برقراری موازنه بین عالم کبیر (جهان) و عالم صغیر (انسان) یکی از درون مایه های مشترک اسطوره، دین، حکمت و عرفان در ایران پیش و پس از اسلام به شمار می آید. طبق این موازنه، جهان و انسان، سرشتی یگانه و مشابه دارند و عناصر سازنده وجود آنها از یک منشأ پدید آمده است و همانند دو آینه، همدیگر را بازمی تابانند. با این حال، این هر دو جهان به خدا نیز شباهت دارند. به همین جهت، با شناخت آن دو می توان به معرفت ...

چکیده فلاسفه مسلمان قائل به وجود سه عالم عقل، خیال و ماده هستند و برای هر یک، احکامی برمی شمرند. نگارگران ایرانی نیز در آثار خود به عالمی غیر از عالم مادی نظر دارند. بررسی احکام مربوط به هر عالم و تبیین احکامی که نگارگر ایرانی در ساخت اثرش منعکس می کند، به شناخت بیشتر در مورد جایگاه نگارگری ایرانی و سهم دنیای مورد نظر نگارگر در آثارش کمک می کند. در این پژوهش جایگاه خیال به عنوان یک عالم و قوه ...

علامه طباطبایی وجود انسان را مرکب از سه وجود متناظر با عوالم سه‎گانه جهان آفرینش می‎داند. از نظر او انسان توسط حواس با عالم محسوسات، توسط خیال با عالم خیال و توسط عقل با عالم عقل ارتباط برقرار می‎کند. در حالی که ملاصدرا عوالم ثلاثه را عقل، نفس و طبیعت می‌داند و در قوس صعود، عالم مثال را در پرتو نفس و اشتداد وجودی آن تبیین می‌کند. از نظر ملاصدرا عمل امری عرضی و تبعی است و آنچه باقی است نفس و ملک...

نظریة افعال گفتاری(theory of speech acts)  نظریه ای فلسفی است که جان لنگشاو اَستین استاد فلسفة اخلاق دانشگاه آکسفورد در سال 1962 عرضه کرد و پس از او شاگردش جان سرل، فلیسوفِ ذهن و زبان معاصر در کتابی با عنوان افعال گفتاری آن را بسط و توسعه داد. هدف این نظریه ارائه تحلیل جامعی از نحوة ارتباط زبان با عالم خارج است  و در نهایت، به این پرسش اساسی و مهم در حوزة فلسفة زبان پاسخ می گوید که چگونه می توان ...

منطق فازی یکی از منطق های جدید است که در قرن بیستم پا به عرصه علم نهاد . در محیط اطراف ما حوادث فراوانی دیده می شود که دارای نقاط تحولی است . این نقاط تحولی در واقع مرز خروج از یک مرحله و ورود به مرحله دیگر است . در تمام آن نقاط می توان ابهام را به وضوح مشاهده کرد . به عنوان مثال حسن کچل است را می توان ذکر کرد . در حالی که بیش از نیمی از سرش مو دارد . او نسبت به کچل مطلق ، کچل محسوب نمی شود یعن...

علم حضوری انسان به خودش، بنیان حضور وی نزد خود و شهود مستقیم هستی است. ملاصدرا با تکیه بر نفس به­عنوان هستی که عین شناسایی و قلمرو تلاقی وجود و علم است، آدمی را از ورطه‌ تقابل غیرقابل رفع ذهن و عین نجات می­دهد. آدمی با حضور نزد خود، هستی خویش را متصل به عالم خارج می‌یابد. یافتن خود در میان موجودات و داشتن نسبت خاصی با هستی، به­معنای داشتن «عالم» است. هایدگر نیز با تکیه بر نسبت خاص انسان با هستی...

تسبیح موجودات یکی از حقایق عالم هستی است که قرآن کریم و روایات بسیاری بر آن اشاره دارند. اغلب مفسرین، مخصوصاً متأخرین آنها، این آیات را علاوه‌بر اینکه زبان حال موجودات می‌دانند، حمل بر زبان قال نیز می‌نمایند. از آنجا که تسبیح نمودن متفرع بر داشتن آگاهی است، ازاین‌رو نزد آنان، تمام موجودات حظی از علم دارند. صدرالمتألهین نیز در حکمت متعالیه با توجه به نگاه خاصی که نسبت به علم داشته است، در نظر نها...