بررسى و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »مجمع البیان« اثر حسن بن فضل طبرسى است. این تفسیر که در 536 ه .ق. به نگارش در آمده از جمله مهم‌ترین تفاسیر جامع شیعه است.  در این تفسیر، بیان علل و اسباب نزول آیات زیر عنوان »النزول« در کنار سایر مطالب آمده است. طبرسى معتقد است اسباب نزول، سبب محدودیت آیات نمى‌شود، بلکه قرآن کریم عمومیت دارد. شیوه او در نقل اسباب نزول به صورت گزارشى بوده و از 259 م...

یکى از اقسام مهم تجربه دینى، تجربه تفسیرى است. این مقاله با روش توصیفى ـ تحلیلى، این قسم از تجارب دینى را با نگرش اسلامى بررسى، و محورهاى اساسى بینش قرآنى درباره این قسم از تجارب را تحلیل و تبیین مى کند. ابتدا تجربه تفسیرى را تبیین مفهومى کرده، سپس ارتباط آن را با تبیین دینى بازگفته و آنگاه با تقسیم تبیین، به عقلانى و غیرعقلانى، عقلانیّت تفسیرهاى دینى را نشان داده است. در این مقاله تأثیر و تأثر ...

 آسیب‌شناسى روایات تفسیرى از زوایاى گوناگون است. نویسنده پس از ذکر اهمیّت آسیب‌شناسى و پاکسازى تفاسیر روایى موجود، به روش پالایش روایت تفسیرى در حوزه سندشناسى و بازکاوى محتوایى اشاره مى‌کند و دو مرحله آسیب‌شناسى روایات تفسیرى و روش‌شناسى تفسیر در تفاسیر معصومان )ع( را داراى اهمّیت مى‌داند. سپس به بحث آسیبهاى تفاسیر روایى مى‌پردازد و نکاتى از این جمله را برشمرده است: 1. در آمیختگى تفسیر، تأویل - ظ...

فهم گزاره ها و مسائل هر علمى بر مبانى و قواعد خاصى استوار است که در اصطلاح، «منطق فهم» نامیده مى شود. پژوهش حاضر که درصدد بررسى منطق فهم روایات تفسیرى در المیزان است، آن را از نظرگاه مفسّر بزرگ، علامه طباطبایى(ره)، در بعد مبانى عقلى به تحقیق کشیده و منطق مذکور را در حوزه عصمت اهل بیت(علیهم السلام) در فهم و تفسیر قرآن، عدم تعارض آن با مسلمات عقلى، زبان عرفى داشتن روایات تفسیرى، وحدت منشأ در آیات ...

 شناسایى مبانى و اصول روش تفسیرى "المیزان است. روش تفسیرى المیزان تفسیر قرآن به قرآن است که پشتوانه قرآنى و روایتى دارد و از تحمیل پیش فرض‌ها بر قرآن مصون مى‌باشد.  این روش نتایج چشم‌گیرى را به بار آورده که نمونه‌هاى آن، فهم محتواى آیه، تحلیل واژگان، ابهام‌زدایى و حل ناهمسازى‌هاى ظاهرى با قرآن است.  علامه از میان سه روش رایج تفسیرى، روش تفسیر قرآن در پرتو قرآن و سنت (در صورت امکان( را برمى‌گز...

 بررسى مبانى، روشها و اسلوب بیانى تفسیر اهل‌بیت(ع) است.  میراث تفسیرى اهل‌بیت (ع)، گنجینه نهفته و ناپیراسته‌اى است که مى‌باید آن را کشف کرد و پالود اما با ابزار و معیارهاى کلى نه فحص و تحقیق موردى که کارى بس دشوار و یا ناممکن است.  نگارنده از پیوند میان قرآن و عترت و از مهجور ماندن و ضرورت پیراستن سره از ناسره میراث تفسیرى اهل‌بیت(ع) سخن مى‌گوید. نخست دیدگاه‌هاى دانشیان در اعتبار و حجیت اخبار...

بررسى روش تفسیرى سیّد رضى در حقائق التأویل فى متشابه التنزیل است. سید رضى (359-406 ه . ق.( از ادبا و مفسّران قرن چهارم است. نویسنده، تصویرى از چشم‌انداز سیاسى، مذهبى و علمى قرن چهارم ارائه داده و به بررسى ساختارى حقائق التأویل پرداخته و یادآور گردیده که از تفسیر وى، فقط جزء پنجم آنکه به تفسیر آیات سوره آل عمران و برخى از آیات سوره نساء اختصاص دارد، موجود است. سپس به دیدگاه سیّد رضى درباره محکم و م...

 بازکاوى روش طبرسى در برخورد با دانش نحو و چگونگى کار بست آن در تفسیر »مجمع البیان« است. شیخ طبرسى به عنوان یک مفسّر، مانند هر پژوهنده‌اى که در تعامل با دانش مورد پژوهش خود از روش و متد ویژه‌اى پیروى مى‌کند، روش خاصى در زمینه نحو، در تفسیر مجمع البیان در پیش گرفته است. نویسنده، نخست، شیوه ترتیب مطالب تفسیر مجمع البیان و جایگاه اعراب، نحو و لغت در این تفسیر را مشخص مى‌کند و از فراوانى بحث‌هاى نحو...

 نقاط قوت و ضعف تفسیر "المنار" اثر رشید رضا مورد بررسى و تحلیل قرار گرفته است.  تفسیر "المنار" از تفسیرهاى نام آشنا در میان تفاسیرى جدید است که در عین بایسته‌هایى چون عقل‌گرایى، پرداختن به مسائل اجتماعى و... از برخى کاستى‌هایى که ناشى از اندیشه سلفى رشید رضا است رنج مى‌برد.  نگارنده، در بخش نخست این مقاله به نحوه آشنایى رشید رضا با عبده و تفاوت‌ها و همانندى‌هاى شیوه تفسیرى محمد عبده و شاگردش ...

بررسى روش تفسیرى تفسیر »الکاشف« اثر محمد جواد مغنیه است. مغنیه تحت تأثیر مسائل سیاسى و اجتماعى این تفسیر را نگاشته است و چند ویژگى کلى و مهم الکاشف عبارت است 1. پیرایش تفسیرى، تفاسیر برگرفته از اسرائلیات، غیر علمى و غیر مستند، ناکارآمد در باورها و جهان دنیا و آخرت، متناسب با گذشته، بى‌ارتباط با حوزه تفسیر از تفسیر الکاشف حذف شده است افزون بر این در راستاى پیرایش، از پرگویى در مباحث تخصصى و آورد...