ناز و نیاز یکی از مضمون های غنایی متداول در غزلیّات عاشقانه و عارفانه ُ ادبیّات فارسی است و شاعران و عارفان هر یک به نوع خویش این مضمون را در اشعار به کار گرفته اند. اساس روابط در اشعار عاشقانه و عارفانه بر پایه ُ عشق استوار شده و معشوق اهل ناز و عاشق پر از حسّ نیاز است. در تمامی این روابط، زمانی که معشوق روی به ناز می آورد، طرف مقابل یعنی عاشق نیز خریدار ناز شده و احساس نیازمندی در او نمایان می گرد...

در گسترۀ ادب ایرانی از شاعران بزرگی می‌توان یاد کرد که هنر و قدرت صحنه‌پردازی خاصی را در اشعار خویش به‌ کار برده‌اند که به نوعی با هویت فردی و جمعی همۀ ما ایرانیان ربط و نسبت داشته است. احساسات و عواطف توأم با تفکر آدمی، مضامین و معانی آثار ادبی را تشکیل می‌دهد. نمونه‌هایی ارزشمند از اشعار غنایی به قرار زیر است: شکوائیه، مدح، مراثی، اشعار دینی و مذهبی، اصطلاحات عارفانه، خمریات، نفوذ فرهنگ اسلام...

ناز و نیاز یکی از مضامین رایج در اشعار عاشقانه و عارفانه ادب پارسی است. در روابط عاشقانه هرگاه در یکی از دو طرف، احساس نیاز شکل گیرد، معمولاً طرف مقابل به ناز روی آورده و آن­گاه که در دیگری احساس بی نیازی پررنگ شود، طرف مقابل نیازمندانه به جانب او روی می آورد. باید گفت اصولاً چنین روابطی که مبتنی بر ناز و نیاز است در کنش ها و گفتگوهای عاشقانه و عارفانه ادب پارسی جلوه ای بارز می یابد. نوشته حاضر م...

شعرِ عرفانی و صوفیانه در دوره‌ی مشروطیّت   احمد رضی*         هادی قلی‌زاده** دانشگاه گیلان چکیده در دوره‌ی مشروطیت به دلیل رواج تجددگرایی و فراگیری تفکرات اجتماعی ِمتأثّر از غرب، تصوف و به پیروی از آن، شعر عارفانه به گوشه‌ای خلوت از جامعه پناه برد؛ اما به رغم به حاشیه رانده شدن عرفان و تصوف، در آثارِ سرایندگانِ این دوره، شعرهای عارفانه‌ی بسیاری وجود دارد. این مقاله بر آن است تا وضعیت شعرِ عرفانی را در...

ناز و نیاز یکی از مضمون‌های غنایی متداول در غزلیّات عاشقانه و عارفانه‌ُ ادبیّات فارسی است و شاعران و عارفان هر یک به نوع خویش این مضمون را در اشعار به کار گرفته‌اند. اساس روابط در اشعار عاشقانه و عارفانه بر پایه‌ُ عشق استوار شده و معشوق اهل ناز و عاشق پر از حسّ نیاز است. در تمامی این روابط، زمانی که معشوق روی به ناز می‌آورد، طرف مقابل یعنی عاشق نیز خریدار ناز شده و احساس نیازمندی در او نمایان می‌گرد...

هدف از این مطالعه بررسی تعابیر عارفانه و عاشقانۀ گوی و چوگان در اشعار فارسی است. شاعران در ادوار مختلف زبان و ادبیات فارسی، برای بیان مفاهیم و منویات درونی خود از تعبیرات گوناگون استفاده کرده‌اند و گاه برای بازگویی این مفاهیم از تعابیر و اصطلاحات رایج در زمانة خود سود جسته‌اند. بیان احساسات و عواطف شخصی شاعران گاه در مضامین عاشقانه و گاه عارفانه با واژه‌های گوی و چوگان نمود یافته است. پژوهش حاض...

شعرِ عرفانی و صوفیانه در دوره ی مشروطیّت   احمد رضی*         هادی قلی زاده** دانشگاه گیلان چکیده در دوره ی مشروطیت به دلیل رواج تجددگرایی و فراگیری تفکرات اجتماعی ِمتأثّر از غرب، تصوف و به پیروی از آن، شعر عارفانه به گوشه ای خلوت از جامعه پناه برد؛ اما به رغم به حاشیه رانده شدن عرفان و تصوف، در آثارِ سرایندگانِ این دوره، شعرهای عارفانه ی بسیاری وجود دارد. این مقاله بر آن است تا وضعیت شعرِ عرفانی ...

هر نظام اخلاقی بر مبنای متعددی اعم از مبانی هستی­شناختی، انسان­شناختی و معرفت­شناختی بنا شده است. مقصود از مبانی، مباحث نظری است که در شکل­گیری مکاتب اخلاقی و نوع گزاره­های آن، تحلیل­ها و داوری­های اخلاقی تأثیری مستقیم دارد. در این مقاله از رهگذر تأمل بر اشعار مولانا در مثنوی به بررسی قلب که یکی از مبانی انسان شناختی اخلاق عرفانی است، پرداخته­ایم. نخست معنا و مفهوم و کارکردهای معرفتی و عملی قلب...

ناز و نیاز یکی از مضامین رایج در اشعار عاشقانه و عارفانه ادب پارسی است. در روابط عاشقانه هرگاه در یکی از دو طرف، احساس نیاز شکل گیرد، معمولاً طرف مقابل به ناز روی آورده و آن­گاه که در دیگری احساس بی‌نیازی پررنگ شود، طرف مقابل نیازمندانه به جانب او روی می‌آورد. باید گفت اصولاً چنین روابطی که مبتنی بر ناز و نیاز است در کنش‌ها و گفتگوهای عاشقانه و عارفانه ادب پارسی جلوه‌ای بارز می‌یابد. نوشته حاضر م...

هر نظام اخلاقی بر مبنای متعددی اعم از مبانی هستی­شناختی، انسان­شناختی و معرفت­شناختی بنا شده است. مقصود از مبانی، مباحث نظری است که در شکل­گیری مکاتب اخلاقی و نوع گزاره­های آن، تحلیل­ها و داوری­های اخلاقی تأثیری مستقیم دارد. در این مقاله از رهگذر تأمل بر اشعار مولانا در مثنوی به بررسی قلب که یکی از مبانی انسان‌شناختی اخلاق عرفانی است، پرداخته­ایم. نخست معنا و مفهوم و کارکردهای معرفتی و عملی قلب...