در دوره‌های مختلف ادبی آثار متعّدد با موضوعات گوناگون تألیف شده که به مقتضای سبکی هر دوره تغییراتی در نوع  نویسندگی ایجاد شده است. نیمه اوّل قرن ششم نیز از این تغییرات که همانا تأثیر شدید زبان و ادبیّات عرب بر زبان و ادبیّات فارسی می‌باشد بی‌بهره نبوده است. از آنجا که شیخ احمد جام (441-536 ه.ق) آثارش را زمانی تألیف کرده-نیمه اول قرن ششم- که با هجوم لغات عربی مواجه بوده، این انتظار می‌رفت که آثار شی...

چکیده المعجم السیاقی للعبارات الاصطلاحیه یک فرهنگ متوسط عربی ـ عربی در حوزه ی فرهنگ های تخصصی زبان عربی است که بیش از دو هزار ترکیب و عبارت اصطلاحی را در خود جای داده است و توسط یک گروه سه نفره از نویسندگان عربستانی به نام های دکتر «محموداسماعیل صینی و مختار طاهر حسین و سید عِوَض الکریم الدوش» به رشته ی تحریر در آمده است. قلمرو زمانی این فرهنگ تخصصی مربوط به زبان معاصر عربی است و از آنجا که به ...

از اواخر قرن پنجم به تدریج تحولی در نثر فارسی پدید آمد که نویسندگان بیشتر به لفظ توجه نمودند و با استفاده از سجع، موازنه، ترصیع و سایر آرایه‎های لفظی بر آهنگ کلام افزودند نویسندگان تلاش کردند سخن را به اوج هنری و ادبی برسانند. آنها با آوردن مترادفات لفظی در توصیف، سخن را به اطناب کشیده و از این طریق سعی در ابراز هنرنمایی و فضل‎فروشی ادبی خویش داشتند. این تغییر نگرش و رساندن نثر به کمال، سبب پید...

قرآن کریم به عنوان والاترین شاهکار نثر فنی و معجزه خاتم انبیاء، غنی‌ترین متنی است که سروده‌های بسیاری از شاعران با آن پیوند برقرار نموده است؛  از جمله این شاعران محمد الفراتی، شاعر و مترجم نامدار معاصر عربی است که تعابیر و مفاهیم قرآنی ر ا به گونه‌ای هنرمندانه و با خلاقیتی خاص، توأم با ظرافت‌های ادبی در شعرش به کار رفته است و باعث جذابیت و تأثیرگذاری فوق العاده اشعارش شده است....

از آنجا که امثال و حکم، درگوش هوش مردمان، در بلندای زمان و دوران، زبان گویای حقائق روزگارانند. نگارنده بر آن شد که سلسله مقالاتی درباره امثال و حکم، در دیوان حکیم ابوالفتح بستی، شاعر توانا و ذولسانین دوران غزنوی، نگارد و بدست زمانه سپارد. تا به حول و قؤه مفیض دقایق وجود و ملهم رقائق خلود، تعلیم حقائق را به دو زبان عربی و فارسی، در پهنه ادب تطبیقی، بکار آید. از این رو، از آغاز دیوان آغازکارکرد و...

چکیده بررسی حماسه های اسلامی در ادبیات معاصر عربی حماسه یکی از انواع ادبی گرانسنگ در ادبیات کهن ملتها می باشد که ادبیات عربی در این زمینه ، تاحدودی، از ادبیات دیگر ملتهای جهان فاصله گرفته است؛ زیرا در این ادبیات آثار برجسته ی حماسی همچون «ایلیاد»، «شاهنامه» و «مهاباراتا و رامایانا» یافت نمی شود. این چالش در ادبیات عربی تا دوره ی معاصر ادامه داشت، تا جایی که بذرهای نوگرایی که نوگرایان در ادبی...

چکیده اسطوره سندباد در هفت قصیده از دیوان صلاح عبدالصّبور آمده است. این اسطوره در شعر وی بر مضمون­­هایی همچون: سرگشتگی، فرار از واقعیّت­های تلخ زندگی، شناخت و معرفت و سرکشی و نوآوری دلالت دارد. سندباد به روش­های گوناگونی در شعر عبدالصّبور آمده است؛ گاهی نقاب شاعر است و گاهی قهرمان روایت اوست. حضور وی اشاره­وار، نمادین و با گفتگوهایی گاه عامیانه و گاه عالمانه است. سندباد در شعر عبدالصّبور سه چهره مخ...

یکی از مطرح ترین و گیراترین مباحثی که اکنون توجه منتقدان شعر معاصر عرب را به خود جلب کرده، بحث نقاب و کارکرد آن است که در بین فارسی-زبانان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. یافت ها و دریافت های ما در این جستار متوجه نقاب و کارکرد آن می باشد. پرسش هایی که در اینجا در گسترة دید خود قرار دادیم و تلاش نمودیم تا به آنها پاسخ بگوییم از این قرار است: نقاب چیست و ریشه های آن را باید در کجا جست؟ بین چهره ه...

قرآن کریم به عنوان والاترین شاهکار نثر فنی و معجزه خاتم انبیاء، غنی‌ترین متنی است که سروده‌های بسیاری از شاعران با آن پیوند برقرار نموده است؛  از جمله این شاعران محمد الفراتی، شاعر و مترجم نامدار معاصر عربی است که تعابیر و مفاهیم قرآنی ر ا به گونه‌ای هنرمندانه و با خلاقیتی خاص، توأم با ظرافت‌های ادبی در شعرش به کار رفته است و باعث جذابیت و تأثیرگذاری فوق العاده اشعارش شده است....

در این مقاله پس از بررسی فرایند شکل گیری فن معارضه و سیر تحول و تطور آن در ادبیات عربی و فارسی، به مقایسة تطبیقی معارضات عربی و معادل های آن در ادبیات فارسی می پردازیم. فرضیة مقاله این است که معارضات در ادب فارسی مثل بسیاری از قالب های شعری از ادبیات عربی نشئت گرفته اند و مسئلة بنیادی این مقاله، چگونگی و میزان شباهت های این دو فن در ادبیات عربی و فارسی است. در این راستا ابتدا اصل فن معارضه را ا...