قیام‌های‌پسامشروطه موضوع خوبی برای اظهارنظرها و روایت‌های متفاوت، متعارض و متقارب فعالان و ناظران سیاسی است. هریک از آن‌ها از زاویه‌دید، ساخت‌ذهنی، ایدئولوژی، مصالح گروهی و ملی بدان نگریسته وقضاوت کرده‌اند. یکی از مهمترین فعالان عرصه روایت‌نگاری قیام خیابانی، سیداحمد کسروی است که از او، دو روایت تاریخ‌نگارانه و یک خاطره‌نگارانه باقی‌مانده‌است. این مقاله درصدد است با بهره‌گیری از رویکرد تحلیل ان...

هیچ نهضت و حرکتی به عنوان یک پدیده نوظهور به خودی خود و بی علت و زمینه قبلی روی ننموده و کامیاب نگردیده است. عوامل و زمینه های بی شماری در تحقق و سرانجام رساندن آن نقش داشته است.رهبران طریقت صفوی در چرخشی حساب شده توانستند مریدان صوفی خود را چنان مجذوب سازند که مقامشان در نظر آنان تا حد بالاترین مقامات دینی و الهی رشد کنند.این رساله به توصیف و تبیین روندی می پردازد که در آن اندیشه سیاسی صفویان ...

هرچند این گزاره ی اعتقادی که دامان انبیای الهی و امامان شیعه از گناه و خطا منزه و مبراست، در نگاه اول بدیهی و بی نیاز از استدلال جلوه می کند، اما تأمل در این موضوع بنیادین، زوایای تاریکی را فرا روی هر پژوهشگری می گشاید و او را با سوالاتی مواجه می سازد که ناگزیر باید بدانها پاسخ گوید. از جمله عالمانی که به بحث پیرامون موضوع عصمت پرداخته اند «شیخ صدوق» و «شیخ مفید» هستند. بررسی دیدگاه این دو عالم...

طریقت زاهدیه در گیلان با آنکه ادامه سنت جریان تصوف به عنوان غالب ترین چهره جریان اجتماعی در ایران و این پهنه محسوب می شود، اما در دوره خود با تغییر و تحولاتی روبرو گشت. شیخ زاهد با توجه به محبوبیتی که در گیلان به دست آورد توانست علاوه بر نفوذ در گیلان و مناطق اطراف آن در مناطق مرکزی ایران به ویزه در بین حاکمان مغول نیز محبوبیت کسب نماید. مهم ترین وجه تمایز تفکر طریقتی شیخ زاهد توجه وی به امور د...

نقد و ارزیابی روایت‏ها برای حصول اطمینان از صدور حدیث از معصوم (ع)، شیوۀ مستمر دانشمندان مسلمان، به‏ویژه علمای شیعه بوده است. شیخ حرّ عاملی نیز ذیل برخی روایت‏های متعارض وسائل‏الشّیعه، بیشتر به نقل از دیگر علما به‏ویژه شیخ طوسی، سند یا متن خبر را بررسی کرده و در‏صورت ملاحظۀ ضعف، بدان اشاره کرده است؛ اما هیچ‏گاه ضعف سند یا متن را معیار قضاوت نهایی خود قرار نداده و روایت را کنار نگذاشته است. تلاش ش...

شیخ صدوق و شیخ مفید به عنوان اعاظم متکلمان شیعه بهرغم تفاوتهای چشمگیر در آثار خویش در طرح مسائل عقیدتی، در مبانی که خود ارائه دادهاند قرابتهای زیادی دارند. اگرچه شیخ صدوق را به عنوان یکی از محدثان و دارندگان گرایش حدیثی با آثار عمدتاً روایی شاید به سختی بتوان در کنار متکلمانی مانند شیخ مفید و اخلاف او سید مرتضی و ... جای داد، اما با بررسی دعاوی مبنایی وی میتوان جایگاه بسیار نزدیکی میان او و حلقه...

شیخ زاهد گیلانی مرشد شیخ صفی الدّین اردبیلی است. نه نیاکان شیخ زاهد ونه نیاکان شیخ صفی الدّین، هیچ کدام از گیلان و اردبیل برنخاسته اند، بلکه خاستگاه نیاکان هر دو آنها، سَنجان بوده و نسب این مرشد و مرید به کردان می رسد. خاستگاه شخص شیخ زاهد هم در میان تالش ها بوده و چون تالش را همواره بخشی از گیلان دانسته اند، از این روی، او به گیلانی شهرت یافته و ظاهراً این پسوند گیلانی بعدها به آخر اسم شیخ زاهد اف...

شیخ کلینی برای تألیف کتاب الکافی از منابع و مکتوبات پیش از خود استفاده کرده و طریقی به آن کتاب ها داشته است، اما مطالب برخی از این منابع هم با واسطه کتاب های نسل های بعد به دست شیخ کلینی رسیده است. در این نوشتار، به معرفی برخی از منابع تاریخی مورد استفاده شیخ کلینی می پردازیم. شیخ کلینی از کتاب سلیم بن قیس، کتاب های جابر بن یزید جعفی، ابان بن تغلب، ابو محمد جعفری، ابو اسحاق احمری نهاوندی، اخبار...

آجرکاری به عنوان یکی از روش های تزیینی هنر ایران بوده و در دوران مختلف به شیوه های گوناگون کار شده است. معماران چیره دست با این ابزار ساده نقوشی پیچیده و زیبایی را به وجود آورده اند که باعث حیرت و شگفتی می شود. بررسی قابلیت های گرافیکی آجرکاری برج شیخ شبلی عنوان پژوهشی این پایان نامه است که از دوره سلجوقی به یادگار مانده است. این تحقیق به پیشینه تاریخی این برج پرداخته و سعی بر آن داشته تا در ...

شیخ زاهد گیلانی مرشد شیخ صفی‌الدّین اردبیلی است. نه نیاکان شیخ زاهد ونه نیاکان شیخ صفی‌الدّین، هیچ‌ کدام از گیلان و اردبیل برنخاسته‌اند، ‌بلکه خاستگاه نیاکان هر دو آنها،‌ سَنجان بوده و نسب این مرشد و مرید به کردان می‌رسد. خاستگاه شخص شیخ زاهد هم در میان تالش‌ها بوده و چون تالش را همواره بخشی از گیلان دانسته‌اند، از این روی، او به گیلانی شهرت یافته و ظاهراً این پسوند گیلانی بعدها به آخر اسم شیخ زاهد...