هانی همچون بسیاری از شاعران بزرگ ضمن حفظ اشعار و اخبار عرب، از آیات قرآن کریم تأثیر پذیرفته و در اشعار خود بدانها، استناد نموده و حقانیت اهل البیت (ع) و مظلومیت آنان را یادآور شده است. گفتنی است او شاعری بود درباری و مداح خلیفه هایی چون المعزلدین الله و بسان دیگر شاعران، مدیحه بیشترین قسمت دیوان او را به خود اختصاص داده است. او از زاویه ای به مدیحه نگریسته است که شاید دیدگاه شاعران دیگر به...

یحاول هذا البحث حفرَ أرض (الالتفات) فی المدوّنه النقدیّه العربیّه القدیمه؛ زاعماً أنّ محاریث الدارسین قصّرت عن بلوغ طبقاتها العمیقه، وما تکنزه من لطائف وأسرار. ویجلو الخطُّ البیانیّ للالتفات- من الضمائر إلی أزمنه الفعل إلی المعانی فالأغراض، ومن زخرفه الکلام إلی صناعته وإنتاج دلالته، ومن البیت إلی القصیده، ومن علم البدیع إلی علم البیان إلی علم المعانی فالنقد- واحدهً من صور التوهُّج فی تراثنا النقدیّ، ولعلّ هذه...

التعبیر بالرمزومعطیات التراث الدینی تعطی زخماً وغنیً وخصوبهً للنص الشعری، وأصالهً لأدب الأدیب وهذا ما دأب علیه الشعراء المعاصرون. و الشاعر السوری نزار قبانی عکف علی توظیف تقنیات حدیثه فی منجزه الشعری، لما فیها من قدره علی توجیه الأفکار وتعمیق الرؤیه الفنیّه وإثراء النص وتخصیبه؛ و من هذه التقنیات التی عمد لها فی تجربته الشعریه توظیف و استدعاء أهل البیت (ع). لأن أهل البیت (ع) منذ قدیم الزمن کانوا رمزاً...

دیدگاه ابن عربی در باب خلافت و امامت بعد از رحلت رسول اکرم (ص) از ویژگی خاصّی برخوردار است. وی نخست به گونه ای سخن می گوید که خواننده می پندارد مقصود وی، امامت و خلافت عرفانی می باشد و ربطی به دیدگاه های کلامی شیعی و سنّی در این باره ندارد، لیکن بعد از بررسی و دقّت نظر معلوم می شود که وی با شیوه ی خاصّ خود، در نهایت دیدگاه کلامی اهل سنّت را به زبان آورده و به گونه ای شگفت انگیز، خلافت را با تمسّک به ...

آیه تطهیر یکی از بحث برانگیزترین آیات قرآن در میان مفسران فریقین است. شیعه بنابر روایات متواتر پیامبر|، مصادیق«أهل البیت» موجود در این آیه را منحصر در پیامبر|، علی، فاطمه، حسن و حسین^ می­داند. اما آلوسی از مفسران اهل سنت به مقتضای سیاق آیات و برخی احادیث پیامبر(ص) دایره مصادیق «أهل البیت» را وسیع‌تر و شامل همسران و فرزندان و نزدیکان پیامبر| و حتی اقطاب صوفیّه می‌داند. در این مقاله، با بررسی شرای...

گردهمایی سقیفه که با پیشگامی انصار خزرجی- با انگیزۀ رقابت با مهاجرین و واهمۀ سلطه یابی قریش، و معطوف به تعیین حاکمیت سیاسی- برگزار شد، با ورود ابوبکر به صحنه، چنان جهت دهی شد که کفّه به سود مهاجرین سنگینی کرد و برتری جویی آنها، لباس خلافت را بر اندام ابوبکر پوشاند. در جدال و مفاخرۀ میان انصار و مهاجرینِ حاضر در سقیفه، تمسک به کدام راهبرد، موجب تکیه زدن  ابوبکر بر سریر خلافت شد و مدعیان را به حاشی...