یکی از راه های تصحیح فرهنگ های لغت خطی و یافتن تصحیفات گستردة آنها، مقایسة تطبیقی این فرهنگ هاست. برای یافتن سرمنشأ یک واژة جعلی و مصحّف باید منابع بسیار گسترده ای در اختیار داشته باشیم تا بتوانیم تغییرها و تبدیل ها و روند تحول و دگردیسی برخی واژه ها را از منابع اولیه بیابیم. با نگاهی اجمالی به فرهنگ ها آشکار می شود که فرهنگ نویسان، همواره ضبط واژه های مشکوک و نامعروف را تغییر داده اند، به گونه ...

در زبان فارسی امروز واژگانی وجود دارد که از فارسی باستان و اوستایی، با تحولاتی که از دو طریق زبان پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی یافته، به دو و گاهی سه صورت به زبان فارسی امروز رسیده­اند که در فرهنگهای فارسی پس از اسلام، به سبب عدم شناخت و چگونگی تحول آنها، هر یک چون واژه­ای مستقل به کار رفته­اند و هیچ­یک از فرهنگ­نویسان اشاره­ای به یک اصل داشتن آنها نکرده­اند. تنها گه­گاه برخی، آنها را واژه­های م...

تنوع واژه های مشدد و فراوانی آن ها در گفتار حاکی ازآن است که به طورقطع و بدون تردید، «تشدید» درگفتارظاهرمی شودوسخنگویان زبان فارسی بروجودآن علم دارند. دلیل بارز این امر آن است که فارسی زبان ها چه کوچک و چه بزرگ، تشدیدرابه صورت سیستماتیک تولید می‌کنند و در تولید آن با هیچ مشکلی روبرونیستند. اما آیا علامت تشدیددرنوشتارعاملی برای روان خوانی وصحیح خوانی کلمات و واژه های مشدد به حساب می آید، جای ت...

واژه­بست­های ضمیری فارسی در جایگاه­های متفاوتی ظاهر می­شوند. در این مقاله به بررسی نقش آنها در کنار فعل پرداخته­ایم و نشان داده می شود که آنها در کنار فعل دو نقش متفاوت دارند. واژه­بست­های فارسی در برخی ساخت­ها، که به افعال مرکب پی­بستی مشهورند، مانند خوابم می­آید، ماتش برد و نظایر آن،که حضور اجباری دارند، به نشانه مطابقه تبدیل شده­اند. آنها حاصل دستوری­شدگی واژه­بست­ها و تبدیل آنها به نشانه مط...

تعبیرها و مفهوم های متفاوتی از واژه های مهندس و مهندسی وجود دارد که در بسیاری از موارد برنامه ریزی و حتی موضوع های آموزشی را با چندگویی و برداشت های متفاوت رو به رو می سازد. در مقاله حاضر کوشش شده است تا با تکیه بر ریشه واژه های یاد شده در منابع فارسی و انگلیسی، به تعریف واژه های مهندس و مهندسی و دامنه علمی و توانایی های فنی آنها پرداخته شود و در خاتمه، هدف، فلسفه و اخلاق مهندسی به روشنی تعریف...

در مورد واژۀ «العالَمین» سؤالاتی وجود دارد که پاسخ‌های درخوری نیافته است؛ مثلاً اینکه چرا ماده‌ای از ریشۀ «عِلم» برای معنای «جهانیان» یا «جهان‌ها» به‌کار رفته است. لغویان مسلمان واژۀ «العالَمین» را عربی، و قرآن‌پژوهان غربی آن را عبری یا سریانی دانسته‌اند، اما هیچ‌کدام تفسیر روشنی برای معنای آن ارا...

این مقاله به تحلیل مفهوم تربیت در اندیشه و زبان فارسی اختصاص دارد. تحلیل مفاهیم از رویکردهای اساسی در فلسفه تحلیلی تعلیم و تربیت است که از نیمه دوم قرن بیستم مورد توجه فلاسفه تحلیلی تعلیم و تربیت بوده است. از آنجا که تاکنون در باب تحلیل مفاهیم تربیتی در زبان فارسی اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است، این نوشتار می تواند گامی کوچک در این زمینه باشد. ریشه شناسی واژه تربیت، تحلیل مفهوم تربیت و واژه ه...

‏در بخش نخسمت مقالة حاضر به تفاوت های عمده زبان فارسی و عربی اشاره و چند تفاوت مهم میان دو زبان، بیان شده است. آنگاه درباره اینکه زبان عربی اشتقاقی و قالبی و زبان فارسی ترکیبی است بحث شده است. سپس استعمال و کار برد گوناگون یک کلمة فارسی را بیان کرده ایم و در این باره نمونه های فراوانی جسته ایم. در مرحلة بعد تعدادی از کلمه های که ریشه عربی دار ند و عرب زبانان به شیوه دیگری به کار می برند. بررسی ...