رنگدانه ی طلایی یکی از متداول ترین رنگدانه های مورد استفاده در تزیینات نسخ خطی ایران است و در رسالات متعدد کتاب آرایی مطالب زیادی در مورد تهیه رنگ طلایی و انواع تزیینات آن، وجود دارد. در این پژوهش، تزیینات طلایی در سه نسخه خطی دوره قاجار مورد مطالعه قرار گرفت. آنالیزهای sem-edsنشان داد که رنگدانه ی طلایی در این نسخ از آلیاژ مس، روی و قلع تهیه شده است و استفاده از آلیاژ فلزی بر پایه ی مس را به ع...

یکی از آثار مهم ابن نفیس و به عبارتی تنها اثر او در چشم پزشکی، کتاب المهذّب فی الکحل المجرّب است. این کتاب در یک مقدمه و دو بخش شامل قواعد نظری و عملی چشم پزشکی، فروع این فن و داروهای مفرده و مرکبه امراض چشم و طریقه ی ساختن آن ها است. ابن نفیس در این کتاب به مباحث علمی بینایی (ابصار) وارد شده و ضمن طرح و ردّ نظریه ی دانشمندان پیش از خود، نظریه های جدیدی مطرح نموده که در زمان خود بدیع و از هر حیث ع...

مــردم ایران زمین از دیـــرباز با ادبیّات کهن این مرز و بوم پیوند اجتماعی و فرهنگی عمیقی برقرار کرده اند، زیرا بیشتر فارسی زبانان اغلب برای توجیه اعمال خود و یا تأئید نظرات و سخنان خود به اشعار و عبارات دلنشین نویسندگان توسل می جویند. و آن چه باعث شده تـــا فرهنگ مردم ایــران در میان دیگر فرهنگ های عالم مقامی در خور بیابد در حقیقت نتیجه ی تلاش و کوشش همین بزرگان علم و هنر است که شمع صفت سوختند ت...

مجموعه تراث الشیعه القرآنی شامل رساله های مختصر و کم حجم قرآنی از میان نسخه های خطّی آثار قرآنی شیعه امامیه است. از آن جا که این رساله ها معمولاً به صورت مستقل، چاپ و نشر نمی شود، محققانِ گردآورندۀ این مجموعه بر آن شدند که در هر مجلد چند رساله را در کنار هم جای دهند. این مقاله به گزارش و توضیحاتی در معرفی رساله ها، مؤلف، و مصحح آن ها می پردازد. گفتنی است توضیحات این مقاله مبتنی بر هفت جلدی است که ...

موضوع حذف یک یا چند عضو از اعضای جمله های قرآنی، اهمیت ویژه ای دارد. چون از یک سو جنبة بلاغی دارد و از سوی دیگر موجب اختلاف در ترجمه ها گردیده است. ما در این گفتار کوشیده ایم به سؤالهای زیر پاسخ گوئیم: حذف یعنی چه؟ چگونه حذف می تواند در قرآن کاربرد بلاغی داشته باشد؟ به یاری چه معیارهایی می توان محذوف را تعیین نمود؟ آیا وظیفة مترجم هنگام مواجه شدن با مواضع حذف، ذکر است یا خیر؟ آیا در مواضع حذف، ...

سابقه و هدف: هر چند که خدمات علمی برجسته ایرانیان در دوران پس از اسلام بر کسی پوشیده نیست، اما به دلیل این که نگارش متون علمی در آن دوران به زبان عربی بوده است، تفکیک سهم ایرانیان و اعراب در رشد و توسعه طب سنتی اسلامی بدون انجام پژوهش های دقیق ممکن نخواهد بود. از همین  رو پژوهش حاضر به بررسی سهم دانشمندان ایرانی در تألیف نسخ خطی عربی در طب اسلامی می پردازد. مواد و روش ها: تحقیق به روش مطالعه کت...

هدف: پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل آماری نسخه‌های خطی پزشکی کتابخانه آیت‌ا... مرعشی نجفی‌(ره) و عوامل تأثیرگذار در کاهش و افزایش فراهم‌آوری نسخه‌های خطی در آن کتابخانه پرداخته است. روش‌پژوهش: برای اجرای این پژوهش از روش پیمایشی تحلیلی استفاده شده‌است که جامعه آماری آن 701 عنوان نسخه خطی در موضوع پزشکی از بین 18409 عنو...

نقطه­گذاری­ها و کاربرد نشانه­های نسخ از مسائلی است که در بررسی نسخه­های خطی و نسخه­شناسی باید بدان دقت شود. بدیهی است که توجه به این نشانه­ها و دانستن معنا و مفهومشان در بسیاری از موارد می­تواند حقایقی را دربارة کتاب و کاتب مکشوف کند. استخراج، دسته­بندی، تحلیل و بررسی این نشانه­ها در نسخ خطی موجود، نخستین گامی است که برای تبیین کارکردهای نشانه­ها در امر کتابت و نسخه­نویسی و به تبع آن، تکمیل این...