هم ­زمان با شروع دعوت در عراق، رهبران مرکزی دعوت، اندکی پس از سال 260ق داعیانی را به جبال، خراسان، آذربایجان و ... فرستادند. دعوت اسماعیلی با فعالیت داعیان برجسته­ ای چون ابوحاتم رازی، ابویعقوب سجستانی و مؤیدالدین شیرازی، موفقیتهای چشمگیری در نقاط مختلف به ویژه ایران به دست آورد و حتی با وجود مخالفتهای شدید خلافت عباسی و حکومتهای سنی سامانیان، غزنویان و سلجوقیان، جنبش اسماعیلیان در ایران متوقف ...

این مقاله بر آن است تا با بررسی و بازکاوی رسالۀ کشف‌المحجوب اثر ابویعقوب سجستانی که یکی از مهم‌ترین آثار فارسی اسماعیلی به شمار می‌رود، به برخی از پرسشها و ابهامات دربارۀ آن پاسخ گوید. برای این منظور نگارنده پنج پرسش اصلی را مطرح کرده و با مروری بر پژوهشهای انجام گرفته ــ به‌ویژه جدیدترین تحقیقات پژوهندگان غربی ــ آنها را نقد و تحلیل کرده و کوشیده است تا با ارائۀ شواهد و دلایل کافی، به...

حکیم ناصرخسرو قبادیانی مروزی از شاعران و نویسندگان بزرگ فارسی در سدۀ چهارم و پنجم هجری است. از ناصرخسرو آثار نثر و نظمی برجای­مانده که همۀ آنها را برای ترویج و نشر تعالیم و عقاید اسماعیلیّه نگاشته است. به دلیل اینکه در گذر زمان آثار بسیاری به اشتباه به ناصرخسرو انتساب یافته، در صحّت انتساب بعضی از آثار مسلّم او نیز در سدۀ اخیر تردیدهایی راه یافته است. یکی از این آثار، خوان‌الاخوان است که در آن در ...

این مقاله بر این فرضیه نهاده شده که قرمطیان برای پیشبرد اهداف و نیات شان در ایران در سده چهارم هجری, تلاش می کردند به صاحبان قدرت و هیإت های حاکمه نزدیک شوند و آن ها را به آیین اسماعیلی وارد کنند و از این طریق به رواج عقاید و اندیشه های مذهبی خود بین مردم بپردازند. آن ها به اصل ((الناس علی دین ملوکهم)) کاملا آگاه بودند و آن را بهترین وسیله اشاعه و ترویج عقاید مذهبی شان بین مردم می دانستند. در ا...

انسان به وسیلة زبان، پیام خود را رمزگذاری و پیام دیگران را رمزگشایی می­کند. ارتباط مذکور در بافتی متشکّل از مؤلّفه­های شش­گانة؛ گوینده، موضوع، مجرای فیزیکی، رمز، پیام و مخاطب قابل تصوّر و تحقّق است. ابویعقوب سجستانی، متکلّم ایرانی قرن چهارم، به واسطة موضوع مورد بحثش؛ کلام اسماعیلی، به بررسی دقیق و موشکافانة نظام ذهن و زبان و چگونگی تحقّق و عدم تحقّق ارتباط زبانی، به عنوان مدخلی برای ورود به بحث­های کل...

هم‌‌زمان با شروع دعوت در عراق، رهبران مرکزی دعوت، اندکی پس از سال 260ق داعیانی را به جبال، خراسان، آذربایجان و ... فرستادند. دعوت اسماعیلی با فعالیت داعیان برجسته‌‌ای چون ابوحاتم رازی، ابویعقوب سجستانی و مؤیدالدین شیرازی، موفقیتهای چشمگیری در نقاط مختلف به ویژه ایران به دست آورد و حتی با وجود مخالفتهای شدید خلافت عباسی و حکومتهای سنی سامانیان، غزنویان و سلجوقیان، جنبش اسماعیلیان در ایران متوقف ...

نویسنده در ابتدا اشاره‌‌ای به بحث مهم جهان‌‌شناسی در اسلام نموده و آن را از منظر دو منبع مهم اسلام یعنی قرآن و سنت، به شکلی مختصر مورد واکاوی قرار داده، و در ادامه به شناخت نمودارهای جهان‌‌نگارانه در اسلام، با توجه به سه سنت فکری فلسفی ـ علمی، گنوسی و عرفانی پرداخته است. نویسنده رشد و تبلور گرایشهای کلامی را در عدم به وجود آمدن یک سنت مجزای مبتنی بر تأملات جهان‌‌شناسانه دینی در اسلام م...

نویسنده در ابتدا اشاره ای به بحث مهم جهان شناسی در اسلام نموده و آن را از منظر دو منبع مهم اسلام یعنی قرآن و سنت، به شکلی مختصر مورد واکاوی قرار داده، و در ادامه به شناخت نمودارهای جهان نگارانه در اسلام، با توجه به سه سنت فکری فلسفی ـ علمی، گنوسی و عرفانی پرداخته است. نویسنده رشد و تبلور گرایشهای کلامی را در عدم به وجود آمدن یک سنت مجزای مبتنی بر تأملات جهان شناسانه دینی در اسلام مؤثر دانسته و ...

رثا در شعر شاعران از اهمیت خاصی برخواردار است و در آثار بیشتر شاعران این غرض شعری وجود دارد که در رثای اشخاص خاص یا افراد برگزیده مثل پادشاهان، وزیران، پدر ،مادر، همسر و فرزند به سوگواری و حسرت فقدان از دست دادن عزیزشان می پرداختند. اما شاعرانی چون ابویعقوب با خلق قصیده ای فاخر سبک جدیدی را در عرصه مرثیه ساخته که از جنبه تاریخی هم حائز ارزش و اهمیت است. این پژوهش به ترجمه و شرح قصیده ابو یع...

إخوان الصفاء گروهی از متفکران مسلمان هستند که با تاکید بر عقل و دستاوردهای آن، معتقدند که انسان برای تحصیل سعادت ابدی و تکمیل معرفت دینی، راهی جز یادگیری علم و فلسفه ندارد. به نظر آنها دین دارای دو ساحت ظاهر و باطن و دو دلالت رمزی و عرفی است که برای درک ساحت باطنی و رمزی آن، راهی جز تعلّم فلسفه نیست. اما سجستانی از متفکران منتقد اخوان الصفاء است و با تاکید بر نقصان عقل و در نظر گرفتن نقش محدودتر...