با آن که در زمینه حافظ شناسی، تحقیقات ارزنده بسیار به عمل آمده؛ ولی هنوز هم در بعضی از مسائل، اندیشه و قصد غائی این «سر حلقه رندان جهان» همچنان در پرده ای از ابهام مانده است. از این قبیل موارد بیتی است که خواجه شیراز مضمون آن را با «آیینه اسکندر» پرداخته است. از آنجا که آن بیت، ساخت و بیانی مبهم دارد و حافظ پژوهان در معنی آن اختلاف کرده اند؛ نگارنده در این مقال بر آن شد که ضمن اشاره ای نقد آمیز...

خاقانی در زمینه خیال پردازی و مضمون آوری سرآمد شاعران عصر خویش است. «آیینه» یکی از موتیف هایی است که وی برای خلق مضامین متنوع از آن بهره گرفته است و شاید بتوان گفت: این واژه پس از «خورشید» پربسامدترین موتیف دیوان اوست. در این مقاله کوشیده ایم بر اساس روش تحلیل محتوا، موتیف آیینه را در دیوان خاقانی بررسی کنیم. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هنرنمایی خاقانی در این زمینه، تنها در بازی واژگانی، به ک...

در این پایان نامه مراحل مختلف مطالعه و حفاظت و مرمت یک نمونه قاب آیینه دوره قاجاری واقع در موزه نیاوران از نظر می گذرد. این قاب آیینه به دلیل آسیب دیدگی بیش از حد قابلیت نمایش را از دست داده بود که برای جلوگیری از آسیب بیشتر مورد مطالعه و مرمت قرار گرفت. در این نوشتار با توجه به نقاط قوت وضعف شناسایی شده در قاب آیینه و پس از بررسی های فن وآسیب شناسی اثر، روش مناسب مرمت پیشنهاد و اجرا گردیده است...

آثار عین القضات همدانی مشحون دیدگاه های ادبی است که بسیاری از آن ها بسیار بدیع و مبتکرانه است. برخی از این دیدگاه ها، شامل در باطن معنا، بی خویشتن نویسی، جدال با خاموشی نوشتار و نیز حقیقت معنای معنا یا شعر و آیینه است. نگارنده ی متن، سعی در تبیین این دیدگاه ها داشته و به این نتیجه رسیده است که دیدگاه های ادبی قاضی همدان، در بسیاری از مواقع، قابل تطبیق با آراء و دیدگاه های ادبی مدرن است؛ ازجمله ...

جلوه گاه حقیقی خداوند از دیدگاه عرفا ‘ دل انسان است که با تکیه به تعالیم آسمانی و قرآنی می کوشند با مصقل ذکر و فکر ‘ زنگار ظلام از چهره آینه دل بزدایند تا محل تجلی و ظهور گوهری باشد که آسمانها و زمین و کوهها تحمل آن را نداشت . مولانا نیز درآثار ارزشمند خود ‘ جلوه ها و نمودهای گوناگون دل را که شرق آفتاب حق است ‘ مورد بررسی قرار داده و اهمیت فراوان برای آن قائل شده است . او دل را عرش و فرش و تکیه...

جام در ادبیات فارسی با تعابیری متنوّع مانند جام جم، جام جهان بین، جام جهان نما، جام گیتی نما و مانند آن، مفاهیم خاصی یافته است که از یک سو با اساطیر ایرانی و از سوی دیگر با عرفان ایرانی- اسلامی و ادبیات مزدیسنا در هم آمیخته و در پیوند است. در این آمیختگی «فرّ» و «جام» در اساطیر ایرانی، نمودهایی چون مرغ وارغن، آب، سنگ، مهره، پیاله و مانند آن را به خود می گیرد و سرانجام با تطوّر و تحوّل معنایی خود تب...

این اثر عرفانی و ادبی مربوط به اواخر سده هفتم و اوایل سده هشتم هجری است که دارای نثری مرسل و متوسط است و با زبانی سلیسی و روان که درنوع خود شیوایی دارد و گاهی نیز به صورت شعر ناب منثرو در می آید نثر کتاب شبیه به مرصاد العباد شیخ نجم الدین رازی است که در آن از آثار سنایی عطار نیشابوری شیخ نجم الدین رازی و شهاب الدین سهروردی مقتول است به اضافه قطعات و فردها و غزلیاتی بدون نام گوینده آن ها ذکر شده...

در گذشته، رابطۀ بین نظریه های سنتی یادگیری در روان شناسی و نظریه های نوروفیزیولوژی رابطۀ نزدیکی نبود. اما به تازگی یافته های نو در علوم عصب شناسی برای پدیده های یادگیریِ گاه پیچیده، مانند یادگیری مشاهده ای، مکانیسم های عصبی نسبتاً ساده ای کشف کرده اند که یکی از آنها نورون های آیینه ای است. این نورون ها نشان می دهند که مغز چگونه فعالیتی را که ما انسان ها مشاهده می کنیم در خود ثبت می نماید و انجام ...

در غزلی از دیوان حافظ به مطلعِ دلم جز مهر مهرویان طریقی برنمی گیرد   ز هر در می دهم پندش ولیکن درنمی گیرد   بیتی در همه نسخه ها به جز نسخه ایاصوفیه به صورت زیر آمده است: من آن آیینه را روزی به دست آرم سکندروار   اگر می گیرد این آتش زمانی ور نمی گیرد   اما در نسخه ایاصوفیه، مصراع دوم این بیت به شکل زیر آمده است: من آن آیینه را روزی به دست آرم سکندروار   اگر می گیرد این آتش زبانی ور نمی گیرد   بات...

محمودخواجه بهبودی سرور جدیدان آسیای مرکزی و یکی از روشنفکران آگاه از وضع معنوی جامعه و علم و معارف است. این مقاله با هدف بررسی نقد ادبی در نشریه های بهبودی، یعنی سمرقند و آیینه، به نگارش درآمده است. یکی از تألیفات بهبودی که رگه هایی از نقد ادبی در آن به چشم می خورد، مقاله ای با نام «مناظره حقیده (دربارۀ مناظره)» است که در آن راجع به مناظره نوشتۀ عبدالرئوف فطرت بحث کرده است. بهبودی مناظره فطرت ر...