بسیاری از شرح حال ها و سفرنامه های دورة قاجار، تغییراتی تدریجی را در فرهنگ زندگی خانواده های اعیانی تهران به ویژه از اواسط دورة ناصری گزارش داده اند. برخی از این تغییرات، تعریف نقش زن در خانواده را به تدریج تغییر داد. هدف این مقاله، بررسیِ چگونگیِ تغییرِ کالبد، تزییناتِ نقاشی و ساختارِ خانه بر اساس بازتعریفِ نقش زن در تهران دورة قاجار است. از آنجایی که ملاحظة جایگاه زنان در بافت و زمینة دورة قاجار، ب...

مجموعه ی سپهسالار، شامل مسجد و مدرسه، دارای زنجیره ای از تزیینات هنر و معماری دوران قاجار، بویژه در زمینه ی کاشیکاری، نقاشی، کتیبه نگاری، گچ بری و هنرهای مرتبط با چوب و درودگری است. این مجموعه را حسین خان ملقب به سپهسالار (1241ـ 1298 هـ . ق) با استفاده از اموال شخصی خود و به کارگیری معماران و هنرمندان بنام و طراز اول زمان، احداث و وقف نمود. کتیبه های بکار رفته در مجموعه، همراه با کاشیکاری های ر...

سفرنامه‏ نویسان فرانسوی عصر قاجار در گزارش‏های خود، به مسأله‏ی زنان توجه ویژه‏ای نشان داده‏اند. از آن‏جایی که زنان شهری کارکردی متفاوت با زنان روستایی در ایران داشتند، این موضوع بازتابی جدی در سفرنامه‏های آنان داشت. پژوهش حاضر، با استفاده از نظریه‏ی بازنمایی استوارت هال و روش توصیفی ـ تحلیلی تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که نگرش سفرنامه نویسان فرانسوی نسبت به زنان ایران در دوره قاجار چگونه بود...

تاریخ نویسان عصر قاجار از آغاز ورود ایران به میدان سیاست جهانی در سال های نخست قرن 19م./13ق. با پدیدۀ اروپا و فرنگ روبه رو شدند که به سرنوشت ایران و دولت قاجار مربوط می شد. شناخت اروپا و تمدن جدید غرب برای تاریخ نویسان آن دوره دشوار بود، اما آنها به ضرورت زمانه باید علاوه بر آشنایی با دستاوردهای اقتصادی، نظامی و فکری غرب به برنامه های استعماری شان که جنبۀ دیگر تمدن آنها بود نیز توجه می کردند. ا...

چکیده پندنامه یحیویه اثر حسنعلی خان امیرنظام گروسی از رجال دوره ناصری یکی از آثار اندرزنامه ای عصر قاجاریه به شمار می آید. بررسی، بازخوانی و تحلیل آن به منظور تعیین جایگاه این اثر در سنت اندرزنامه نویسی ایران و آشنایی با افکار و اندیشه های مولف آن، اهداف این پژوهش را تشکیل می دهد. اهمیت آن در ضرورت شناخت سیر تحولات فکری، سیاسی دوره قاجاریه است. در دوره قاجاریه با اینکه شاهد برخی رویکردهای باستا...

ترجمه از جمله راه‎های انعکاس تحولات فکری- فرهنگی اروپا در گروه­های فعال اجتماعی ایران دورة قاجار محسوب می شود و می­توان برای ترجمه ها، به مثابه متون نوشتاری جدید، نقش اجتماعی در روند انتقال فرهنگی قائل شد. جریان نوگرایی متأثر از ترجمۀ آثار و متون اروپایی در ایران در مقایسه با کشورهایی همچون عثمانی و مصر به‎سادگی شکل نگرفت و با دو مسئلۀ عمده مواجه بود: اول، بدفهمی محتوا در نتیجة تلفیق محتوای متو...

چکیده: در نیمه اول دوره قاجار، به علت آشنایی دولتمردان و صاحب منصبان با مدنیت غربی، اصلاحاتی بنیادین در جامعه ایران صورت می گیرد. این روند که ورود مفاهیم نوینی را به بستر جامعه ایران به دنبال دارد، به تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منجر می شود. در این میان پژوهش حاضر از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای برآنست تا به واسطه ی تحلیل تحولات شکل گرفته به بررسی عوامل ظهور هویت مستقل نقاش ای...

تحولات اجتماعی و سیاسی و فرهنگی ایران در دوران قاجار جامعة به‌شدت سنتی ایران را در ‌برابر امواج تمدن غربی قرار داد و در مجموع، شرایطی به وجود آورد که تا آن زمان برای جامعة ایران بی‌سابقه بود. پژوهش حاضر در ‌پی پاسخ‌گویی به این پرسش است که آیا شرایط ویژة اجتماعی و فرهنگی عهد قاجار تأثیری در شعر و نقاشی این دوران گذاشته است؟ و اگر پاسخ مثبت است، آیا تأثیر پدیدآمده در این دو حوزة هنری مشابه بوده ا...

  نقاشی قهوه­ خانه ­ای سبکی از نقاشی است که توسط نقاشان مکتب ندیده در دوران قاجار بنا بر شرایط اجتماعی و سیاسی زمان خود شروع به بالیدن کرد و بارزترین نمودهایش را می­توان در دوران مشروطیت به نظاره نشست. نقطه­ی اوج این آثار در دوره­ی قاجار بوده و بیشترین مخاطب آن انسان­هایی از میان مردم کوچه و بازار بوده‌اند؛ فرض بر این است که نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای با موضوعات مذهبی خصوصاً واقعه کربلا، تأثیرات عمی...

چکیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده) : نقاشی زیر لاکی در دوران قاجار علاوه بر اینکه شیوه ی رایج هنر قاجار را با خود بهمراه داشت و دارای جنبه های تزئینی- تصویری و کاربردی نیز بود، بستر مناسبی برای تصویرسازی به حساب می آمد. هنرمندان با وجود تمام محدودیت های این بستر جدید و نامتعارف، همچنان به تصویرسازیهای متنوع ادبی، تاریخی و مذهبی میپرداختند که اغلب این هنرمندا...