نقش برجسته‌ی عهد ساسانی خان­تختی در کوه پیرچاووش روستای خان­تختی در نزدیکی شهر سلماس در استان آذربایجان­غربی قرار دارد که دو سوار و دو پیاده را نمایش می­دهد که پیادگان حلقه­هایی را از سواران که در اصل اردشیر بابکان و شاپور یکم هستند، دریافت می­کنند. پژوهش­های ایران­شناسان غربی و ایرانی درباره­ی کیستی این سواران و پیادگان تاکنون یکسان و همانند نبوده است؛ اما بیشتر ایشان نقش­برجسته­ی خان­تختی را ...

سلسله ساسانی در سال 224 م پس از غلبه اردشیر اول بر اردوان پنجم، پادشاه اشکانی در نبرد هرمزدگان پا به عرصه وجود نهاد.مؤسس این سلسله پس از تثبیت و تحکیم دولت مرکزی در پی گسترش مرزهای شمال غربی، غرب و جنوبی برآمد؛ بنابراین در راستای این هدف بایستی با امپراتوری روم می جنگید.این امپراتوری از عصر اشکانیان همواره با ایران درگیر بود.پژوهش حاضر بر آن است به بررسی شاخص های تأثیرگذار بر سیاست های مرزی ارد...

در دورة ساسانیان که دین و پادشاهی همچون دو برادر همزاد انگاشته می‌شدند، پادشاهان ساسانی به‌ویژه پس از تاج‌گذاری و یا پیروزی در نبردها، پیشکش‌های شاهانه‌ای به آتشکده‌ها و پرستشگاه‌های زردشتی می‌بخشیدند و این خود گواه نگرشِ نیک آنها به دینِ کهنِ زردشتی همچون دین ملّی ایرانیان هم بود. شگفت این‌که اردشیر بابکان (224-240 م.)، بنیانگذار شاهنشاهی ساسانیان، پس از نبردهایی پیروزمندانه سرهای بریدة هماوردان خ...

درباره‌ی تاریخ‌گذاری نامه‌ی تنسر دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. به‌عقیده‌ی پاره‌ای از پژوهندگان، نامه‌ی تنسر، دوره‌ی اردشیر بابکان نوشته شده‌ است و آگاهی‌های این نامه، به‌طور کامل، رخدادهای دوره‌ی آغازین تاریخ ساسانیان‌ را بازتاب می‌دهند؛ امّا در دوره‌ی خسرو انوشیروان (۵۳۱-۵۷۹ م) و همچنین در هنگام ترجمه‌ی نامه‌ی تنسر به عربی، پاره‌ای آگاهی‌ها و گفتارهای تازه به این نامه افزوده‌اند. دیگران عقیده ...

درباره ی تاریخ گذاری نامه ی تنسر دیدگاه های گوناگونی وجود دارد. به عقیده ی پاره ای از پژوهندگان، نامه ی تنسر، دوره ی اردشیر بابکان نوشته شده است و آگاهی های این نامه، به طور کامل، رخدادهای دوره ی آغازین تاریخ ساسانیان را بازتاب می دهند؛ امّا در دوره ی خسرو انوشیروان (۵۳۱-۵۷۹ م) و همچنین در هنگام ترجمه ی نامه ی تنسر به عربی، پاره ای آگاهی ها و گفتارهای تازه به این نامه افزوده اند. دیگران عقیده دا...

به تازگی، روایت تازه ای به زبان یونانی از کارنامه اردشیر بابکان، که آن را کهن ترین حماسه تاریخی منثور فارسی دانسته اند، یافته شده است. در واقع این روایت نویافته را می توان خلاصه ای از متن پهلوی کارنامه به شمار آورد که با سبکی کاملاً متفاوت نوشته شده است. اختلاف سبک بیان این دو اثر چنان بارز است که مقایسه اساسی ترین ویژگیهای ادبی آن دو متن را ناگزیر می کند و این مقایسه به روشنی نقش و حضور پر اقتد...

در آغاز حکومت ساسانیان در ایران، در منطقۀ کجاران در بم، شاهی که دست نشاندۀ اشکانیان بود، حکومت می­کرد. در منطقه­ای که زیر سیطرۀ اوبود، مردی به نام هفتواد می­زیست و دارای هفت پسر (واد) بود. او از بخت یک کِرم بسیار ثروتمند شد تا اینکه اردشیر ساسانی، تصمیم به نابودی او گرفت. اردشیر با سپاه بزرگی که فراهم کرد، راهی کجاران یا کلالان (در کارنامه اردشیر بابکان) گشت و با کمک خیانت در باریان، کرم را کشته...

رابطة دین و دولت، موضوعی مهم در تحقیقات مربوط به سازوکار شاهنشاهی ساسانی است و رویکرد ساسانیان به دین زرتشتی و ارتباط آنها با روحانیان این دین، اهمیت بسزایی در پژوهش‌های تاریخ ساسانی دارد. در 150 سال اخیر، شماری از محققان با استناد به گزارشی از طبری دربارة ساسان و فعالیت او در آتشکدة اناهید اصطخر، او را صاحبِ منصبی دینی چون موبد، هیربد یا نگاهبان آتشکده تصور کرده و ساسانیان را از تباری روحانی دا...

چکیده کارنامه اردشیر بابکان و بندهش هر دو از ارزشمندترین متن های پهلوی هستند. کارنامه اردشیر تنها اثر تاریخی به زبان فارسی میانه است. این اثر سرگذشت افسانه ای و تاریخی اردشیر موسس شاهنشاهی ساسانی است که می توان آن را نوعی رمان تاریخی نامید. نثر کارنامه بسیار ساده و متأخر است و تأثیر زبان فارسی در آن مشاهده می شود. بندهش به معنای آفرینش آغازین است، دلیل شهرت کتاب به این نام آن است که مهم-ترین ...

در آغاز حکومت ساسانیان در ایران، در منطقۀ کجاران در بم، شاهی که دست نشاندۀ اشکانیان بود، حکومت می­کرد. در منطقه­ای که زیر سیطرۀ اوبود، مردی به نام هفتواد می­زیست و دارای هفت پسر (واد) بود. او از بخت یک کِرم بسیار ثروتمند شد تا اینکه اردشیر ساسانی، تصمیم به نابودی او گرفت. اردشیر با سپاه بزرگی که فراهم کرد، راهی کجاران یا کلالان (در کارنامه اردشیر بابکان) گشت و با کمک خیانت در باریان، کرم را کشته...