با پیدایش نظریه‌های ادبی و غیرادبی از جمله نظریه‌های روان‌شناختی، ارتباط چندسویه بین علوم مختلف پدید آمده‌است؛ از جمله ارتباط بینارشته‌ای ادبیات و روان‌شناسی. این اتفاق باعث شد تا ادبیات محملی برای نگرش و تحلیلی روزآمد، کارآمد و خوانشی متفاوت تلقی شود. ادبیات به مدد نظریه‌های روان‌شناسی، خود را ملموس‌تر، عینی‌تر، عمل‌گراتر عرضه نموده‌است و بر جذابیت خود در متون ادبی، به‌ویژه در متون عرفانی افزو...

هنجارگریزی یکی از شگردهای مطرح در نظریه‌های نقد صورت‌گرا‌یان (فرمالیست‌های) روس است. این شیوه، یکی از روش‌های برجسته‌سازی در یک اثر ادبی است، که در تعریفی ساده می‌توان آن را خروج از زبان معمول و معیار دانست. بهره‌گیری از این ترفند بیانی، به آفرینش زیبایی و پویایی سخن می‌انجامد و سبب توجه دوچندان مخاطب به متن می‌شود. لیچ، زبان‌شناس انگلیسی، معتقد است که برجسته‌سازی در زبان، به دو شکل «هنجارگریزی...

براساس رویکرد بینامتنیت در حوزه ادبیات هیچ متنی زاده نشده است؛ بلکه، بینامتنی از متون قبل از خود محسوب می ­شود. نظریۀ بینامتنیت از ارتباط بین متون سخن می­گوید؛ ارتباطی که مکرر در آثار ادبی تکرار می ­شود. نظریه پردازان این حوزه چون بارت و کریستوا معتقدند که هیچ متن ناب و خالصی وجود ندارد و همۀ متون قبلاً متولد شده اند، و فقط شخص روایت کنندۀ آن فرق می­ کند. نگارندۀ مقاله بر آن است تا با روش تحلیلی...

الگوها و مدل‌های متفاوتی از سوی نظریه‌پردازان ترجمه‌، ارائه شده است ‌که به‌ عنوان معیاری مناسب و با کارکرد دقیق‌تر برای‌ سنجش‌ ترجمه‌ها به‌کار می‌روند. نظریۀ ارزیابی‌ کیفیّت‌ ترجمۀ کارمن گارسس (1994) از مهم‌ترین نظریات حوزۀ زبان‌شناختی‌ است‌که‌‌ به‌منظور تشخیص سطح‌کیفی ترجمه‌ها، سازمان یافته و به‌تحلیل ‌کیفی ‌متون ترجمه شدۀ ادبی می‌پردازد. در این نوشتار، برآنیم‌ براساس الگوی پیشنهادی‌ گارسس در س...

نظریۀ دریافت، بر جایگاه منحصر به فرد خواننده و عوامل اجتماعی در تداوم خوانش متن تأکید می‌ورزد. بدرالشروح اکبرآبادی در سال 1835م. در اوایل سال‌های استیلای انگلیس در هند نوشته‌شد. با توجه به اهمیّت روابط فرهنگی و ادبی ایران و هند در طول تاریخ و تفاوت‌ها و شباهت‌های ساختاری دو جامعه،‌ در این مقاله تلاش می‌شود تا از طریق روش تحقیقی و توصیفی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای، دریافت‌های اکبرآبادی متأثر ...

در این مقاله پیشینۀ نظری «انوا ع شعر» در آراء قدما تا قرن هفتم با سیر تاریخی تحلیل و بررسی شده است. ضرورت طرح موضوع از آنجا شکل گرفت که ملاحظه شد باوجود گستردگی بحث و نظر دربارة تقسیم‌بندی و تعریف انواع شعر در مطالعات معاصر، آنچه در این حوزه مغفول مانده است، پاسخ به این پرسش است که آیا در نظریۀ ادبی قدما تعریف و دسته‌بندی روشنی از انواع شعر وجود داشته است و اگر پاسخ آری است، مبنای تقسیم‌بندی پی...

ادبیات تطبیقی از شاخه‌های نوظهور پژوهش‌های ادبی است که همگونی‌ها و ناهمگونی‌های افکار اهل قلم و صاحبنظران ملل مختلف در آن نقد و بررسی می‌شود. فخر یا خودستایی از جمله مواردی است که در ادبیات تطبیقی قابل بررسی است و در ادبیات کردی و عربی به لحاظ پیوندهای مشترک تاریخی و فرهنگی جایگاه ویژه‌ای دارد. از آنجا که مطالعۀ تطبیقی ادبیات به‌عنوان دیدگاهی ادبی و نقدی، مرزهای زبانی و فرهنگی ملت‌هارا درنوردید...

روایت را می‎توان همچون جنبه‎های درهم بافته‎ای از متن و اثر ادبی به شمارآورد که به همراه زبان، یکی از مهمترین حوزه های نظریۀ ادبی به شمار می رود. روایت شناسی، در بارۀ شیوه های مختلف بیان رویدادها و تحلیل ادبیات روایی نظیر رمان، داستان کوتاه و حماسه به بحث می پردازد. هر کدام از این شیوه‎ها، متن ادبی را از زاویه ا ی خاص بررسی می‎ کند. شناخت روایت به منتقد، در نقد و تحلیل داستان و عناصر داستانی و ن...

غافل شدن بلاغیون از متن‌های ادبی از قرن پنجم به بعد از جمله عواملی بوده است که باعث گردیده بلاغت سنتی فارسی ـ عربی از پیشرفت باز بماند و نوآوری‌های شاعران و نویسندگان نادیده گرفته شود. نمونه‌ای از این خلاقیت‌ها ترکیب ارگانیک صنایع ادبی است که فارغ از مبانی و روش‌های بلاغت سنتی گاه به صورت گذرا و غیرنظام‌مند از جانب برخی از محققان سنتی یا معاصر تحت عنوان همراهی یا ترکیب صنایع مورد اشاره قرار گرف...