روایت شناسی به عنوان رویکردی نوین در متن شناسی با آراء ساختارگرایان پیوند اساسی یافته است.ولادیمیر پراپ، فولکلورشناس روسی، نخستین کسی است که با مطالعۀ ساختارگرایانه بر روی قصه‌های پریان روسی، روایت‌شناسی نوین را پایه گذاری کرد. او دریافت قصه‌های عامیانه با وجود تنوعی که در روایت دارند از نظر انواع قهرمانان و عملکردها به هفت نوع شخصیت و سی و یک عملکرد که همواره با توالی یکسان از پی هم‌می‌آیند، م...

روایت­شناسی، دانشی است که به بررسی فنون و ساختارهای روایی یک روایت، به عنوان گزارشی از واقعیت‌های مرتبط که در قالبی هنری ارائه شده­ اند، می­پردازد. بررسی روایت‌شناسانۀ متن‌هایی همانند نمایشنامة «ایرانیان» نوشتۀ آیسخیلوس که جنبه­ های گوناگون تاریخی، اسطوره­ای و مذهبی را در بر دارند، افق دید تازه‌ای ایجاد می‌کند. بر این مبنا، هدف مقالة حاضر، بهره‌گیری از نظریه‌های رولان بارت برای واکاوی ساختار رو...

در این مقاله اجرای «آکروپولیس » به کارگردانی یرژی گرتوفسکی 1 از منظر فلسفی پساساختگرای ژان ژاک دریدا 2، مورد بررسی قرار می گیرد. آکروپولیس در اردوگاه آشویتس 3 اجرا شده است. اشخاص نمایش با وسایل صحنه که مشتی آهن زنگار گرفته است، کوره ی آد م سوزی را بنا میکنند. تضادها و تقابل ها در تکنیک اجرایی نمایش آکروپولیس، نظام دلالتی پیچیده ای را می سازد که معنا و دریافت را برای تماشاگر به تعویق می اندازد. ...

در این مقاله قسمتی از منظومه ی خسرو و شیرین نظامی، یعنی مناظره ی خسرو و فرهاد، جهت تحلیل ساختاری انتخاب شده است؛ مناظره میان شخصیت های داستانی، از شگردهایی است که در معرفی شخصیت ها و ایجاد کشش و جذابیت در داستان کارکرد مهمی دارد. در این مقاله از روش تحلیل ساختارگرایانه، استفاده شده است. و نگارنده بدون در نظر گرفتن شیوه ی مکالمه ی خسرو و فرهاد و صحت و سقم گفته های هر یک، بافت ساختاری شعر(شگرد تق...

ژاک لاکان روان­پزشک معروف فرانسوی است که در آثارش علاقه­ی خود را به فلسفه و ادبیات ابراز کرده است. او نفس انسانی را متشکل از سه نظمِ مهمِ روانی با نام­های خیالی، نمادین و واقع می­داند. وی معتقد است که ساختارِ ضمیر­ناخودآگاهِ انسان همانند ساختارِ زبان عمل می­کند. به عقیده­­ی لاکان، زبان ترکیبی از دال­ها و مدلول­ها است. یکی از نکات اساسی در نظریات لاکان حضور احساسات و عوامل منفی چون بیگانگی، پرخاشگری،...

پاسخ به پرسش دولت مدرن و اسلام؛ تعارض یا سازگاری؟ که خود بخش مهمی از مسئله‌ای فربه‌تر یعنی نسبت میان مدرنیته و اسلام است، به توصیف حلّاق در نظریه دولت ممتنع ساده است؛ دولت اسلامی، با هر خوانشی که از دولت مدرن ارائه شود، ترکیبی تناقض‌آلود است. نظریۀ دولت ممتنع با تمام اهمیت، پیچیدگی‌ها و ایراداتش کوششی است ستودنی برای تبیین این پاسخ به ظاهر قابل‌فهم و ساده. بر نظریۀ دولت ممتنع می‌توان نقدهای متعد...

اندیشۀ رویین‌تنی، که ریشه‌ای کهن داشته و بیانگر آرزوی دیرینه بشر برای دستیابی به آسیب‌ناپذیری و بی‌مرگی است، به انحای گوناگون در میان اسطوره‌های ملل مختلف نمود یافته است. سه اسطورۀ رویین‌تنی، یعنی آشیل، اسفندیار و زیگفرید، در مقایسه با سایر رویین‌تنان از تواتر بیشتر و جامع‌تری برخوردارند و رویین‌تنی به عنوان یک انگاره کهن‌الگویی در روایت هر سه اسطوره قابل بحث و مطالعه است. از آنجا که بسیاری ازپ...

تکثّر معنایی متن و ماهیت چند آوایی متون ادبی که در پیوند با نظریۀ بینامتنیت است، از جمله دست­آوردهای بسیار مهم و مغتنم نظریه­های ادبی مدرن می­باشد که چشم­اندازهای متنوعی را در برابر مفسران و منتقدان متون ادبی ­گشوده است. در میان آثار روایی، مثنوی مولانا از منظر ارتباطات بینامتنی، بویژه از لحاظ فزون­متنیتی بی‌مانند است؛ چنان که نخستین داستان مثنوی، شاه و کنیزک، بیش‌متن چندین جریان و داستان مشابه ...

مطالعۀ حاضر با هدف بررسی نظریه زبانی کارگفت در نهج البلاغه صورت گرفته است. می‌خواهیم بدانیم آیا می‌توان از نظریۀ کارگفت برای فهم بهتر عبارات یک متن دینی کهن مثل نهج البلاغه بهره جست، یا نه. کوشش خواهیم کرد نشان دهیم که در نهج البلاغه چگونه از کارگفتها استفاده شده است. چنان که خواهیم دید، در برخی از خطبه‌ها ارتباط دلالتی کنش بیانی و غیربیانی همواره قابل انتظار نیست و تنها با استناد به بافت موقعی...