یزعم کثیرٌ من العروضیّین العرب فی العصر الحدیث أنّ الأخفش الأوسط هو الّذی استدرک البحر المتدارک علی البحور الخلیلیّه الخمسه عشر، ولکن الدراسه التاریخیّه والبنیویّه لهذا البحر تثبت أنّ المتدارک لیس من استدراکات الأخفش علی الخلیل، بل ابن حمّاد الجوهری هو الّذی استدرکه علی البحور الخلیلیّه، لأنّه کان بحاجه ماسّه إلی هذا البحر فی فرضیّته العروضیّه.   منهجنا فی هذا المقال هو منهج تاریخی و تحلیلی، إذ إنّنا درسنا الم...

عزّالدین المناصره شاعرٌ فلسطینی (یقیم فی الأردن)، وهو من أهم شعراء الستینات فی حرکه الشعر العربی الحدیث، ساهم فی إشباع الحداثه الشعریه، خصوصاً فی: فلسطین والأردن ولبنان ومصر وتونس والجزائر، بشکل مباشر، حیث أثَّر فیها، وتأثَّر بها. وهو (شاعر عالمی) إلی حدٍّ ما، کما عرفته الأوساط الثقافیه بإیران، منذ ترجمه مختارات من شعره بعنوان: (صبر أیّوب، 1996). وبالرغم من أنَّ شعر المناصره، حظی بدراسات کثیره، إلاَّ أنَّ ثمَّه ...

تعدّ المفارقه تعبیراً لغویاً، تسمح للکاتب بالدخول إلی عالم النص الأدبی، وتؤدی مجموعه کبیره من الوظائف التی تختلف مستویاتها من نصّ إلی آخر. ممّا جعلها آله فعاله ومفتاحاً جوهریاً من مفاتیح النصّ، إذ لا یمکن إدراک طبیعه النصّ الأدبی ودلالاتها من دون فهم مصطلح المفارقه واستیعاب ردودها. و ذلک لأنّ المفارقه التصویریّه، تقوم علی إبراز التناقض بین طرفیها؛ هذا التناقض الذی قد یمتدّ لیشتمل علی القصیده برُمَّتها وتنقسم ...

لقد لفتت الصوره انتباه النقاد والأدباء وعلماء البلاغه منذ القدیم ولیس ذلک بغریب؛ لأنّ الصوره تقوم بدور فعّال فی انتقال تجارب الشاعر ومشاعره إلی الآخرین والأسالیب المختلفه من التصویر تجعل عمل الشاعر الفنّی أشد وضوحاً وأکثر دقّه وهی ظاهره نواجهها فی کثیر من قصائد الرضی الرثائیه الذی استعان بأنواع الصوره لیرسم لوحه ممّا یرید إلقائه علی القاریء ولیزید عمله الأدبی تأثیراً علیه. هذا البحث تناول دراسه الصوره...

هدف هذه الدرسه الی تعزیز فکره الترابط بین التجربه الشعریه و الابداع الفنی التی تدعی ان الشکل الفنی و الاسلوب الابداعی لیسا الاتمظهرات لخفایسا المبسدع و انعکاسات لتغبذبات روحه و یاتی ذلک من خلال دراسه قضیه الاغتراب التی تحکم الفکر المعاصر و الوسط الفنی الحدیث و قد التخذت لتناول هده القضیه شاعرین من الادبین العربی و الفارسی هما صلاح عبدالصبور و منوتشهر آتشی بوصفهما حقیقه فی الخطاب الشعری الحدیث ا...

قصاید مصنوع که بیشتر در آنها قواعد عروض و قافیه و صنایع شعری طرح می‌شود، یکی از شیوه‌های ارائه ادب تعلیمی است که سرایندگان آنها در سایه عرض هنر، به آموزش هنرهای ادبی نیز توجه کرده‌اند. در پژوهش‌های محقّقین تا کنون تعریفی دقیق از قصیده مصنوع و انواع آن داده نشده و اغلب، این نام را هم بر منظومه‌های وزنیّه، هم بر بدیعیّه‌ها و هم بر قصاید مُوَشَّح نهاده‌اند. در این مقاله ضمن تعریف قصیده مصنوع و تفکیک انوا...