یکی از علوم کاربردی در پژوهش­های قرآنی، بهره­گیری از علم معنا­شناسی در این پژوهش­هاست. در این پژوهش تلاش بر این است که یکی از مصادیق قوة نطق در انسان یعنی مشتقات واژة «نطق» در قرآن بررسی شود. نکته­ای که در زمینة کاربرد این واژه در زبان قرآن کریم مطرح می‌باشد، این است که مشتقات این واژه در زبان قرآن کریم برای اشاره به سخن‌گفتن غیرانسان نیز به کار رفته است و این در حالی است که زبان­شناسان...

قرآن کتاب هدایت بشر در تمام اعصار است وخداوند متعال به منظور ایضاح معانی، جلب نظر و توجه مخاطبان و انتقال مفاهیم والای معنوی و تعلیم دستورات اخلاقی و معارف دینی و تسریع در فهم و آسان سازی مطالب و تنزّل مفاهیم عمیق معنوی در روح و جان آدمی، از قالب قصه و در قصص از سبک های مختلف ادبی و داستان گوئی استفاده کرده است.در این میان، تمثیل و تشبیه و ایجاز و اطناب و سایر سبک های ادبی از شیوه های پیام رسانی...

عدل مفهومی است که به دلیل انطباق آن بر فطرت نوع بشر، همواره در طول تاریخ موضوع مباحث مختلف الهی و انسانی بوده و از زوایای گوناگون بررسی شده است. در این مقاله با استفاده از روش معناشناسی ایزوتسو، ساختار معنایی این واژه بر اساس گزاره های حاصل از آیات قرآن بررسی می شود. در دستگاه معناشناختی قرآن، واژۀ عدل ـ با حفظ معنای اصلی که ذاتی کلمه است - با برخی دیگر از مفاهیم اخلاقی و دینی از قبیل قسط، حق، ...

«عمل به قرآن» یکی از مسائل مورد توجه در قرآن و روایات است که در جانب دیگر آن، دو مقوله قرائت و تدبر همراه با استماع، ترتیل و تلاوت قرار دارد. موضوعی که همواره مورد بررسی دانشمندان این حوزه بوده، این است که چگونه می­ توان بین عمل به قرآن با دو مقوله قرائت و تدبر پیوند برقرار کرد. در این مقاله، مفهوم «عمل به قرآن» و ارتباط سامان­ یافته آن با دو مقوله قرائت و تدبر با تکیه بر استنادات قرآنی و روایی...

خداوند در قرآن کریم با استفاده از تکنیک‌ها و شیوه‌های مختلف، درصدد برجسته‌سازی مفاهیم و معانی موردنظر خویش است. بدین واسطه، آن مفاهیم را پررنگ و در دل مخاطبین جای می‌دهد. خوانندگان و مردم نیز با مطالعه قرآن یا شنیدن آن، خیلی زود، جذب آن مفاهیم گشته و تربیت و هدایت بشر که هدف اصلی قرآن کریم است به منصه ظهور می‌رسد. هدف از این پژوهش، شناخت و بررسی این واژگان و چگونگی گزینش واژگان برای برجسته‌سازی...

«صبر» در آموزه های دینی، به عنوان یکی از مفاهیم اساسی ایمان شناخته می شود. این واژه به همراه مشتقّات خود، ۱۰۳ بار در قرآن به کار رفته است که نشان از اهمیّت ویژه این خصیصه اخلاقی از دیدگاه دین مبین اسلام و قرآن کریم دارد. این واژه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنایی پیدا می کند. بر این اساس، تبیین ارتباط صبر با مفاهیمی نظیر نماز، ایمان، تقوا، اسلام، یقین، نی...

در پژوهش­های زبان­شناسان شناختی معاصر، استعاره مجموعه­ای از فرآیندهای ذهنی-زبانی است که ناشی از نگرش مفهومی و ذهنی در برخورد با اشیاء و محیط پیرامون است. در قرآن بسیاری از مفاهیم انتزاعی در قالب مجموعه­ای از مفاهیم عینی بر پایۀ طرح­واره­های تصوری نمود یافته­است. چنین عملکردی در ساختار استعاری آیات، امکان درک پدیده­های انتزاعی آموزه­های قرآنی را از طریق انطباق استعاری پدیده­های فیزیکی که ماهیتی ...

این مقاله بر آن است که از میان استعارات به کارگرفته شده در قرآن کریم برای اشاره به انسان در ارتباطش با خدا، استعارۀ انسان به مثابه بنده نقشی کانونی و فرهنگ ساز داشته است. مقاله پس از معرفی ارزش شناختی استعارات، برای بازشناسی عناصر معنایی عبد، با نگاهی مردم شناختی رابطۀ عبد و رب را به عنوان یک نهاد اجتماعی می کاود و به تحلیل حوزۀ معنایی استعارۀ انسان به مثابه عبد در متن قرآن کریم می پردازد. سپس ...

چکیده تحقیق مورد نظر در صدد بررسی مفاهیم ادراکی در قرآن می باشد. آنچه در این تحقیق در پی شناساندن آن هستیم مفاهیم ادراکی در قرآن، ارتباط همنشینی و جانشینی هر کدام از واژه های مرتبط با ادراک می باشد. روش ما در این تحقیق، روش معناشناسی با تکیه بر حوزه معنایی و مشتقات مربوطه می باشد. در این تحقیق مفاهیم عقل، تدبر، قلب، لب، نهیه، فواد در بستر مفهوم شناسی لغوی و معنایی مورد بررسی قرار گرفته است...